Spis treści:
- Czym jest choroba Hashimoto?
- Objawy choroby Hashimoto
- Choroba Hashimoto - objawy miejscowe
- Choroba Hashimoto - objawy w badaniach krwi
- Przyczyny choroby Hashimoto
- Rozpoznanie choroby Hashimoto (badania)
- Czy chorobę Hashimoto można wyleczyć?
Czym jest choroba Hashimoto?
Choroba Hashimoto, której nazwa pochodzi od nazwiska japońskiego lekarza Hakaru Hashimoto, to przewlekłe limfocytowe zapalenie gruczołu tarczowego. Należy do grupy chorób autoimmunologicznych, czyli tzw. chorób z autoagresji, w wyniku której z niewiadomych przyczyn układ odpornościowy rozpoznaje białka tarczycowe jako wrogie i zaczyna je niszczyć, upośledzając aktywność enzymu odpowiedzialnego za syntezę hormonów tarczycy.
Tarczyca jest bardzo ważnym narządem. Jej zadaniem jest produkcja hormonów i ich magazynowanie. Produkowane przez nią hormony są niezbędne dla rozwoju układu nerwowego, prawidłowego dojrzewania płciowego, metabolizmu, wzrostu kości, regulacji temperatury organizmu oraz przemiany białek, węglowodanów i tłuszczów. W przebiegu choroby Hashimoto dochodzi do produkcji przeciwciał, które niszczą tarczycę i hamują produkcję hormonów. W tym czasie rozwija się przewlekły stan zapalny. Dochodzi do niedoczynności tarczycy. Czasami na początku choroby Hashimoto rozwija się nadczynność tarczycy. Na chorobę Hashimoto według różnych źródeł choruje 1-6% dorosłych i dzieci. Głównie kobiet – choroba występuje u nich nawet 10 razy częściej niż u mężczyzn.
Objawy choroby Hashimoto. Główne i nietypowe
Choroba Hashimoto przez pierwsze lata może toczyć się w utajeniu, nie dając zauważalnych objawów lub objawy nasilają się powoli, z powodu narastającej niedoczynności tarczycy i niedoboru hormonów. U osób z nadczynnością tarczycy choroba przebiega gwałtowniej. Objawy choroby Hashimoto mogą się różnić u poszczególnych osób, jednak główne z nich to:
- zmęczenie i senność,
- ciągłe uczucie zimna,
- huśtawki nastrojów,
- problemy z koncentracją i pamięcią,
- depresja,
- sucha skóra, łamliwe paznokcie, włosy,
- zaparcia albo biegunki,
- tycie (aby sprawdzić swoją prawidłową wagę, skorzystaj z kalkulatora BMI) ,
- wzrost masy ciała,
- zaburzenia miesiączkowania,
- obniżone libido,
- problemy z erekcją,
- niepłodność,
- niskie ciśnienie tętnicze,
- zwolnienie akcji serca.
Rodzaj i intensywność objawów choroby Hashimoto zależy od stadium, w jakim jest choroba. Na początku zwykle bowiem przebiega bezobjawowo. Z czasem, gdy komórki układu immunologicznego niszczą komórki tarczycy i dochodzi do spadku poziomu tyroksyny i trijodotyroniny, czyli hormonów produkowanych przez te komórki – objawów jest coraz więcej i są coraz bardziej dokuczliwe.
fot. Adobe Stock/kolaż Polki.pl
Do lekarza należy zgłosić się zawsze, jeżeli wystąpią zmiany w obrębie szyi, jak powiększenie jej obwodu, wyczuwalny guzek, ból. Inne objawy, które powinny zaniepokoić, to: zwiększenie masy ciała mimo stosowanej diety redukcyjnej, stałe uczucie zmęczenia, odczuwanie zimna, łuszcząca się skóra, zaburzenia miesiączkowania
– tłumaczy lek. Agnieszka Wojciechowska-Luźniak z kliniki SaskaMed.
Z czasem choroba Hashimoto może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, tj. chorób serca, niepłodności czy powikłań neurologicznych. Dzieje się to jednak rzadko i dotyczy osób z długo nierozpoznaną chorobą. Obserwuje się też zwiększone ryzyko niektórych nowotworów tarczycy. W niektórych przypadkach może rozwinąć się utajona postać choroby Hashimoto, która przebiega bezobjawowo. Schorzenie jest wtedy wykrywane tylko na podstawie badań hormonów tarczycy.
Do lekarza z objawami choroby Hashimoto trafiają na ogół kobiety - uskarżają się głównie na brak redukcji masy ciała, pomimo stosowania diety i regularnego uprawiania sportów, stałe zmęczenie, zaburzenia miesiączkowania, suchość skóry, wypadanie włosów, trudności z zajściem w ciążę
– mówi lek. Agnieszka Wojciechowska-Luźniak z SaskaMed.
Nietypowe objawy choroby Hashimoto
Choroba Hashimoto może manifestować się nietypowymi objawami, których źródła pacjenci często poszukują długo i bezskutecznie. To np.:
- bóle mięśniowe,
- skurcze mięśniowe,
- osłabienie siły mięśni,
- mrowienie skóry,
- agresywne zachowania,
- objawy psychiatryczne: otępienie, psychozy,
- opóźnienie dojrzewania płciowego u dzieci,
- zatrzymanie wzrostu.
W takich przypadkach warto sprawdzić poziom hormonów tarczycy, chociaż nie jest to pierwsza rzecz, o jakiej pomyślelibyśmy przy powyższych objawach.
Choroba Hashimoto - objawy miejscowe
Objawy choroby Hashimoto dotyczą też zmiany wielkości tarczycy. Początkowo choroba Hashimoto może objawiać się nadczynnością tarczycy z powiększeniem gruczołu i trudnością z przełykaniem, uczuciem ucisku w szyi, kaszlem czy dusznością. Gdy chorobie Hashimoto towarzyszy powstanie tzw. wola, tarczyca staje się twarda, spoista, nierówna. Ale gruczoł przy dotyku nie jest bolesny. Częściej jednak niszczona tarczyca zanika, co jest zauważalne w badaniu USG tarczycy. Mogą się też pojawić guzki tarczycy.
Choroba Hashimoto - objawy w badaniach krwi
Objawami choroby Hashimoto są również nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych. W badaniu krwi mogą występować:
- podwyższone stężenie TSH (ale obniżone TSH przy nadczynności tarczycy),
- obniżone lub prawidłowe stężenie hormonów tarczycy FT3 i FT4,
- wysokie anty-TPO i/lub podwyższone anty-Tg,
- wysoki cholesterol,
- niedokrwistość,
- podwyższony poziom glukozy we krwi,
- zwiększona aktywność aminotransferazy asparaginianowej,
- niski poziom sodu lub podwyższone stężenie wapnia.
Na szczęście zazwyczaj w przebiegu choroby Hashimoto nie obserwuje się dodatkowych nieprawidłowości. Występują przede wszystkim zmiany w stężeniu hormonów tarczycy oraz przeciwciał.
Przyczyny choroby Hashimoto
Jak w przypadku innych chorób z autoagresji, przyczyny choroby Hashimoto nie są znane. Choroba została opisana w 1920 roku, ale od tamtego czasu wiedza na temat jej etiologii nie poszerzyła się. Zauważono, że choroba Hashimoto częściej się rozwija, gdy:
- ktoś inny chorował na nią w rodzinie,
- pacjent ma inną chorobę autoimmunologiczną np. reumatoidalne zapalenie stawów,
- występuje osłabiona odporność, szczególnie podczas stresujących okresów,
- wystąpiły silne infekcje,
- pojawia się u kobiet po porodzie.
Choroba Hashimoto jest zaburzeniem, w którym limfocyty uczulają się na antygeny tarczycowe, czyli prościej mówiąc: własne limfocyty zaczynają odbierać własne komórki tarczycowe jako komórki obce. Powstające wówczas autoprzeciwciała reagują z tymi antygenami. Dochodzi do powolnego niszczenia zdrowej tkanki tarczycy, czego wynikiem jest niedoczynność gruczołu
– mówi lek. Agnieszka Wojciechowska-Luźniak z kliniki SaskaMed.
Rozpoznanie choroby Hashimoto (badania)
W przypadku podejrzenia problemów z tarczycą, należy zgłosić się do lekarza endokrynologa. Specjalista zleci badania i na podstawie wyników stwierdzi, czy występuje choroba Hashimoto.
Podstawowe badania na tarczycę to:
- oznaczenie TSH (sprawdź: TSH normy),
- oznaczenie FT3 i FT4,
- USG tarczycy,
- przeciwciała przeciwtarczycowe.
Hormon tyreotropowy (TSH) jest wydzielany przez przysadkę mózgową, a jego stężenie rośnie, gdy tarczyca produkuje za mało hormonów. W przypadku choroby Hashimoto poziom TSH jest podwyższony. FT3 i FT4 będą poniżej normy (lub prawidłowe przy subklinicznej niedoczynności tarczycy). Należy też zbadać poziom przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO). W chorobie Hashimoto jest on podniesiony.
Z kolei USG pokaże rozmiar gruczołu, zmiany w jego strukturze (widoczna będzie zmniejszona tzw. echogeniczność), pozapalne guzki tarczycy czy zrosty. Jeśli wyniki będą niejednoznaczne, lekarz skieruje cię na dodatkowe badania. Może zalecić biopsję cienkoigłową, żeby ustalić, jaki jest charakter guzków. W zależności od stopnia zniszczenia tarczycy zaleci odpowiednie leczenie.
Czy chorobę Hashimoto można wyleczyć?
Niestety choroba Hashimoto nie jest aktualnie uleczalna. To przewlekła choroba, która towarzyszy pacjentowi do końca życia. Hashimoto można leczyć i łagodzić objawy, choć i to też zależy od wyników badań:
- Gdy w badaniach wyszło zwiększone stężenie przeciwciał, ale nie ma klasycznych objawów niedoczynności, czyli poziom hormonów jest właściwy – tarczycę należy jedynie obserwować. To jednak trwa krótko, bo choroba zwykle się rozwija.
- Gdy tarczyca zaczyna produkować za mało hormonów, lekarz zaleca przyjmowanie syntetycznego hormonu tarczycy (lewotyroksynę).
Na rynku dostępnych jest kilka preparatów i choć mają identyczny skład, warto sprawdzić, jak organizm na nie reaguje. W razie wystąpienia jakikolwiek działań niepożądanych po leku, należy skonsultować się z lekarzem i rozważyć zmianę na lek innego producenta.
W trakcie leczenia należy rozważyć też uzupełnianie poziom selenu, który wchodzi w skład enzymów odpowiedzialnych za syntezę i degradację hormonów tarczycy. Warto skonsultować to z lekarzem.
Konieczne jest utrzymywanie stężenia witaminy D na właściwym poziomie. W badaniach zauważono związek z ilością przeciwciał anty-TPO. Suplementacja witaminą D pozwalała obniżyć ilość przeciwciał przeciwtarczycowych. Nie bez znaczenia dla minimalizowanie wpływu choroby Hashimoto na zdrowie i kondycję organizmu jest tryb życia.
Palenie tytoniu, stres, nawracające infekcje wirusowe czy bakteryjne, narażanie się na promieniowanie jonizujące, ciąża, niedobór żelaza, cynku czy selenu, należą do czynników sprzyjających występowaniu choroby Hashimoto. Na większość z nich mamy wpływ poprzez zmianę stylu życia
– radzi lek. Agnieszka Wojciechowska-Luźniak z SaskaMed.
Treść artykułu pierwotnie została opublikowana 14.06.2018.
Czytaj także:
Choroba Hashimoto – objawy, badania, leczenie, Hashimoto w ciąży
Hashimoto dieta - produkty zalecane i przeciwwskazane, suplementy
Hashimoto a ciąża – jak planować i donosić ciążę z chorobą Hashimoto
Choroba Hashimoto - jak wygląda życie przed diagnozą i po niej?
TSH w ciąży
Jest specjalistą chorób wewnętrznych i diabetologiem. Na co dzień pracuje w klinice SaskaMed w Warszawie, gdzie do zakresu jej usług należą m.in.: diagnostyka, leczenie cukrzycy i chorób wewnętrznych, opieka nad kobietami z cukrzycą ciążową oraz porady endokrynologiczne.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
