Spis treści:
- Arachnofobia - definicja
- Objawy arachnofobii
- Przyczyny arachnofobii
- Rozpoznanie arachnofobii
- Leczenie arachnofobii
- Dlaczego pająk straszy?
Arachnofobia - definicja
Arachnofobia to silny i irracjonalny strach przed pająkami i innymi pajęczakami (również skorpionami), a także miejscami, w których występują pajęczyny. Należy do zaburzeń lękowych. Arachnofobia to jedna z fobii specyficznych, czyli związanych z konkretnym przedmiotem lub sytuacją. Jest też główną fobią zwierzęcą.
Fobie specyficzne dotykają w pewnym momencie życia ok. 12% populacji. Częściej na lęk przed pająkami (podobnie jak na inne fobie specyficzne) skarżą się kobiety, niż mężczyźni. Szacuje się, że objawy arachnofobii występują u 3,5-6,1% społeczeństwa.
Należy podkreślić, że strach przed pająkami nie jest zwykłym strachem. To bardzo silna i przytłaczająca emocja, która stawia człowieka w poczuciu zagrożenia. Jest na tyle intensywna, że utrudnia funkcjonowanie, np. uczestnictwo w konkretnych wydarzeniach czy odwiedzanie miejsc, które kojarzone są z potencjalną obecnością pająków.
Objawy arachnofobii
Strach przed pająkami najczęściej objawia się niepokojem pojawiającym się nagle w momencie ekspozycji na pajęczaka lub pajęczyny. O występowaniu fobii świadczą:
- lęk lub niepokój wyrażony np. płaczem, napadami złości, zastygnięciem w bezruchu lub złapaniem się czegoś,
- natychmiastowa reakcja,
- unikanie przedmiotu fobii,
- nieadekwatna reakcja do faktycznego zagrożenia,
- reakcje występują stale w przypadku ekspozycji przez co najmniej 6 miesięcy,
- lęk powoduje istotny stres lub trudności w życiu społecznym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach funkcjonowania człowieka,
- niemożność wyjaśnienia reakcji inną formą zaburzenia psychicznego.
Objawy arachnofobii to:
- przyspieszone tętno,
- zawroty głowy,
- omdlenie,
- pocenie się dłoni,
- drżenie,
- duszność,
- płacz,
- nudności lub wymioty,
- ból w klatce piersiowej,
- ucisk w gardle.
Czytaj też: Czy lęk jest przekazywany w genach?
Przyczyny arachnofobii
Najczęstszą przyczyną arachnofobii są lęki z dzieciństwa. Teorie behawioralne zakładają, że osoba odczuwająca lęk mogła być w dzieciństwie straszona pająkami lub narażona na bliskie spotkanie z pajęczakiem wbrew swojej woli. Rodzice mogli również przenieść swoje lęki na dzieci, ujawniając własne reakcje.
Strach przed pająkami ma również podłoże ewolucyjne. Niektóre teorie wskazują, że u człowieka łatwo rozwija się arachnofobia, ponieważ istnienie jadowitych pająków i wiążące się z tym zagrożenie, budziło strach od zarania dziejów.
Rozpoznanie arachnofobii
Rozpoznanie lęku przed pająkami, ustala się na podstawie wymienionych objawów i czynników, świadczących o występowaniu fobii. W przypadku istnienia symptomów fobii, należy zgłosić się do lekarza psychiatry lub psychoterapeuty, który zaproponuje skuteczną terapię.
Pomimo tego, że problem fobii jest dość częsty, wiele osób nigdy nie zdecyduje się na zgłoszenie do lekarza. Jest to tym bardziej nieuzasadnione, że możliwości leczenia są wysoce skuteczne i potrafią odmienić życie pacjenta.
Leczenie arachnofobii. Czy leki są konieczne?
Dużą efektywnością w leczeniu arachnofobii i innych fobii specyficznych są techniki poznawczo-behawioralne.
Gdy chcemy zapanować nad arachnofobią, możemy sięgnąć po desensytyzację i wygaszanie reakcji. Terapia polega na stopniowym konfrontowaniu pacjenta z przedmiotem lęku. Polega na przyzwyczajaniu osoby z fobią do widoku pająka. W początkowej fazie jest to obrazek, później maskotka, aby na koniec przejść do widoku żywego pająka. Z czasem owad znajduje się coraz bliżej i bliżej.
Istnieje również bardziej inwazyjna technika oswajania lęków. Należy do niej terapia implozywna. Pacjent w tym przypadku od razu jest konfrontowany z przedmiotem fobii, w tym przypadku włochatym, żywym pająkiem. Może on np. poruszać się w pobliżu przez dłuższy czas. Celem jest utrzymanie stałego uczucia strachu i doprowadzenie w ten sposób do jego osłabienia. Mówiąc inaczej, pacjent orientuje się, że obecność pająka niczego nie zmienia i nie powoduje zagrożenia, co stopniowo osłabia uczucie lęku.
Do najnowszych metod leczenia arachnofobii należą techniki z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości.
W leczeniu arachnofobii raczej nie stosuje się metod farmakologicznych. Istnieją ograniczone dowody na skuteczność przyjmowania leków w przypadku strachu przed pająkami.
Dlaczego pająk straszy?
Pająk jest specyficznym stworzeniem. Małym, mogącym wejść wszędzie, o kosmatych nóżkach, przemykającym niezauważalnie po naszym domu. I może właśnie to, że pająk upodobał sobie kąty ludzkich mieszkań, piwnice, strychy jest tak przerażające. Pająki bywają jadowite – wyobraźnia podpowiada, że wszystkie są śmiertelnie niebezpieczne – do tego mieszkają wśród nas. Przekraczają osobistą przestrzeń człowieka.
Wyróżniamy dwa rodzaje jadu pająków: hemolityczny oraz neurotoksyczny. Ten drugi atakuje układ nerwowy i ma działanie śmiertelne. Niemalże wszystkie pająki posiadają jad, ale tylko u 3% jest on niebezpieczny dla człowieka i dotyczy tylko gatunków tropikalnych.
Ponoć najlepszą taktyką, aby zwyciężyć, jest poznanie wroga. Dowiedzenie się o nim jak najwięcej i przekonanie, czy rzeczywiście jest tak niebezpieczny jak myślimy, że jest.
A dlaczego pająk wybiera nasz dom? Pająki upodobały sobie mieszkania ludzi, gdyż jest to dla nich najłatwiejsza forma polowania. Dostają się do środka poprzez uchylone okno. Budują pajęczynę i czekają przyczajone w kącie na swoją ofiarę. Pająk tworzy swoje sieci w miejscu, gdzie najczęściej pojawiają się owady. A to jest zaletą. Łapie i zjada muchy, komary oraz inne szkodniki przebywające w mieszkaniu.
Więcej na temat fobii:Fobia społeczna – przyczyny, objawy, leczenie, leki, terapia, test [WYWIAD]Fobia – rodzaje, leczenie, przyczyny. Fobia specyficzna, społeczna – czym są?Tanatofobia - lęk przed śmiercią. Opis, przyczyny, leczenieJak się objawia fobia?Dziwne fobie - 6 dziwnych rzeczy których boją się ludzie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
