Wstrząs hipowolemiczny – jak go rozpoznać?
W przypadku wstrząsu hipowolemicznego życie chorego zależy od sprawnego rozpoznania i odpowiedniego postępowania osoby, która próbuje pomóc. Choć bardzo często wstrząs hipowolemiczny jest spowodowany utratą krwi, to równie dobrze może być skutkiem intensywnej biegunki czy wymiotów.
- Michał Janik
Czym jest wstrząs hipowolemiczny?
Wstrząs hipowolemiczny jest stanem, w którym dochodzi do masywnego obniżenia skurczowego ciśnienia tętniczego poniżej 90mmHg (prawidłowo wynosi ono ok. 120 mmHg). Przyczyną jest zmniejszenie się objętości krwi w układzie naczyniowym.
Najczęściej wynika to nadmiernej utraty krwi w wyniku krwotoku. Równie często jednak wstrząs hipowolemiczny jest powikłaniem stanu odwodnienia. Dlatego w stanach takich jak biegunka, wymioty, wielomocz lub nadmierne pocenie ważne jest aby chory stale przyjmował płyny – najlepiej wodę, aby nie dopuścić do odwodnienia.
Zobacz też: Niebezpieczne następstwa wstrząsu
Oznaki wstrząsu
W powyższych stanach oraz w przypadku krwotoku należy uważnie obserwować czy nie pojawiają się pierwsze oznaki rozwijającego się wstrząsu.
Naszą uwagę powinno zwracać nietypowe zachowanie chorego – nadmierna senność, dezorientacja co do miejsca i czasu, blada, zimna i wilgotna skóra oraz bardzo niskie ciśnienie tętnicze krwi (ok 90/40 mmHg przy prawidłowej wartości 120/80 mmHg).
W przypadku, gdy zostaną aktywowane mechanizmy obronne mające na celu ochronę narządów ważnych dla życia, dochodzi do przyśpieszenia oddechu i bicia serca. Tętno w tętnicach może być słabo wyczuwalne.
Wezwij pogotowie!
Postępowanie z takim chorym sprowadza się do jak najszybszego wezwania pogotowia, ponieważ wstrząs jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.
W czasie oczekiwania na przyjazd karetki powinno się uspokoić chorego. Polecić mu aby ułożył się wygodnie – o ile to możliwe dobrze jest unieść nogi ponad poziom klatki piersiowej. Nie można tego robić jeśli podejrzewa się uraz kręgosłupa lub złamanie nogi.
W przypadku, gdy wstrząs jest spowodowany krwawieniem, należy je zatamować.
Zobacz też: Co to jest wstrząs kardiogenny?
Jak ułożyć chorego?
Jeśli chory traci przytomność, trzeba ułożyć go w pozycji bezpiecznej tzw. bocznej ustalonej. Warto zabezpieczyć go przed wychłodzeniem (np. poprzez okrycie kocem termicznym). Jednocześnie należy być gotowym do rozpoczęcia resuscytacji (masażu serca naprzemiennie ze oddychaniem usta-usta), jeśli doszłoby do zatrzymania krążenia.
Podsumowując: znajomość objawów wstrząsu pozwala wstępnie rozpoznać stan wstrząsu hipowolemicznego, a opisane wyżej postępowanie zwiększa szanse chorego na przeżycie.