Menopauza, inaczej zwana klimakterium, to ostatnia miesiączka kobiety. Dochodzi do niej, gdy wraz ze spowolnieniem pracy jajników następuje przekwitanie, czyli szybki spadek poziomu żeńskich hormonów płciowych: estrogenów i progesteronu. Objawy menopauzy dają o sobie znać na kilka lat przed ostatnią miesiączką i ustają kilka lat po niej. W sumie mogą się utrzymywać nawet dekadę.
Jeśli masz 45-50 lat i zaburzenia miesiączkowania, to zapewne jest menopauza. Naturalny proces przekwitania, którego objawy można łagodzić. I cieszyć się życiem.
Przedwczesna menopauza
Najczęściej menopauza pojawia się w 2/3 życia kobiety. Długość życia nie ma na to wpływu. Zdarza się jednak, że proces ten pojawia się jeszcze przed 40. rokiem życia.
Maja na to wpływ m.in.:
- czynniki genetyczne (ok. 30 proc.)
- życie w ciągłym stresie
- drastyczna dieta odchudzająca
Jeśli wystąpią takie objawy, trzeba się zgłosić do lekarza jak najszybciej. Menopauza przedwczesna doprowadzić może bowiem, tak jak zwykła, do zaburzeń pracy systemu nerwowego, osteoporozy i chorób krążenia. Lekarz zaleci wtedy odpowiednią terapię. Najczęściej będzie to leczenie hormonalne albo pigułki antykoncepcyjne oraz dieta bogata w naturalne fitoestrogeny.
Objawy menopauzy po 50.
Zwykle jednak menopauza dotyka kobiety już po 50. I na ogół w tym samym czasie, co nasze matki i babki. Warto więc dowiedzieć się, w jakim wieku przechodziły klimakterium. Okres menopauzy poprzedza tzw. premenopauza, która może rozpocząć się nawet na 10 lat przed ostatnią miesiączką.
Najsilniejsze objawy są jednak na 2 lata przed i dwa lata po ostatniej miesiączce. Nie wszystkie kobiety przechodzą jednak menopauzę równie ciężko. U niektórych objawy mogą być one ledwie zauważalne, u innych zaś wręcz trudne do zniesienia. Cykle są już wtedy nieregularne, a krwawienia skąpe lub przeciwnie – bardzo obfite.
Towarzyszą im objawy tzw. wypadowe:
- nagle uczucia gorąca na całym ciele
- zlewne poty
- poty nocne
- uderzenia krwi do głowy
- bóle głowy, a nawet migreny
- osłabienie pamięci i koncentracji
- bezsenność
- napady duszności
- wahania nastroju.
I co ważne: wszystkie te objawy występują wówczas równocześnie.
Dochodzi też do zmian w obrębie układu moczowo-płciowego. Spadek ilości hormonów płciowych powoduje, że pochwa staje się cieńsza, bardziej sucha i mniej elastyczna. To często wywołuje uczucie dyskomfortu podczas zbliżeń. Najlepszym sposobem, by temu przeciwdziałać, jest stosowanie kremów i żeli nawilżających okolice intymne. Powstrzymywanie się od stosunków sprawi, że coraz trudniej będzie na nowo podjąć współżycie. Zwiększa się zagrożenie infekcjami intymnymi oraz nietrzymania moczu.
Chcesz wiedzieć więcej o tym, co cię czeka?
Andropauza – męski odpowiednik menopauzy
Dla mężczyzn natura jest odrobinę łaskawsza. Zachowują bowiem płodność do końca życia. Ale i u nich dochodzi do powolnego spadku hormonów płciowych i procesu przekwitania zwanego andropauzą, co głównie zależy od ogólnego stanu zdrowia, a nie wieku. Stężenie testosteronu spada o ok. 1 proc. rocznie.
Pojawiają się najczęściej:
- kłopoty ze wzwodem,
- nerwowość
- tkanka tłuszczowa na brzuchu
- przerost prostaty
- bóle kręgosłupa związane z osteoporozą a nie zmianami zwyrodnieniowymi
- miażdżyca naczyń
- zaburzenia erekcji
- zmniejszenie popędu płciowego
- kłopoty ze snem związane ze spadkiem poziomu melatoniny
Test na menopauzę
O tym, czy zaburzenia w miesiączkowaniu oraz inne objawy przypominające typowe dla klimakterium objawy wypadowe związane są z przekwitaniem, szybko można zweryfikować stosując test menopauzalny. Wygląda jak test ciążowy i pokazuje poziom hormonu FSH, czyli folikulotropowego w moczu. FSH to hormon produkowany przez przysadkę, który pobudza jajniki do produkcji estrogenów. Gdy spada ich poziom, przysadka stara się pobudzić jajniki do pracy i wytwarza więcej FSH. Jego poziom w moczu będzie więc podwyższony. W trakcie cyklu miesiączkowego poziom FSH w moczu może się zmieniać, dlatego najlepiej zrobić dwa testy w odstępie tygodnia. Test można kupić w aptece bez recepty.
Menopauza a ciąża
Menopauza kończy okres reprodukcyjny w życiu kobiety i chroni ją przed posiadaniem potomstwa w późnym wieku. Ciąża w tym czasie może być już niebezpieczna zarówno dla niej, jak i dla dziecka. Wejście w okres menopauzy nie chroni jednak przed ciążą, a nieregularność miesiączek dodatkowo zwiększa ryzyko. Trzeba więc pamiętać, by w konsultacji z ginekologiem stosować antykoncepcję. Jest ona także potrzebna, gdy stosujemy HTZ. Ginekolog jest jednak w stanie w trakcie badania ocenić, czy kobieta ma jeszcze możliwość zajścia w ciążę. Jeśli ścianki macicy są bardzo cienkie, ryzyko spada do zera.
Menopauza a tycie
Spadek poziomu hormonów zwiększa niestety tempo odkładania się tkanki tłuszczowej, czyli tycie. Czasami rośnie poziom złego cholesterolu, a wraz z nimi ryzyko rozwoju miażdżycy, cukrzycy i nadciśnienia, a także osteoporozy. Dlatego wraz z nadejściem menopauzy, należy przejść na dietę i zażywać więcej ruchu.
Dieta powinna obfitować w:
- produkty bogate w wapń, np. chude sery, mleko, kasze, fasola, zielone warzywa oraz figi i migdały
- produkty bogate w witaminę D i kwasy tłuszczowe omega-3, np. tłuste ryby morskie: łososie, makrele, sardynki
- produkty bogate w witaminy i mikroelementy: owoce, warzywa
- tłuszcze bogate w NNKT, czyli nienasycone kwasy tłuszczowe, jak oleje roślinne oraz oliwy
- wysokiej jakości białko: z chudego mięsa i wędlin
Najbogatsze w naturalne fitoestrogeny, które zmniejszają objawy menopauzy są: soja, soczewica, groch, fasola, bób, chmiel, pszenica, jęczmień, żyto, olej lniany, nasiona słonecznika, czosnek, cebula, wiśnie, gruszki, rabarbar i owoce granatu.
Wyeliminować za to trzeba:
- tłuste mięsa i wędliny, tłuszcze do smażenie jak smalec, obfitujące w tłuszcze nasycone prowadzące do miażdżycy
- sól, która zwiększa ciśnienie i cukier, który przyspiesza tycie
- używki jak kawa czy papierosy
I codziennie zażywać przynajmniej 40 minut ruchu. Ćwiczenia nie tylko budują mięśnie i kształtują sylwetkę, lecz także usprawniają pracy układu kostnego czy krążenia. Wapń wchłania się lepiej, co poprawia gęstość kości i przeciwdziała osteoporozie. Dzięki endorfinom poprawi a się samopoczucie.
Kobietom przechodzącym menopauzę szczególnie poleca się:
- basen
- aerobic
- jogę
- techniki relaksacyjne, np. trening Jacobsona.
Leki na menopauzę
Menopauza nie jest chorobą, lecz jest naturalnym procesem. Jeśli objawy są bardzo dokuczliwe, można je łagodzić stosując HTZ, czyli hormonalną terapię zastępczą. Polega ona na uzupełnianiu brakujących hormonów preparatami syntetycznymi. Badania prowadzone w Wielkiej Brytanii wskazują jednak jednoznacznie, że HTZ ma sens, jeśli stosujemy je długo, tzn. przez kilka lat. To jednak powoduje bardzo duży wzrost ryzyka zachorowania na raka piersi i macicy. Lepiej więc dać naturze zrobić swoje, a jedynie łagodzić objawy wypadowe w sposób naturalny. Jeśli jednak zdecydujemy się na HTZ, trzeba pamiętać o robieniu regularnych badań: morfologii, usg piersi, mammografii i cytologii.
Naturalnie możemy łagodzić objawy menopauzy stosując preparaty farmaceutyczne zawierające tzw. fitoestrogeny.
Zioła takie, jak np.:
- pluskwica groniasta (na rózne dolegliwości)
- kozłek lekarski (uspakaja)
- szyszki chmielu (uspakaja)
- mięta pieprzowa (łagodzi poty)
- kwiatostan głogu (obniża ciśnienie)
Związki te są podobne do hormonów produkowanych przez jajniki:
- łagodzą objawy przekwitania
- regulują ciśnienie
- poziom cholesterolu
- chronią przed osteoporozą
- zmniejszają ryzyko raka piersi.
Preparaty te można kupić bez recepty. Warto jednak przed zażyciem skonsultować się z ginekologiem. Istnieją bowiem przeciwwskazania do ich brania, np. przebyty rak piersi czy macicy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
