Cechy toksycznej osoby. Jak rozmawiać z „trującym” człowiekiem?

fot. Adobe Stock, Dragana Gordic

Spis treści:

1. Cechy toksycznej osoby
2. Skąd się biorą toksyczne osoby?
3. Jak rozpoznać toksyczną osobę? Oceń, jak się czujesz po spotkaniu
4. Jak rozmawiać z toksyczną osobą?

Cechy toksycznej osoby

Toksyczną osobą może być mąż, żona, partner, przełożony w pracy, kolega czy rodzic. Oto cechy takiej osoby:

• często cię okłamuje lub manipuluje,
• ciągle narzeka,
• źle wypowiada się o innych,
• źle traktuje innych,
• dużo mówi o sobie,
• stawia siebie w roli ofiary,
• stale cię krytykuje i podważa słuszność twoich decyzji,
• zabiera ci dużo czasu,
• ma mało współczucia,
• zawsze „ma rację”,
• więcej mówi, niż słucha,
• próbuje cię kontrolować,
• stawia cię w sytuacji, że czujesz się zmuszony wybierać pomiędzy różnymi rozwiązaniami,
• obraża cię,
• stara się przekupstwem zyskać twoją aprobatę,
• nieustannie próbuje wpływać na ciebie,
• zasypuje cię nieproszonymi radami,
• ma skłonność do nadużywania alkoholu, narkotyków lub leków.

U toksycznej osoby nie muszą wystąpić wszystkie wymienione cechy, wystarczy kilka z nich. Cechy musi też charakteryzować pewna ciągłość w czasie – nie chodzi o pojedyncze sytuacje, lecz takie, które się nagminnie powtarzają. Jeśli zauważasz wiele z nich, powinna ci się zapalić alarmowa lampka. Najprawdopodobniej masz do czynienia z toksycznym człowiekiem.

Wśród toksycznych osób funkcjonują osoby nazywane wampirami energetycznymi. Są to ludzie, którzy zarzucają innych swoimi problemami (często mają mentalność ofiary), wykorzystują empatię i dobroć, aby czerpać życiową energię od innych. 

Skąd się biorą toksyczne osoby?

To, jacy jesteśmy, wynika ze wcześniejszego ukształtowania nas samych przez innych ludzi. Zatem sposób, w jaki się zachowujemy, jest pewnym wyznacznikiem rodziny, z jakiej się wywodzimy. Toksyczność jest efektem braku właściwego systemu obronnego na bolesne doznania. Zanim więc zaczniemy toksyczną osobę krytykować i wytykać jej zbyt wielką ingerencję w nasze życie, warto przyjrzeć się relacjom tej osoby z jej rodziną, aby zrozumieć jej sposób postępowania. To da ci oręże do późniejszego starcia i zapoczątkowania nowej relacji z otoczeniem.

Warto też pamiętać, że pozwalanie na przekraczanie naszych granic toksycznym ludziom może nasilać problem. Dlaczego niektórzy z nas dają im zielone światło? Być może sami w dzieciństwie nie mieli wiele do powiedzenia, ich racje nie były ważne i byli często krytykowani przez rodziców. Mechanizm z dzieciństwa, polegający na wycofaniu się, funkcjonuje wówczas w dorosłym życiu i może być zaproszeniem dla toksycznej osoby.  

Sposób zachowania się toksycznych osób oraz ich negatywny wpływ na twoje życie, nie zawsze jest w pełni przez nie uświadamiany. Często usłyszysz, że „robią to z miłości do ciebie, dla twojego dobra”. Ten tok myślenia odzwierciedla sposób ich faktycznego funkcjonowania. Pokazuje jak zostali wychowani, oraz jaki wpływ na ich życie miała ich najbliższa rodzina
- wyjaśnia Aneta Styńska, psycholog

Według specjalistów przyczyn toksycznego postępowania może być kilka - to nie tylko trudne doświadczenia z dzieciństwa, ale też nierozwiązane problemy w prywatnym życiu, niska samoocena czy zaburzenia osobowości. 

Przeczytaj też: 10 cech toksycznej matki

Jak rozpoznać toksyczną osobę? 

Aby rozpoznać toksyczną osobę, możesz też przyjrzeć się temu, jak się czujesz po przebywaniu z nią. Po kontaktach z toksyczną osobą prawie zawsze jesteś:

• zmęczony,
• niepewny,
• czujesz się zmanipulowany lub oszukany,
• winny,
• przygnębiony, 
• zły, rozdrażniony.

Jak sobie radzić i rozmawiać z toksyczną osobą?

Najlepszym rozwiązaniem jest unikanie toksycznych osób, lecz nie zawsze jest to możliwe, np. gdy jest to twój szef. Jak rozmawiać z toksyczną osobą? Oto kilka skutecznych sposobów:

• Nie wchodź w dyskusję, ale stawiaj granice. Ustal konkretne granice tego, co będziesz akceptował, a na co nie pozwolisz. Możesz powiedzieć: „sprawia mi przykrość to, co mówisz, i utrudnia mi to wykonywanie pracy” albo „poznałam już twoją opinię, a teraz pozwól mi dalej pracować".
• Ustal konsekwencje, które powinieneś wyciągnąć, gdy twoje granice są przekraczane. Stosuj je konsekwentnie. 
• Trzymaj się faktów. Na potwierdzenie swojej opinii pokazuj dowody. W ten sposób poczujesz się pewniejszy i trudniej będzie cię zmanipulować lub oszukać.
• Nie daj się zwieźć. Bądź czujny na próby manipulacji, które stosuje toksyczna osoba, i nie ulegaj im. 
• Stwórz emocjonalny dystans. Myśl o celu i sednie sprawy, zamiast analizować słowa toksycznej osoby. Staraj się nie brać ich do siebie. Pomyśl o sobie w pozytywny sposób, o swoich zaletach i tym, co dobrego przytrafia ci się w życiu. Przykre słowa toksycznej osoby świadczą o niej, a nie o tobie.
• Nie daj się prowokować. Unikaj eskalacji. Staraj się być opanowanym i spokojnym w kontaktach z toksyczną osobą.
• Bądź asertywny. Naucz się mówić „nie”, wyrażać swoją opinię, a także bronić siebie w sposób spokojny i niekrzywdzący dla innych.
• Postaw na szczerą rozmowę. Otwarcie porozmawiaj na temat tego, jakie zachowania uważasz za złe i jakie emocje powodują one u ciebie i innych osób. Rób to spokojnie z szacunkiem.
• Otwórz się na ludzi pozytywnie nastawionych do życia. Spędzaj czas z osobami, z którymi dobrze się czujesz. 
• Nie oczekuj zmian. Skoncentruj się raczej na zmianie sposobu swojego podejścia do osoby toksycznej, zamiast na usilnych próbach „naprawienia” drugiej strony. 

Pamiętaj, że każde ludzkie postępowanie – czy to świadome czy nie – ma pewien ukryty cel. Każdy na coś liczy i czegoś oczekuje. Świadomość co to jest, sprawi, że zrozumienie postępowania i funkcjonowania społecznego innych będzie dla ciebie zdecydowanie łatwiejsze i bardziej efektywne
- wyjaśnia Aneta Styńska, psycholog

Postępowanie z trudnymi osobami wcale nie musi być agresywne, trudne i nieprzyjemne. Istnieją bezpieczne sposoby, dzięki którym osoby zatruwające twoje życie, mogą się zmieniać na korzyść albo przestaną być dla ciebie takie straszne. 

Wykorzystano fragmenty artykułu, którego treść pierwotnie została opublikowana 24.08.2008.

Czytaj także:
Socjopata a psychopata – podobieństwa i różnice. Jak się rozpoznaje i leczy te zaburzenia osobowości?
Socjopata - jak go rozpoznać? Czy da się z nim żyć?
Spojrzenie psychopaty. Jak rozpoznać osobowość psychopatyczną po twarzy?
Czego boi się psychopata? Czy boi się porażki, śmierci, bólu?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!