Bullying - cóż to takiego?
Termin bullying obejmuje różnorodne zachowania, które można prościej określić jako dręczenie lub znęcanie się. Sprawcami są najczęściej rówieśnicy lub koledzy dziecka ze szkoły lub podwórka. W przypadku dręczenia za pośrednictwem nowych mediów (np. komórki czy Internetu), dręczycielami mogą okazać się także osoby dorosłe, z którymi w realnym środowisku dziecko unikałoby kontaktu, ponieważ nie należą do grupy rówieśniczej. W kontaktach niebezpośrednich łatwo jest jednak ukryć przed dzieckiem zarówno wiek jak i aparycję, by wejść w kontakt z niczego nie podejrzewającą ofiarą.
Dręczyciele uprzykrzają życie swoich ofiar na różne sposoby. W czasie kontaktu twarzą w twarz mogą to być obelgi, szyderstwa, pobicia, ale także ostentacyjne odrzucenie i ostracyzm. Może dochodzić do rozsiewania złośliwych plotek czy pozostawiania obraźliwych komentarzy na ścianach miejsc powszechnie dostępnych, np. szkolnych toalet.
Jakie są źródła stresu w szkole
Przeniesienie tego rodzaju zachowań na grunt Internetu powoduje niejednokrotnie większe szkody ze względu na zasięg i trwałość przekazu. Raz pozostawiona w sieci informacja, zdjęcie czy film zaczyna żyć swoim życiem, jest dostępna z każdego miejsca na ziemi i może zostać pobrana na komputer każdego internauty, a potem powielana i przekazywana, pomimo usunięcia jej pierwotnego źródła. Nic więc dziwnego, że obawy i poczucie zagrożenia cyber-bullyingiem jest u młodych ludzi większe niż bullyingiem klasycznym i subiektywnie uzasadnione.
Depresja u ofiar dręczenia
Według badań przeprowadzonych w większości krajów, odsetek dzieci dotkniętych dręczeniem, w tym cyber-bullyingiem, systematycznie rośnie. Wśród ofiar rośnie także odsetek młodych ludzi dotkniętych depresją oraz doświadczających myśli samobójczych.
Na całym świecie jako przyczyny prób samobójczych i samobójstw coraz młodsze dzieci podają dręczenie przez rówieśników, zamieszczanie ośmieszających filmików czy wręcz filmów dokumentujących dokonane na nich przestępstwo. Wbrew obiegowym opiniom, nie jest to domena wyłącznie amerykańska – także w Polsce odnotowuje się przypadki samobójstw powiązanych z bullyingiem.
Łańcuch przyczyn i skutków
Pomimo analizy przypadków tego rodzaju samobójstw, nie można jednoznacznie stwierdzić, że bullying był jedyną lub główną przyczyną odebrania sobie przez dziecko życia. Nawet, gdy intuicja i doświadczenie życiowe podpowiada, że znęcanie się było kroplą goryczy, która przepełniła czarę, nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie wpływu innych czynników, np. podatności na depresję i myśli samobójcze lub pozostałych czynników środowiskowych.
Bullying jest jednym z czynników odpowiedzialnych za depresję u dzieci i młodzieży oraz za myśli i zachowania samobójcze i jako taki powinien być traktowany. Przyczynia się do cierpienia psychicznego, występowania nowych przypadków depresji, a także – jak dowodzą najnowsze badania – do szukania ucieczki w zażywaniu substancji psychoaktywnych przez dziewczynki.
Szara strefa
Z jakim rozmiarem zjawiska mamy do czynienia w przypadku bullyingu, a zwłaszcza cyber-bullyingu, mamy do czynienia – trudno powiedzieć. Statystyki podają, że jest to od 5% do niemal 55% w różnych krajach i według różnych badań. Rozbieżności wynikają z niechęci dzieci i młodzieży do mówienia o fakcie bycia dręczonym czy prześladowanym. Jest to doświadczenie budzące u młodych ludzi poczucie winy, wstyd i lęk, godzi w poczucie własnej wartości, a ponadto wydaje się też należeć do rzeczywistości grupy rówieśniczej, w którą nie należy angażować dorosłych.
Rodzice i nauczyciele są instancją, do której odwołują się „słabi” i „kapusie”, więc obawa przed negatywnym naznaczeniem przez rówieśników i zemstą w postaci nasilenia dręczenia lub całkowitego wyalienowania jest subiektywnie uzasadniona. Normy obowiązujące w grupach rówieśniczych prowadzą niekiedy do tragicznej w skutkach zmowy milczenia.
Powstrzymać przemoc
Powstrzymanie bullyingu to zadanie, przed jakim stoimy dziś i będziemy stać jutro, bowiem fala przemocy nie wygaśnie sama z siebie. Zbadanie i poznanie zjawiska to pierwszy krok, by skonstruować programy profilaktyczne. Zmiana mentalności i wachlarza reakcji rodziców i nauczycieli na sygnały o dręczeniu to wyzwanie dla nas, dorosłych. Przełamanie wstydu i zaufanie dorosłym, to zadanie dla naszych dzieci. Dla każdego człowieka ma ono inny wymiar trudności, ale bez niego nie powstrzymamy fali nieodpowiedzialnych, krzywdzących zachowań, które składają się na bullying.
Zobacz też:
Jakie są objawy depresji u dziecka?
Jak rozpoznać depresję u niemowlęcia?
Źródło:
Society for Prevention Research (2011, January 19). Girls who are bullied are at risk for substance use through depression. ScienceDaily. Retrieved January 27, 2011, from http://www.sciencedaily.com¬ /releases/2011/01/110119120539.htm
Center for Advancing Health (2010, September 26). In cyber bullying, depression hits victims hardest. ScienceDaily. Retrieved January 28, 2011, from http://www.sciencedaily.com¬ /releases/2010/09/100925115115.htm
Plataforma SINC (2010, December 15). More than 25% of teenagers have suffered cyber bullying in the past year. ScienceDaily. Retrieved January 28, 2011, from http://www.sciencedaily.com¬ /releases/2010/12/101214085734.htm
University of California - Los Angeles (2008, October 3). Bullying Of Teenagers Online Is Common, UCLA Psychologists Report. ScienceDaily. Retrieved January 28, 2011, from http://www.sciencedaily.com¬ /releases/2008/10/081002111425.htm
Yale University (2008, July 19). Bullying And Being Bullied Linked To Suicide In Children, Review Of Studies Suggests. ScienceDaily. Retrieved January 28, 2011, from http://www.sciencedaily.com¬ /releases/2008/07/080717170428.htm
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
