Autorem pojęcia „poczucie koherencji” jest A. Antonovsky. Inspiracją autora do jego stworzenia były obserwacje z badań nad osobami, które doświadczyły traumatycznego stresu podczas pobytu w obozach koncentracyjnych.
Większa część badanych zapadła w późniejszym okresie na choroby, była zniechęcona do życia i szybko umierała. Pozostała część natomiast cieszyła się dobrym zdrowiem, zachowując przy tym optymizm. Antonovsky zaczął się zastanawiać, czym różnią się te dwie grupy i postawił przełomowe pytanie o przyczyny zdrowia: „Dlaczego niektórzy ludzie, mimo iż podlegają oddziaływaniu wielu stresorów, zachowują zdrowie, a w wyniku jego załamania szybko do zdrowia powracają a inni nie?”
Kontynuując rozważania na ten temat stwierdził, że człowiek bezustannie staje wobec wszechobecnych stresorów, z którymi musi sobie radzić. Stresory nie muszą jednak mieć tylko konotacji negatywnej. Jeśli człowiek nie potrafi stawić im czoła w sposób adekwatny, mogą działać na niego destrukcyjnie i zbliżać go tym samym ku chorobie. Jeśli jednak potrafi sobie z nimi radzić, wykorzystując dostępne zasoby, mogą mieć one wtedy charakter wzmacniający. Według Antonovsky’ego to, w którym miejscu znajdujemy się na kontinuum „zdrowie– choroba” w dużej części zależy od poziomu poczucia koherencji.
Polecamy: Dobra zabawa najlepsza na stres
Znaczenie poczucia koherencji poddawane było wielokrotnym badaniom, które potwierdzały jego przypuszczanie. Czym zatem jest to tajemnicze pojęcie?
Poczucie koherencji to pewna orientacja człowieka na którą scalają się 3 wymiary:
- poczucie zrozumiałości,
- zaradności,
- sensowności.
Zrozumiałość
Odpowiada za to, na ile informacje jakie docierają do człowieka, spostrzegane są przez niego jako spójne, uporządkowane, jasne i sensowne, a tym samym na ile wydarzenia, z jakimi się spotyka, odbiera on jako logiczny, dający się zrozumieć ciąg. Osoba o silnym poczuciu zrozumiałości spodziewa się, że to, z czy zetknie się w przyszłości, da się przewidzieć, niezależnie od tego, czy będą to pożądane czy nie. A nawet jeśli coś ją zaskoczy, będzie mogła to w jakiś sposób wyjaśnić. Natomiast człowiek o słabym poczuciu zrozumiałości spostrzega to, co go spotyka, jako niewytłumaczalne, losowe, chaotyczne.
Poczucie zaradności
Odnosi się ono do stopnia, w jakim człowiek spostrzega dostępne zasoby jako wystarczające, by sprostać wymogom stawianym przez życie. W sytuacji, gdy spotyka go coś niepożądanego, wysokie poczucie zaradności daje mu poczucie, że jest w stanie sobie z tym poradzić lub że przynajmniej konsekwencje niepomyślnego zdarzenia dadzą się jakoś znieść. Osoba o słabym poczuciu zaradności czuje się jak bezradna ofiara, która nie jest w stanie unieść tego, co się jej przytrafia. Ma ponadto przekonanie, że zawsze tak będzie.
Czytaj także: Na czym polega metoda autoinstrukcji?
Poczucie sensowności
Wymiar związany z poczuciem wartości życia. Dla człowieka z silnym poczuciem sensowności życie jest czymś ważnym. Problemy i wymagania, jakie napotyka na swojej drodze, traktuje jako warte poświęcenia i zaangażowania wyzwania, takie, w których pokonanie warto zaangażować energię. Jest to poczucie, że świat, życie i każda aktywność ma sens, że warto mieć nadzieję. Poczucie sensowności wyraża motywację jednostki do działania, stawiania czoła problemom, radzenia sobie z nimi i ich rozwiązywania. Osoba ze słabym poczuciem sensowności sprawia wrażenie, jak gdyby życie nie miało dla niej znaczenia, a wymagania przez nie stawiane były obciążeniami, których wolałaby uniknąć. Wszystko jest dla niej mało ważne, a jeśli już, to tylko ze względu na swą uciążliwość.
Co poczucie koherencji oznacza dla naszego zdrowia?
Wracając do początku – dobroczynny wpływ poczucia koherencji, jak można zauważyć, polega głównie na tym, że zapobiega ono przekształcaniu się napięcia, które jest nieodłącznym towarzyszem naszego życia, w szkodliwy dla zdrowia psychofizycznego stres i dzięki temu zapewnia lepsze funkcjonowanie bardziej „koherentnym” jednostkom.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
