Spis treści:
- Kim jest psychopata i jakie ma cechy?
- Jak dorosły psychopata traktuje dzieci?
- Jak dziecko o cechach psychopaty traktuje inne dzieci?
Kim jest psychopata i jakie ma cechy?
Psychopatą nazywamy osobę z antyspołecznym zaburzeniem osobowości, która nie ma poszanowania dla praw innych ludzi, manipuluje, kłamie, a do osiągania celów często wykorzystuje urok osobisty. Antyspołeczne zaburzenie osobowości to rodzaj sztywnego trwałego wzorca zachowań i wewnętrznych doświadczeń, który wyróżnia się na tle społeczeństwa, w którym żyje dana osoba. Cechy psychopaty to:
- nieumiejętność podporządkowania się normom,
- kłamanie, manipulacja,
- impulsywność albo niezdolność do planowania,
- agresywność i drażliwość,
- brak odpowiedzialności (np. w pracy, w dotrzymywaniu zobowiązań finansowych),
- brak wyrzutów sumienia (obojętność, racjonalizowanie krzywdzenia innych ludzi, kradzieże, oszustwa),
- brak empatii,
- brak poczucia winy,
- wykorzystywanie słabości innych,
- ryzykowne zachowania, które narażają bezpieczeństwo własne lub innych.
Patologiczne zachowania powodują, że psychopaci częściej niż inni wchodzą w konflikt z prawem, uczestniczą w bójkach i trafiają do zakładów karnych. Nie tworzą relacji społecznych opartych na zaufaniu i uczciwości.
Jak dorosły psychopata traktuje dzieci?
Psychopata z powodu swoich patologicznych przekonań i doświadczeń nie będzie traktował ludzi z szacunkiem i czułością. Dotyczy to również dzieci. Przejawy pozytywnych emocji są na ogół wynikiem chłodnej kalkulacji. Psychopaci traktują dzieci z wrogością i surowością, zawstydzają i cechują się niskim poziomem ciepła. Przyjmuje się, że nie są zdolni do bliskości oraz nie potrafią tworzyć trwałych, głębokich więzi z innymi.
Dzieci rodziców z antyspołecznym zaburzeniem osobowości są bardziej narażone na niedożywienie, brak wystarczającej opieki medycznej i higieny. Częsta jest u nich zależność od sąsiadów i krewnych w zakresie schronienia czy wyżywienia. Uważa się, że psychopaci częściej porzucają potomstwo, oszukują i zaniedbują jego potrzeby. Mogą czerpać przyjemność z powodowania u dziecka strachu. Badania pokazują też, że dzieci takich osób mają gorsze wyniki w nauce i w większości przypadków doświadczają przemocy.
Co istotne, psychopatyczny rodzic niejednokrotnie traktuje swoje dzieci nierówno: faworyzuje jedne, a wobec innych stosuje regularną przemoc. Te pierwsze doświadczają więcej pobłażliwości opiekuna i więcej im wolno.
Jak dziecko o cechach psychopaty traktuje inne dzieci?
Antyspołeczne zaburzenie osobowości zgodnie z klasyfikacją DSM-5 rozpoznaje się od 18 roku życia, jednak według specjalistów symptomy występują już we wcześniejszych okresach życia. U dzieci można za to rozpoznać zaburzenia zachowania z różnymi cechami, np. brakiem wyrzutów sumienia, empatii czy uchylaniem się od wypełniania obowiązków.
- Dzieci o cechach psychopatycznych częściej niż pozostałe dla innych bywają agresywne, okrutne, posuwają się do kłamstw i manipulacji.
- Wydają się nie mieć wyrzutów sumienia, a ich uczucia są płytkie.
- Częściej łamią zasady i normy społeczne.
- Cechuje je samolubność i skoncentrowanie na swoich potrzebach.
- Powtarzają złe zachowania mimo wcześniejszych kar.
- Takie osoby wykorzystują podstępy i oszustwa, aby zyskać coś od innych dzieci albo uniknąć zobowiązań.
Czy można wpłynąć na dziecko z cechami psychopatycznymi? Nie jest jasne, co dokładnie powoduje psychopatię i w jakich proporcjach (jak duże znaczenie mają geny, wpływ środowiska i wychowanie). Naukowcy zauważyli jednak, że rodzicielstwo pełne ciepła i miłości może łagodzić niektóre cechy typowe dla zaburzeń antyspołecznych. I odwrotnie, emocjonalny chłód rodziców, zaniedbanie dziecka, okrucieństwo mogą te cechy nasilać.
Warto pamiętać, że antyspołecznego zaburzenia osobowości nie da się wyleczyć. Na ogół psychopaci nie zgłaszają się sami po pomoc do specjalistów. Jest to problem, który negatywnie wpływa na różne obszary życia.
Źródła:
Leedom LJ. Wpływ psychopatii na rodzinę [Internet]. Psychopatia – nowe aktualizacje starego zjawiska. InTech; 2017. Dostępne pod adresem: http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.70227,
Pisano S, Muratori P, Gorga C, Levantini V, Iuliano R, Catone G, Coppola G, Milone A, Masi G. Conduct disorders and psychopathy in children and adolescents: aetiology, clinical presentation and treatment strategies of callous-unemotional traits. Ital J Pediatr. 2017 Sep 20;43(1):84. doi: 10.1186/s13052-017-0404-6,
López-Romero L, Cutrín O, Maneiro L, Domínguez-Álvarez B, Romero E. Psychopathic Traits in Childhood: Insights from Parental Warmth and Fearless Temperament via Conscience Development. Brain Sci. 2021 Jul 13;11(7):923. doi: 10.3390/brainsci11070923.
Czytaj także:
Czego boi się psychopata? Czy boi się porażki, śmierci, bólu?
Socjopata a psychopata – podobieństwa i różnice. Jak się rozpoznaje i leczy te zaburzenia osobowości?
Czego nie lubi psychopata? Sprawdź, czego się boi i jak z nim postępować
Socjopata - jak go rozpoznać? Czy da się z nim żyć?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
