Spis treści:
- Czy jaskrę da się wyleczyć?
- Sposoby leczenia jaskry – od czego zależy wybór metody?
- Sposoby leczenia jaskry – leczenie farmakologiczne
- Laserowe leczenie jaskry
- Chirurgiczne leczenie jaskry
- Profilaktyka jaskry
- Leczenie jaskry – czego unikać?
- Leczenie jaskry – dieta
Czy jaskrę da się wyleczyć?
Leczenie jaskry jest niezbędne. Jeśli diagnoza jest pewna, nie należy zwlekać i odkładać terapii na później. Podstawowym celem leczenia jaskry jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego do takiego poziomu, żeby możliwe było zahamowanie postępu choroby.
Jaskry nie da się wyleczyć, ponieważ choroba ma charakter postępujący. Terapia polega zatem na hamowaniu postępu schorzenia. Dlatego bardzo ważne jest nie tylko skuteczne zdiagnozowanie, ale również rozpoznanie problemu na jak najwcześniejszym etapie.
Niestety nie można odtworzyć raz zniszczonych włókien nerwowych (neuropatia). Ale proces ten można zatrzymać i uchronić się przed nieodwracalną ślepotą. Jeżeli do rozpoznania jaskry dojdzie za późno, a zmiany stały się zaawansowane, nie jest możliwe ich cofnięcie.
Leczenie jaskry – od czego zależy wybór metody?
O wyborze terapii jaskry decyduje lekarz specjalista po serii badań diagnostycznych. Na dobór metody leczenia od najmniej inwazyjnego przyjmowania leków przez różne rodzaje zabiegów laserowych do najbardziej inwazyjnych zabiegów operacyjnych najważniejszy wpływ mają:
- rodzaj jaskry,
- wiek pacjenta,
- tolerancja leczenia,
- stopień zaawansowania choroby,
- istnienie innych chorób (np. zaćmy),
- efekty dotychczasowego leczenia.
Jaskra może mieć dwie postaci:
- z zamkniętym kątem (tylko ok. 10% chorych, ma zazwyczaj ostry przebieg, ale jest łatwiejsza do leczenia),
- z otwartym kątem (90% chorych).
Wszystkie metody w lepszym lub mniejszym stopniu hamują rozwój neuropatii, czyli uszkodzenia nerwu wzrokowego.
Sposoby leczenia jaskry – leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne jaskry jest szeroko dostępne i refundowane. Jest to najczęściej terapia pierwszego wyboru. Leki przyjmuje się wiele lat, a nawet do końca życia, ponieważ jaskra jest chorobą przewlekłą.
Chory z czasem często musi otrzymywać coraz więcej leków, co staje się dużym obciążeniem (w takich przypadkach rozważane są inwazyjne metody leczenia, ale mogą być one zastosowane też na wczesnym etapie choroby).
Podstawowym środkiem farmakologicznym w leczeniu jaskry są krople, które obniżają ciśnienie w oku. Mogą one działać poprzez różne mechanizmy.
Popularne beta-blokery przede wszystkim zmniejszają produkcję cieczy wodnistej, ale też zwiększają jej odpływ. Leki te obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe nawet o 25%. Inne leki przeciwjaskrowe to alfa-2 sympatykomimetyki, inhibitory anhydrazy węglanowej czy analogi prostaglandyn.
Laserowe leczenie jaskry
Popularną metodą leczenia jaskry jest laseroterapia. Dzięki niej można osiągnąć kilkuletnie zatrzymanie postępu choroby. Jest to zabieg małoinwazyjny. Może być wykonany z naruszeniem tkanek oka lub bez. Barierą w zastosowaniu lasera jest fakt, że nie wszyscy pacjenci mogą być poddani takiemu leczeniu.
W przypadku jaskry otwartego kąta zazwyczaj stosuje się selektywną trabekuloplastykę laserową (SLT) - bezpieczną, nieinwazyjną metodę, którą można wielokrotnie powtarzać. Zabieg jest krótkotrwały i precyzyjny.
W przypadku leczenia jaskry zamkniętego kąta stosuje się zabiegi laserowego wykonania otworu w obwodowej części tęczówki i modelowanie tęczówki, jak:
- irydotomia laserowa – polega na stworzeniu swobodnej drogi przepływu cieczy wodnistej z komory tylnej do przednie,
- irydoplastyka – najczęściej wykonywana jest przed irydotomią, gdy kąt odpływu substancji jest już tak wąski, że nie można wykonać prawidłowo irydotomii.
Wczesne wykonanie irydotomii laserowej zapobiega powstaniu zrostów (częstych w jaskrze zamkniętego kąta). Wczesny, dobrze wykonany zabieg, gdy nie doszło jeszcze do zrostów, pozwala odstawić leczenie farmakologiczne. Pacjent musi jedynie zgłaszać się na kontrolę.
Chirurgiczne leczenie jaskry
U wielu pacjentów zalecane jest leczenie chirurgiczne, które cechuje się wyższą skutecznością niż leczenie farmakologiczne. Dostępne są różne metody operacyjnego leczenia jaskry, m.in.:
- Trabekulektomia – klasyczna operacja jaskry, polegająca na utworzeniu przetoki (sztucznej drogi) do odprowadzania płynu w miejscu, gdzie występuje niedrożność. Jest to często stosowana metoda operacyjna. Na ogół u osób, u których inne sposoby leczenia zawiodły. Wiąże się jednak z wyższym ryzykiem powikłań oraz dłuższą rekonwalescencją (6 tygodni) niż w przypadku technik minimalnie inwazyjnych.
- Minimalna inwazyjna chirurgia jaskry – są to chirurgiczne metody leczenia jaskry zwiększające odpływ cieczy wodnistej z oka, z zastosowaniem implantów lub bez, wykonywane z minimalnym nacięciem twardówki lub bez nacięcia. Te zabiegi zdają się być mniej skuteczne niż operacja klasyczna, lecz charakteryzują się niższym ryzykiem skutków ubocznych.
- Wszczepienie implantu – nowoczesna metoda leczenia jaskry zaliczana do chirurgii minimalnie inwazyjnej. Polega na wszczepieniu implantu, który umożliwia odpływ cieczy wodnistej, a w rezultacie obniżenie ciśnienia w oku.
- Kanaloplastyka – to minimalnie inwazyjna operacja jaskry polegająca na udrożnieniu kanałów przepływu cieczy wodnistej i usztywnieniu ich. Zabieg zalecany jest pacjentom z jaskrą otwartego kąta.
- Irydotomia chirurgiczna – to technika operacyjna (w ramach trabekulektomii) polegająca na wycięciu otworu w tęczówce, co umożliwia przepływ cieczy wodnistej. Operacja jest wykonywana w przypadku jaskry wąskiego kąta, lub zamykającego się kąta, zwłaszcza ciężkich przypadków. W leczeniu jaskry częściej jest jednak wykonywana irydotomia laserowa.
Ostatnie lata przyniosły rozwój nowoczesnych, małoinwazyjnych technik leczenia jaskry. Dzięki ich lepszemu profilowi bezpieczeństwa w porównaniu do klasycznych operacji, mogą być z powodzeniem stosowane na wczesnych etapach choroby.
Profilaktyka jaskry
Profilaktyka jaskry polega przede wszystkim na poddawaniu się badaniom podczas regularnych wizyt u okulisty. Badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrywania jaskry są przeznaczone dla osób już od 35 roku życia.
Ważna jest również dieta – powinna być bogata w owoce, warzywa, ryby o tłuszcze roślinne, które dostarczają organizmowi potrzebnych witamin, kwasów omega-3 i omega-6.
Leczenie jaskry – czego unikać?
Farmakologiczne leczenie jaskry często wiąże się z brakiem systematyczności w przyjmowaniu preparatów przepisanych przez lekarza. To bardzo ważne, aby przestrzegać zaleceń. Nie należy stosować kropli do oczu więcej niż raz albo dwa razy dziennie, niezgodnie z rekomendacją lekarza, ponieważ preparaty te mają długotrwałe działanie.
Leczenie jaskry – dieta
Dieta odgrywa znaczącą rolę w leczeniu jaskry. Dobrze skomponowana nie tylko zminimalizuje powstanie jaskry, jej objawy, lecz także opóźni rozwój choroby.
Warto ograniczyć:
- cukry (zarówno proste, jak i złożone), które podnoszą poziom cukru we krwi i zwiększają poziom insuliny,
- tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, ponieważ przyspieszają zwyrodnienia komórek oka i utrudniają wchłanianie kwasów omega-3, będących budulcem fotoreceptorów oraz tkanki nerwowej w siatkówce oka.
Warto zwiększyć w diecie ilość:
- luteiny - naturalnego przeciwutleniacza, który działa jak filtr UV i chroni przed szkodliwym działaniem słońca (jedz więcej ryb, zielonych warzyw, jajek, kiełków zbóż, natki pietruszki, czarnych porzeczek i awokado),
- antocyjanów - wzmacniających naczynia włosowate w oku, dzięki czemu jest lepiej odżywione i ukrwione (jedz jak najwięcej borówek, jeżyn, jagód i ciemnych winogron ze skórką),
- witaminy E, która jest silnym przeciwutleniaczem, a więc neutralizuje wolne rodniki niszczące komórki oka (jedz jak najwięcej olejów roślinnych, orzechów, brukselki, jajek, marchwi oraz zielonych warzyw).
Jeśli masz jaskrę, unikaj:
- używek,
- noszenia szkieł kontaktowych,
- narażania się na silny stres.
Źródła:
Weinreb RN, Aung T, Medeiros FA. The pathophysiology and treatment of glaucoma: a review. JAMA. 2014 May 14;311(18):1901-11. doi: 10.1001/jama.2014.3192,
Schuster AK, Erb C, Hoffmann EM, Dietlein T, Pfeiffer N. The Diagnosis and Treatment of Glaucoma. Dtsch Arztebl Int. 2020 Mar 27;117(13):225-234. doi: 10.3238/arztebl.2020.0225,
Dietze J, Blair K, Havens SJ. Glaucoma. 2022 Jun 27. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan–. PMID: 30855805.,
Sim RH, Sirasanagandla SR, Das S, Teoh SL. Treatment of Glaucoma with Natural Products and Their Mechanism of Action: An Update. Nutrients. 2022 Jan 26;14(3):534. doi: 10.3390/nu14030534,
Lim R. The surgical management of glaucoma: A review. Clin Exp Ophthalmol. 2022 Mar;50(2):213-231. doi: 10.1111/ceo.14028.
Czytaj także:
Jaskra - objawy, z którymi lepiej iść do okulisty
Jaskra – komu grozi i gdzie się bezpłatnie zbadać
Zaćma - objawy i leczenie. Jak wykryć tę chorobę oczu?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
