Szacuje się, że alergia na jajka dotyka nawet do 4% dzieci, nie omija też dorosłych. Najmłodsi mogą jednak z niej „wyrosnąć” do 7. roku życia. Jak żyć z takim uczuleniem i czym zastępować jaja w kuchni? Pytamy Paulinę Barros – specjalistkę dietetyki, kierownik ds. żywienia Maczfit.
Skąd się bierze alergia na jajka?
Paulina Barros: Alergia pokarmowa to inaczej nadwrażliwość układu immunologicznego na jakiś składnik pożywienia, który organizm mylnie odbiera jako niebezpieczny dla zdrowia i rozpoczyna reakcję obronną. W przypadku uczulenia na jaja taką reakcję najczęściej wzbudzają proteiny zawarte w białku – np. owomukoid, owoalbumina lub owotransferyna; choć mogą to być też inne proteiny – także te zawarte w żółtku.
Jakie są objawy takiej alergii?
Objawy reakcji alergicznej mogą być bardzo różne. U niemowląt najczęściej objawia się ona atopowym zapaleniem skóry, u małych dzieci do częstych należą objawy ze strony układu pokarmowego – jak np. ból brzucha, wymioty. U uczulonych może występować też np. pokrzywka, obrzęki (np. warg, języka), czy nieżyt nosa.
Silna alergia może doprowadzić do zagrażającemu życiu wstrząsu anafilaktycznego, który występuje w ciągu kilku-kilkudziesięciu minut po spożyciu uczulającego pokarmu.
U kogo alergia na jajka pojawia się najczęściej i dlaczego?
Jaja są jednym z najbardziej popularnych alergenów i znajdują się na liście 8 produktów będących najczęstszą przyczyną alergii pokarmowych. Chociaż coraz lepiej rozumiemy mechanizm reakcji alergicznej, to same przyczyny alergii nie zostały jeszcze dobrze wyjaśnione. Wiadomo, że szczególnie podatne na uczulenia są dzieci (szacuje się, że problem alergii na jaja dotyka 1,7-4% z nich) oraz że ryzyko alergii rośnie, jeśli alergie występują w bliskiej rodzinie.
Częstotliwość występowania alergii jest też wyższa w krajach rozwiniętych i jako jedną z przyczyn tego zjawiska rozważa się tzw. „hipotezę higieniczną”, mówiącą o tym, że w bardzo czystych, niemal sterylnych warunkach, układ odpornościowy dziecka nie jest odpowiednio stymulowany i stąd w późniejszym okresie wykazuje większe predyspozycje do uczuleń.
Czy osoba uczulona musi przejść na specjalną dietę? Jaką i czym zastąpić jajka?
W przypadku stwierdzenia alergii na jaja niezbędne jest ich całkowite wyeliminowanie z diety. Jaja są składnikiem wielu produktów żywnościowych – zarówno przygotowywanych w domu, jak i przemysłowych, dlatego osoby uczulone powinny dokładnie czytać etykiety kupowanych produktów, a w restauracjach informować obsługę o swojej alergii.
Choć jaja powszechnie występują w daniach, ich zastąpienie nie jest wcale takie trudne. W zależności od tego, do czego chcemy wykorzystać jaja, można zamienić je na wiele sposobów. W daniach, w których zadaniem jaja jest wiązanie potrawy i nadanie jej odpowiedniej konsystencji, dobrze sprawdzi się namoczone w wodzie siemię lniane, które można wykorzystywać zarówno do dań słodkich jak i wytrawnych. Przyjmuje się, że jedna łyżka siemienia jest w stanie zastąpić jedno jajko.
Podobnie nasiona chia – namoczone w wodzie tworzą gęstą papkę, która wiąże składniki dania. Wystarczy jedna łyżka zmielonych nasion chia i trzy łyżki wody, aby udało się uzyskać odpowiednik jajka.
Łyżka mąki – sojowej, kukurydzianej czy ziemniaczanej – wymieszanej z wodą łączy i spulchnia składniki imitując jajo w potrawie.
Do dań na słodko użyć można rozgniecionego banana, mus jabłkowy czy dyniowy – zwiążą one potrawę i nadadzą jej wilgotność.
W daniach takich jak jajecznica czy pasta jajeczna użyć można tofu – popularna tofucznica z dodatkiem czarnej soli – kala namak – nada jajeczny posmak.
Jeśli natomiast chodzi o bezjajeczną bezę, również jest ona do wykonania. Woda, która zostaje po gotowaniu ciecierzycy albo też zalewa z puszki po ciecierzycy, świetnie się pieni. Można ubić ją podobnie jak białka jaj i upiec, uzyskując odpowiednik tradycyjnej bezy.
Czy wiesz jakie zamienniki stosować przy alergii na jajka?
Na koniec ważne pytanie: czy taką alergię można wyleczyć?
Metodą leczenia alergii pokarmowych jest wykluczenie produktów zawierających alergeny i niestety do tej pory nie znaleziono innej skutecznej metody wyleczenia tej przypadłości. Pocieszający jest jednak fakt, że nawet 2/3 dzieci uczulonych na jaja „wyrasta” z alergii do 7. roku życia.
Zobacz też:
Jak rozpoznać alergię lub nietolerancję pokarmową?
Czy jajka są zdrowe?
Ekspert: Paulina Barros, specjalista dietetyk, kierownik ds. żywienia Maczfit.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
