Wole związane z endemicznym niedoborem jodu
Wole endemiczne to takie powiększenie gruczołu tarczowego, które występuje u ponad 10% ludności danego obszaru, a jego powodem jest niedostateczne zaopatrzenie organizmu w jod. Także w Polsce wiele osób cierpi na niedobór tego pierwiastka. Jakie są tego skutki?
- Marta Kisielińska
Polska (a zwłaszcza jej południowe rejony) jest obszarem występowania niedoborów tego pierwiastka, stąd też konieczność stałego prowadzenia profilaktyki jodowej, która pozwala zapobiegać rozwojowi wola endemicznego.
Jod odgrywa kluczową rolę w produkcji hormonów tarczycy. Wchodzi również w skład jodolipidów, związków regulujących czynność gruczołu oraz hamujących jego wzrost.
Gdy organizm nie otrzymuje odpowiednich ilości tego pierwiastka, tarczyca uruchamia mechanizmy adaptacyjne. Z czasem dochodzi do powiększenia gruczołu tarczowego, czyli rozwoju wola i rozwoju niedoczynności tarczycy.
Skutki zdrowotne niedoboru jodu
Najczęstszą konsekwencją niedostatecznej podaży jodu jest wspomniany już rozwój wola. Oprócz tego, w zależności od stopnia niedoboru tego pierwiastka oraz okresu życia w jakim człowiek się znajduje, pojawić mogą się także inne zaburzenia: uszkodzenie mózgu u płodu i noworodków czy opóźniony rozwój psychofizyczny u dzieci i młodzieży. Osobami szczególnie narażonymi na niedobory jodu są kobiety w ciąży, noworodki oraz dzieci i młodzież w okresie dojrzewania.
Zobacz także: Radiojod w leczeniu nadczynności tarczycy
Rozwój choroby
Do rozwoju wola dochodzi stopniowo – tarczyca powoli powiększa się. Z czasem także wydzielanie hormonów przez gruczoł staje się niedostateczne w stosunku do potrzeb organizmu – rozwijają się typowe objawy niedoczynności tarczycy.
Wyrównanie niedoborów jodu prowadzi zwykle do zmniejszenia objętości gruczołu, przywrócenia równowagi hormonalnej i ustąpienia większości objawów. Jeśli jednak znaczny niedobór jodu wystąpił w okresie rozwoju (u płodu, noworodka, dziecka), zmiany do jakich doszło w organizmie mogą być nieodwracalne.
Zobacz także: Na czym polega operacja usunięcia wola?
Profilaktyka wola endemicznego w Polsce
Zapobieganie niedoborom jodu, a tym samym rozwojowi wola endemicznego, oparte jest w naszym kraju na kilku filarach:
- obowiązkowym jodowaniu soli kuchennej,
- obowiązkowym jodowaniu mieszanek mlekozastępczych dla noworodków i niemowląt,
- zalecaniu doustnej suplementacji preparatem jodu u kobiet ciężarnych i karmiących piersią.