W odczuwaniu takich traumatycznych sytuacji zawsze warto trzymać się jednej zasady – za przemoc w rodzinie ZAWSZE odpowiada sprawca. Nie ofiara, nie jej zachowanie, nie sytuacja – nie żadne okoliczności zewnętrzne, ale tylko i wyłącznie sprawca. To sprawca przemocy, nie potrafi radzić sobie ze sobą i z odczuwanymi emocjami. Nikt inny. Tak jak za kradzież odpowiada złodziej, tak za przemoc odpowiada osoba, która się jej dopuściła. Motywy są absolutnie nie ważne.
Wszelkie naruszenie granic osobistych innych osób czy niszczenie ich mienia, bez ich wyraźnej, świadomej zgody, jest naruszeniem własnej autonomii. Oficjalna definicja Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie brzmi:
"PRZEMOC W RODZINIE TO ZAMIERZONE I WYKORZYSTUJĄCE PRZEWAGĘ SIŁ DZIAŁANIE PRZECIW CZŁONKOWI RODZINY, NARUSZAJĄCE PRAWA I DOBRA OSOBISTE, POWODUJĄCE CIERPIENIE I SZKODY". - i tego się trzymajmy!
Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że osoba poddawania trudnym sytuacjom, ma mniejszą zdolność do samoobrony, co sprawca zawsze wykorzysta. Im bardziej wyczerpana ofiara, tym silniejszy sprawca. Nie można się godzić na to, by osoba która krzywdzi, umacniała się w poczuciu władzy i mocy.
Czy jeśli jesteśmy chorzy, bo złapało nas przeziębienie wstydzimy się o tym mówić? Oczywiście, że nie – nie przychodzimy do pracy, idziemy do lekarza, potem na zwolnienie – nie ma powodów by wstydzić się przeziębienia, bo przecież nie mamy wpływu na to czy zaatakuje nas choroba.
Przemoc w rodzinie to też choroba – choroba rodziny i z tego powodu, warto zacząć ją leczyć. Jak najszybciej. Nie ma powodu wstydzić się tego, że ktoś nas krzywdzi. Trzeba zająć się sobą, zaopiekować, podjąć działania, które pozwolą wyzwolić się z kręgu przemocy.
Powtarzam raz jeszcze - osoba krzywdzona absolutnie nie ma powodu, by ukrywać zdarzenia, których doświadcza. Tak długo, jak będzie unikać przyznawania się do zaistniałej sytuacji przed innymi ludźmi i sobą samą, tak długo problem nie zostanie rozwiązany. Będzie się natomiast nasilać, ponieważ sprawca jest "kryty" w dodatku przez osobę, którą krzywdzi. Będzie czuł się jeszcze bardziej bezkarny. A osoba doświadczająca przemocy będzie jeszcze bardziej pogrążać się w swoich wyobrażeniach, że nie może zmienić swojego losu i niepotrzebnie tracić siły. MOŻNA PRZERWAĆ PRZEMOC.
Najpierw ważne jest przyznać się przed samą sobą – że JA doświadczam przemocy, ze strony swojego partnera czy innych bliskich mi osób. Następnie na poziomie psychicznym wyrazić swój sprzeciw na dalsze traktowanie tego typu "Nie akceptuje sytuacji, w której on zachowuje się w sposób, w wyniku którego ja cierpię". Każda forma przemocy jest zła i należy się jej świadomie przeciwstawiać. To ważne, ponieważ tak długo, jak osoba doświadczająca zachowań przemocowych będzie tłumaczyć sama przed sobą dowolnymi okolicznościami mające miejsce sytuacje, w których bierze czynny udział – czy to w przypadku przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej czy ekonomicznej – tak długo pozwala samej sobie na dalsze doświadczanie takich nieprzyjemnych stanów. Każde krycie zachowania sprawcy chroni go. A jedyną osobą, która potrzebuje ochrony jest ofiara. Dlatego nie pozwólmy sprawcy na dalsze manipulowanie sobą, wciąganie się w nieistniejące poczucie winy, zastraszanie wstydem i przykrymi odczuciami. Nie wstydźmy się o tym mówić. Nie dajmy się zwieźć pozorom. Nie pozwólmy się dalej ranić. Przerwijmy to. Jak najszybciej.
Żadna miłość, żadna lojalność, żadne zasady które działały do tej pory w danej rodzinie, po zaistnieniu przemocy nie powinny być dalej kontynuowane, a tym samym skłaniać do ukrywania prawdy. Konsekwencją ukrywania występujących zachowań przemocowych w rodzinie są coraz częstsze, większe, przyjmujące coraz mocniejszą formę akty przemocy, wyniszczające organizm. A osoba, która jest poddawana takiemu stresowi staje się coraz słabsza i coraz trudniej jest jej podjąć skuteczną obronę. Zatem nie warto czekać, aż sprawca wyrządzi jeszcze większą krzywdę, tylko działać natychmiast. Przerwać krąg przemocy. Im dłużej ofiara milczy, tym dłużej patologia której doświadcza będzie trwała.
Oczywiście nie jest łatwo opowiedzieć osobie postronnej o całym złu, którego się doświadcza. Ale jest to możliwe. Trzeba tylko pokonać swój strach przed społecznym etykietowaniem. Po tym wszystko staje się już łatwiejsze. Proszę nie dawać się zwodzić pokutującym mitom, że "brudy pierze się we własnym domu, a nie przed obcymi". To nie prawda! Na zło wcale nie trzeba się godzić. Nie wolno zastanawiać się co ludzie powiedzą, bo to nie jest ważne. Ważne jest to, aby chronić siebie przed dalszym terrorem.
O tak poważnych sprawach warto mówić od razu wyszkolonym specjalistom czy terapeutom, którzy zawodowo zajmują się pomaganiem z wychodzenia z przemocy. Jest to bardzo korzystna opcja, ponieważ ofiara trafia od razu do osób, które stykają się z tym problemem na co dzień, znają go, wiedzą jak pomóc. Pomogą wskazać dla danej osoby rozwiązania czy to przez pomoc w stworzeniu planu bezpieczeństwa, czy udzielenia wskazówek o prawnikach czy ośrodkach pomocy. Jeśli w danej miejscowości nie ma zaufanego ośrodka czy specjalisty, warto poszukać w innym miejscu czy w internecie.
Aneta Styńska z wykształcenia psycholog społeczny. Dodatkowo ukończyła Studium Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Instytutu Psychologii Zdrowia. Właścicielka Internetowej Poradni Psychologicznej - Psychorada.pl www.psychorada.pl
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
