RZS a zimno. Czy zimno szkodzi przy reumatoidalnym zapaleniu stawów?

RZS a zimno fot. Adobe Stock, Mehmet Doruk Tasci
Zimno jest jednocześnie wrogiem i sprzymierzeńcem chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Z jednej strony chłodne okłady mogą działać leczniczo, łagodzić ból, stan zapalny i obrzęk stawów podczas zaostrzenia choroby. Z drugiej strony dane naukowe dowodzą, że zimno bywa wyzwalaczem reumatoidalnego zapalenia stawów. Oto, co trzeba wiedzieć o działaniu zimna przy RZS.
/ 25.08.2022 15:00
RZS a zimno fot. Adobe Stock, Mehmet Doruk Tasci

Spis treści:

  1. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) - co to jest?
  2. Zimna pogoda - czy wpływa na RZS?
  3. Praca w zimnie a ryzyko rozwoju RZS
  4. Zimne czy ciepłe okłady są lepsze na RZS?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) - co to jest?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec) to przewlekła, ogólnoustrojowa choroba zapalna atakująca stawy (m.in. nadgarstki, kolana, palce i kostki). Może wystąpić w każdym wieku i częściej dotyka kobiet.

Początek choroby jest powolny. Pojawiają się stany podgorączkowe, pobolewania stawów i mięśni, brak apetytu, spadek masy ciała. Symptomy z czasem nasilają się. Charakterystyczne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów to: 

  • ból stawów,
  • sztywność stawów,
  • obrzęk stawów,
  • poranna sztywność stawów.

Niestety nie wiadomo, co jest przyczyną RZS. W reumatoidalnym zapaleniu stawów dochodzi do zmian w błonie maziowej stawów, co prowadzi do niszczenia tkanek stawowych, zniekształceń i upośledzenia funkcji stawów. Choroba rzutuje również na inne układy i narządy.

Jest co najmniej kilka czynników, które mogą wyzwalać objawy reumatoidalnego zapalenia stawów. To np. stres, infekcje czy wysiłek fizyczny. Według chorych takim wyzwalaczem jest również zimno.

Zimna pogoda - czy wpływa na RZS?

Wiele osób z bólem stawów skarży się na nasilenie choroby, gdy na zewnątrz robi się zimno lub deszczowo. Samopoczucie niektórych poprawia się przy ciepłej, słonecznej pogodzie. Czy faktycznie zimna aura może powodować ból, sztywność i obrzęki stawów? Zdaniem reumatologów wyniki badań nie są jednoznaczne.

Prowadzone przez chorych na RZS dzienniki objawów w ciągu kilku tygodni pozwoliły ustalić, że istnieje tylko niewielka zależność między dolegliwościami a warunkami pogodowymi. Chociaż wydaje się, że większy wpływ na pogorszenie samopoczucia mają zmiany ciśnienia atmosferycznego oraz ekstremalne temperatury.

Jak przetrwać RZS w trakcie zimnych miesięcy?

Jeżeli odczuwasz nasilenie objawów RZS w okresie chłodów, możesz sobie pomóc, przestrzegając kilku zasad:

  • Unikaj intensywnych prac obciążających stawy, jak grabienie liści czy odśnieżanie. Poproś o pomoc inną osobę.
  • Wykonuj łagodne ćwiczenia pod okiem fizjoterapeuty, które poprawią mobilność stawów.
  • Utrzymuj ciepło w pomieszczeniach, w których przebywasz.
  • Dostosuj odzież do warunków. Dbaj o to, żeby było ci ciepło zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz.
  • Rozgrzewaj stawy ciepłymi okładami lub poduszką elektryczną, jednak nie rób tego w trakcie zaostrzenia choroby. Na ostry stan zapalny i obrzęk bardziej pomocne będą zimne okłady.

Jeśli powyższe wskazówki nie pomagają i ból stawów nie odpuszcza, zgłoś się do specjalisty. 

Praca w zimnie a ryzyko rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów

Od dawna przypuszcza się, że długotrwałe narażenie na zimno może przyczyniać się do rozwoju RZS. Potwierdzają to różne badania. Eksperci pod kierunkiem Pinglinga Zenga z Instytutu Medycyny Środowiskowej w Sztokholmie zbadali ponad 3,6 tys. przypadków RZS i zauważyli, że zarówno praca w zimnych pomieszczeniach, jak i w chłodnym środowisku zewnętrznym może przyczyniać się do wystąpienia RZS. Im dłużej trwało narażenie na zimno, tym zagrożenie stawało się większe. 

Aby zapobiec zachorowaniu, oczywiście najlepiej byłoby zmienić pracę. Jeśli to niemożliwe, odpowiednia odzież, unikanie powtarzalnych ruchów stawów i ich ocieplanie mogą zmniejszyć ryzyko późniejszych problemów ze stawami.

Zimne czy ciepłe okłady przy RZS - które są lepsze na zapalenie stawów?

Jak zostało to już wspomniane, zimno jest też sprzymierzeńcem chorych na RZS. Termoterapia, czyli leczenie ciepłem lub zimnem, może łagodzić objawy RZS. Wybór temperatury zależy od aktualnego stanu pacjenta. Rozgrzewanie tkanek poprawia ukrwienie, rozluźnia mięśnie i łagodzi ból. Nie wolno stosować ciepła w przypadku ostrych stanów zapalnych, bo może nasilić dolegliwości. Wtedy przychodzi z pomocą kojące zimno.

Kiedy stosować zimno na RZS?

Ochładzanie stawów jest zalecane w czasie ich ostrego zapalenia, gdy występują obrzęk, ciepła i/lub zaczerwieniona skóra. Zimno przy RZS działa miejscowo:

  • zmniejsza odczuwanie bólu,
  • hamuje przepływ krwi, dzięki czemu obniża stan zapalny,
  • przeciwdziała gromadzeniu się płynu w stawie, dlatego pomaga przy obrzękach.

Jako zimnego okładu można użyć wielu rzeczy: kostek lodu lub torebki z mrożonymi warzywami (owinięte ścierką) albo schłodzonego żelowego kompresu (do kupienia w aptece). Pomogą wtedy również chłodzące żele.

Czas stosowania zimnych okładów nie powinien przekraczać 15-20 minut. Zabieg można powtarzać kilka razy w ciągu dnia. Jeżeli poczujesz, że zimno zaczyna być dokuczliwe, zdejmij na chwilę okład, a potem przyłóż ponownie.

Kiedy stosować ciepło na RZS?

Rozgrzewanie jest pomocne w przypadku niemal wszystkich chorób reumatycznych (oprócz ostrego zapalenia stawów). Przy RZS ciepłe okłady działają korzystnie, ponieważ:

  • rozluźniają mięśnie i poprawiają krążenie, dzięki czemu zmniejszają ból,
  • zwiększają mobilność stawów,
  • łagodzą sztywność poranną stawów.

Terapia ciepłem może być szczególnie przydatna rano, gdy stawy są najsztywniejsze. Może mieć formę suchą (np. worek z rozgrzaną na patelni solą, poduszka elektryczne) lub mokrą (polewanie ciepłą wodą, ciepła kąpiel, sauna parowa).

Różne zabiegi rozgrzewające można z powodzeniem zastosować w domu. Pomogą ci także dostępne bez recepty maści rozgrzewające na choroby stawów.

Ciepłe kąpiele - stosuje się je nie częściej niż co drugi dzień, na początku przez 5 minut, wydłużając czas zabiegów do 15–20 minut. Woda w wannie powinna mieć maksymalnie 38°C. Można do niej dodać borowinę (do kupienia w sklepach zielarskich).

Możesz też zamoczyć ręcznik w gorącej wodzie, wycisnąć i przykładać do chorego stawu przez 10–15 minut rano
i wieczorem. Podobny efekt osiągniesz, przykładając do chorego miejsca termofor.

Wiele ziół zawiera substancje, które uśmierzają ból i łagodzą obrzęki. Wypróbuj wywar z podbiału: 3 łyżeczki ziela zalej 2 szklankami wody i gotuj 5 minut. Namocz gazę w wywarze i przyłóż do chorego stawu. Owiń folią plastikową i pozostaw na 2–3 godziny.

Więcej: Domowe sposoby na ból stawów

Czytaj także:
Zwyrodnienie stawów - przyczyny i objawy choroby, metody leczenia
Jak stosować kurkumę na stawy? Jej korzystne działanie potwierdzono w badaniach
Ocet jabłkowy na stawy i reumatyzm - czy to ma sens? Opinie ekspertów
Jak stosować liść laurowy na stawy? Przepis na okłady i wywar
Żelatyna na stawy - jak (i czy) działa? Stosuj ją w ten sposób

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA