„Nawet wydawałoby się najspokojniejsza praca na świecie może być stresująca, jeśli źle będziemy ją postrzegać” – mówi Elżbieta Bonder – lekarz chorób wewnętrznych, specjalizująca się w leczeniu i profilaktyce chorób psychosomatycznych, autorka programu Stop Stres, współzałożycielka Gedeon Medica. Wszystko jest więc w naszych rękach i od nas zależy. Jak nie dać się stresowi w pracy i jak go rozpoznać?
Pani doktor, jakie mogą być przyczyny stresu w pracy?
Elżbieta Bonder: Przyczyny stresu w pracy można podzielić na fizyczne i psychologiczne.
Fizyczne to:
- hałas,
- niemiłe zapachy,
- za niska lub za wysoka temperatura,
- organizacja miejsca pracy.
Psychologiczne zaś to:
- przeciążenie pracą,
- niedociążenie pracą – monotonia, nuda,
- praca pod presją czasu – dużo pracy, a mało czasu na jej wykonanie,
- praca pod presją osoby – nadmiernie wymagający szef,
- skłonność do rywalizacji,
- skłonność do porównywania się z innymi,
- współistnienie konfliktów w pracy,
- staż pracy,
- charakter pracy,
- niedostosowanie charakteru pracy do cech temperamentu.
Jak widzimy wiele jest różnych czynników, które wywołują reakcje stresowe w naszym organizmie. Po analizie tych czynników zauważamy, że na większość z nich, a tak naprawdę na wszystkie, mamy wpływ. Czyli możliwe jest, aby w pracy się nie stresować. Jak to zrobić? Trzeba nauczyć się zarządzania emocjami.
Warto dodać, że według amerykańskich badań, które oceniały czynniki szkodliwe w pracy, na pierwszym miejscu znalazł się hałas (34,9%) , a na drugim stres 29,7%. Koszty finansowe ponoszone przez Unię Europejską w związku z doświadczanym przez pracowników stresem i jego konsekwencjami wynoszą około 20 miliardów Euro rocznie. Zwiększona absencja w pracy, której wynikiem jest stres w USA, wynosi 297 milionów dni roboczych rocznie. W Wielkiej Brytanii absencja z powodu stresu wynosi 180 milionów dni roboczych rocznie.
Skąd wiadomo, że praca nas stresuje? Po czym to poznać?
Na początku nie wiadomo, bo reakcje stresowe w organizmie przebiegają po cichu. Nie mówimy tutaj o dużych i oczywistych sytuacjach konfliktowych, które od razu wywołują burzliwe reakcje stresowe. Szkodliwość takich sytuacji jest dla wszystkich oczywista. Natomiast nie jest oczywisty negatywny wpływ tych kwestii, które nie wzbudzają gwałtownych reakcji, a jednak pod wpływem czynników fizycznych lub psychicznych o których wspominałam wcześniej, włączają reakcję stresową.
Ta reakcja polega na uruchomieniu kaskady hormonów stresowych: adrenalina, noradrenalina, kortyzol, które to wykonują przeznaczone im zadania. Pozornie wydaje się nam, że nic się nie dzieje, ale to błąd w postrzeganiu. Dzieje się i to przez cały czas działania przewlekłego stresu, który ma niewielkie, ale nieustanne nasilenie. Przewlekły stres działa jak kropla wody, która kapie na skałę i po pewnym czasie wydrąży szeroki tunel.
Jakie są objawy działania takiego przewlekłego stresu w pracy?
Na początku, może nie być żadnych, bo nasz organizm jest bardzo mądry i włącza wiele mechanizmów obronnych. Jednak jeśli stres działa ciągle, organizm przechodzi w fazę wyczerpania i zaczyna dawać pierwsze objawy. Jakie one będą? To zależy od osoby. Wszyscy jesteśmy ludźmi, ale każdy jest inny. Dlatego też każdy będzie eksponował inne objawy.
Do najczęstszych zaliczamy: częste bóle głowy, zaburzenia koncentracji, trudności w skupieniu uwagi, uczucie zmęczenia, osłabienie, wzmożoną senność lub zaburzenia snu – trudności w zasypianiu, częste wybudzanie się, płytki sen, drażliwość, niecierpliwość, płaczliwość, bóle brzucha, biegunki, zaparcia, wzdęcia, uczucie szybkiego bicia serca, szczególnie przed zaśnięciem.
Te pierwsze objawy to czerwona lampka, którą należy szybko zauważyć i powziąć kroki mające na celu zidentyfikowanie czynników stresujących i włączenie skutecznego przeciwdziałania.
Co wtedy robić? Jak zwalczyć stres w pracy?
Po pierwsze: udać się do internisty w celu wykonania badań ogólnych, aby stwierdzić, czy nasze objawy to na pewno tylko efekty przewlekłego stresu, a nie jeszcze dodatkowych współistniejących chorób towarzyszących.
Po drugie: wziąć udział w warsztatach radzenia sobie ze stresem, bo takie warsztaty nauczą nas właściwego postrzegania sytuacji trudnych, niezależnie od czynnika wywołującego, co spowoduje obniżenie poziomu stresu, a tym samym powoli będą ustępowały niepokojące nas objawy.
Jeden z moich pacjentów po takich warsztatach powiedział „Praca ta sama, ludzie ci sami, problemy te same – ale ja inny. To, co kiedyś było dla mnie ogromnym stresem, dzisiaj jest zwykłą przeszkodą do pokonania”.
Po trzecie: zwiększyć aktywność fizyczną, bo podczas ćwiczeń fizycznych pozbywamy się szkodliwych metabolitów reakcji stresowych.
Po czwarte: spożywać większe ilości warzyw i owoców, co przekłada się na zwiększenie poziomu antyoksydantów, które mają kluczowe znaczenie w zmniejszaniu negatywnych skutków przewlekłego stresu. Według Światowej Organizacji Zdrowia sugerowana codzienna porcja to 1,2 kg warzyw i owoców.
Co może się stać, jeśli nic nie zmienimy i stres dalej będzie działał?
Nie tylko objawy zaczną się nasilać, ale zaczną rozwijać się choroby: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, choroba wieńcowa, udary mózgu, wrzody żołądka i dwunastnicy, zespół jelita drażliwego, alergie, częste infekcje, łuszczyca, choroby nowotworowe, cukrzyca, łysienie plackowate, odklejanie się siatkówki, zaburzenia lękowe, depresyjne i inne.
Na szczęście jeśli szybko zdamy sobie sprawę z podstępnego i na początku cichego działania przewlekłego stresu, to nie dopuścimy do powstania jego negatywnych konsekwencji, czyli chorób psychosomatycznych.
A w jakich zawodach ludzie są szczególnie narażeni na stres w pracy?
Jest to na przykład: sprzedawca, aktor, prezenter, zawody związane z reklamą, promocją, mediami, prawem. Szczególnie narażone są osoby pracujące na kierowniczych stanowiskach.
Natomiast trzeba wyraźnie zaznaczyć, ze nawet wydawałoby się najspokojniejsza praca na świecie może być stresująca – jeśli źle będziemy ją postrzegać. Dlatego tak ważne jest nauczenie się zarządzania stresem.
Nie obawiajmy się stresu – uczmy się radzić sobie z nim, a będziemy zdrowi.
Polecamy:
Jak poradzić sobie ze stresem w pracy?
5 rzeczy, które wywołują największy stres w pracy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
