Spis treści:
- Wyrywanie włosów z głowy - co oznacza?
- Wyrywanie włosów z głowy - objawy
- Przyczyny wyrywania włosów z głowy
- Leczenie trichotillomanii
- Wyrywanie włosów z głowy - gdzie szukać pomocy?
Wyrywanie włosów z głowy (trichotillomania) - co oznacza?
Wyrywanie sobie włosów z głowy lub innych miejsc na ciele, inaczej trichotillomania, jest zaburzeniem psychicznym z grupy obsesyjno-kompulsyjnych, czyli zaburzeń obracających się wokół powtarzających się myśli i czynności. Uważa się, że w dużej mierze ma związek z lękami. Według badania opublikowanego w American Journal of Psychiatry problem dotyczy 0,6-3,6% dorosłych. Chorzy wyrywają włosy najczęściej z głowy, zazwyczaj koncentrując się na jednym lub dwóch obszarach. Następną częstą lokalizacją są brwi lub rzęsy, oraz włosy łonowe.
Z czasem nawyk prowadzi do nieregularnego łysienia, przerzedzenia włosów i innych dolegliwości w miejscu wyrywania włosów, jak swędzenie, mrowienie i podrażnienie skóry. Trichotillomania niekiedy pojawia się już w dzieciństwie, choć najczęściej dotyczy osób w wieku dojrzewania (na ogół ujawnia się między 6 a 13 rokiem życia). Może trwać kilka lat, przedłużając się na dorosłe życie. Schorzenie w młodym wieku dotyka w podobnym stopniu chłopców i dziewczęta, a wśród osób dorosłych pacjentkami są częściej kobiety.
Wyrywanie włosów z głowy. Jakie są objawy trichotillomanii?
Sygnałami, które świadczą o trichotillomanii, są:
- wielokrotne wyrywanie sobie włosów,
- wyrywanie fragmentów włosów,
- przeczesywanie włosów, badanie skóry głowy,
- jedzenie włosów (inaczej trichofagia, która jest szczególnie groźna, ponieważ może prowadzić do tworzenia się zbitek, kul włosowych w drogach pokarmowych i problemów zdrowotnych; czasem potrzebna jest interwencja chirurgiczna, by usunąć splątane, zjedzone włosy),
- uczucie spokoju po wyrwaniu włosów.
Należy zaznaczyć, że wyrywanie włosów poprzedzone jest przeważnie stanem niepokoju, lęku czy stresu, a wykonanie tej czynności powoduje ulgę - jest sposobem rozładowania negatywnych emocji. Wyrywanie włosów wiąże się ze zmianą wyglądu, a osoby, które mają problem, mogą cierpieć z powodu niskiej samooceny i wstydu związanego z brakiem włosów.
Chorzy na trichotillomanię mogą wyrywać:
- włosy z głowy,
- brwi,
- rzęsy,
- włosy łonowe,
- włosy z brody lub wąsy.
Robią to najczęściej dłońmi, ale czasami pęsetą lub innym urządzeniem. Są albo zupełnie nieświadomi tej czynności albo całkowicie na niej skoncentrowani.
Przyczyny wyrywania włosów z głowy
Nie są znane jednoznaczne przyczyny wyrywania włosów z głowy. Badania naukowe wskazują na wpływ czynników genetycznych i środowiskowych. Kilka lat temu naukowcy odkryli, że wystąpieniu trichotillomanii często towarzyszą modyfikacje w jednym z genów, SLITRK1, odgrywającym znaczną rolę w powstawaniu połączeń między neuronami.
Zwykle wyrywanie włosów z głowy jest sposobem na rozładowanie negatywnych emocji. Bywa też, że nawyk niekoniecznie jest związany ze stanem napięcia i zdarza się w chwilach relaksu czy nudy. Niektórzy naukowcy wskazują na brak równowagi chemicznej mózgu u osób z trichotillomanią. A także wiążą schorzenie ze zmianami hormonalnymi wieku dojrzewania. Trichotillomanię uważa się również w niektórych przypadkach za rodzaj samookaleczania.
Warto też pamiętać, że nawyk wyrywania włosów występuje często w połączeniu z innymi zaburzeniami takimi jak zespół Tourette’a, depresja, stany lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne czy zespół nadpobudliwości ruchowej (ADHD).
Leczenie trichotillomanii
Obsesyjne wyrywanie włosów z głowy leczy się za pomocą psychoterapii, czasem farmakologicznie, choć leki są uznawane za ostateczność, a część naukowców uważa je za nieskuteczne w leczeniu trichotillomanii. Jednak stanowisko ekspertów jest takie, że najlepszą formą leczenia jest tzw. terapia odwracania nawyków (HRT), której celem jest zastąpienie wyrywania włosów innym, nieszkodliwym zajęciem.
Terapia odwracania nawyków obejmuje trzy podstawowe elementy: trening świadomości, trening konkurencyjnego reagowania i wsparcie społeczne. (...) Pacjent jest uczony podczas sesji, aby potwierdzał za każdym razem, gdy jego ręka zaczyna się poruszać w kierunku miejsca pociągnięcia. Jeśli pacjent prawidłowo to przyzna, jest chwalony przez terapeutę, a jeśli pacjent tego nie zauważa, terapeuta zwraca na to uwagę.(...) Pacjentów zachęca się do wykonywania konkurencyjnej reakcji [zamiast ciągnięcia włosów] przez jedną minutę za każdym razem, gdy wystąpi którekolwiek z dwóch zdarzeń [ciągnięcie włosów lub chęć ciągnięcia]. Typową konkurencyjną reakcją na wyrywanie włosów jest zaciśnięcie pięści.(...)
- przeczytamy w pracy na temat trichotillomanii w czasopiśmie Psychiatric Clinics of North America.
Wsparcie osoby z otoczenia jest bardzo ważne. To kolejny element terapii.
Aby zachęcić do skorzystania z konkurencyjnej odpowiedzi, zwykle identyfikuje się osobę wspierającą społecznie i prosi o pomoc pacjentowi na dwa sposoby. Po pierwsze, osoba wspierająca jest proszona o przypomnienie pacjentowi, aby użył konkurencyjnej odpowiedzi, gdy pacjent nie zastosuje prawidłowej odpowiedzi konkurencyjnej. Po drugie, osoba wspierająca jest proszona o autentyczną pochwałę pacjenta, jeśli widzi, że pacjent prawidłowo stosuje konkurencyjną reakcję
- tłumaczą autorzy pracy w Psychiatric Clinics of North America.
Trzeba też pamiętać, że osoba wyrywająca włosy może potrzebować opieki różnych ekspertów, w tym np. dermatologa. W miejscu usuwania owłosienia mogą bowiem pojawić się stany zapalne.
Wyrywanie włosów z głowy - gdzie szukać pomocy?
Jeżeli obserwujemy u siebie lub bliskiej osoby skłonność do nawykowego wyrywania włosów, możemy udać się do Poradni Zdrowia Psychicznego w celu konsultacji. Aby się zapisać na wizytę, nie jest potrzebne skierowanie od lekarza rodzinnego, dlatego można udać się prosto do najbliższego ośrodka.
Źródła:
J.E. Grant, Trichotillomania, American Journal of Psychiatry, www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5328413/,
D.W. Woods, D.C. Houghton, Diagnosis, evaluation, and management of trichotillomania, doi: 10.1016/j.psc.2014.05.005,
Trichotillomania (hair pulling disorder), ww.nhs.uk,
Understanding Trichotillomania: The Urge to Pull Out Your Hair, www.healthline.com/health/anxiety/trichotillomania.
Czytaj także:
Kompulsje, obsesje, zaburzenia behawioralne – czy to także twój problem?
Jakie są objawy nerwicy natręctw i czy nerwica to także twój problem?
Nerwica - objawy nerwicy lękowej, żołądka, serca, natręctw, wegetatywnej
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
