Gorączka u dziecka pojawia się i znika. Wiedza o możliwych przyczynach może uratować życie

fot. Adobe Stock, Rido

Spis treści:

1. Gorączka u dziecka - kiedy występuje?
2. Nawracająca gorączka u dziecka - co oznacza?
3. Inne przyczyny pojawiającej się i znikającej gorączki
4. Gorączka pojawia się i znika - jakie badania zrobić?
5. Leczenie nawracającej gorączki u dziecka

Gorączka u dziecka - kiedy występuje?

Za gorączkę, niezależnie od wieku, uznaje się temperaturę 38°C lub wyższą. Kiedy termometr pokazuje 38–38,5°C, mówi się o umiarkowanej gorączce. Temperatura ciała 37–38°C to stan podgorączkowy. Gorączka u dziecka jest korzystnym objawem, ponieważ świadczy o walce organizmu z patogenem. Już niewielki wzrost temperatury ciała w trakcie infekcji powoduje produkcję całej armii komórek odpornościowych, które docierają w miejsce rozwoju choroby.  

W większość przypadków podwyższona temperatura nie świadczy o niczym groźnym, wynika z infekcji wirusowych i samoistnie ustępuje w ciągu 2-3 dni. W rzadszych przypadkach gorączka wskazuje na poważniejsze infekcje bakteryjne lub inne przyczyny. Większa czujność jest wskazana przy gorączce nawracającej, która okresowo pojawia się i znika. Warto wiedzieć, jakie mogą być jej przyczyny. 

Nawracająca gorączka u dziecka - co oznacza?

Zmienność dobowa temperatury jest naturalnym zjawiskiem, które sprawia, że gorączka u dziecka może naturalnie nasilać się w ciągu dnia. Dzieje się tak przy większości typowych infekcji, jak przeziębienie czy grypa. Bardzo często rano dziecko czuje się lepiej niż wieczorem. Pod koniec dnia temperatura często rośnie i pogarsza się samopoczucie malca (przeczytaj więcej: Dlaczego objawy przeziębienia są silniejsze wieczorem?).

Częstą przyczyną gorączki u niemowląt, która pojawia się co pewien czas, jest ząbkowanie. Wzrostowi temperatury mogą wówczas nie towarzyszyć inne objawy. Chociaż dziecko jest zazwyczaj markotne, wkłada rączki do buzi, bardziej się ślini i może mieć katar. 

Pojawiająca się znikająca gorączka w ciągu dnia może być też jednym ze skutków ubocznych szczepienia. Na ogół problem samoistnie ustępuje w ciągu kilku dni. Po niektórych szczepionkach (np. przeciwko odrze, śwince i różyczce) gorączka może wystąpić nawet po 2 tygodniach od szczepienia.

Inne przyczyny pojawiającej się i znikającej gorączki

Jeżeli gorączka u dziecka systematycznie nawraca w ciągu tygodni lub miesięcy, to zawsze należy skonsultować się z lekarzem. Niektóre wzorce gorączek u dzieci, w których temperatura ciała rośnie i spada, mogą wskazywać na poważniejsze choroby. Oto przykłady:

• Nawracająca gorączka może oznaczać tzw. PFAPA, czyli zespół gorączek nawracających. Główne objawy do pojawiająca się i znikająca gorączka (po 3-7 dni co 3-5 tygodni), zapalenie gardła z powiększonymi węzłami szyjnymi oraz afty w jamie ustnej. Jest to choroba genetyczna. Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj wcześnie, poniżej 5. roku życia. Po 10. roku życia choroba samoistnie ustępuje.
• Gdy gorączka pojawia się 3 lub więcej razy w ciągu 6 miesięcy, z bezobjawowymi okresami trwającymi co najmniej 7 dni, przyczyną może być zakażenie wirusem Epsteina-Barr (mononukleoza), zakażenie dróg moczowych, zapalenie autoimmunologiczne.
• Gorączka nawracająca, która charakteryzuje się nagłym dużym wzrostem temperatury (≥ 40°C), powraca w postaci napadów trwających 3-6 dni, po których następuje podobny okres bez gorączki: może świadczyć o boreliozie.
• Okresowa gorączka może świadczyć również o chorobach nowotworowych u dzieci, np. białaczce lub chłoniaku.
• Nawracająca gorączka może też występować w przypadku zapalenia płuc, zwłaszcza gdy nie zostało ono dobrze wyleczone lub organizm dziecka walczy z patogenem i nie może go skutecznie pokonać. 
• Gorączka występująca rytmicznie co 48 do 72 godzin występuje w pewnych typach malarii. W Polsce jest to choroba bardzo rzadka i dotyczy osób powracających z krajów strefy tropikalnej lub subtropikalnej. 

Gorączka pojawia się i znika - jakie badania zrobić?

Występowanie nawracającej gorączki u dziecka zawsze warto skonsultować z lekarzem. Podstawą rozpoznania jest ocena objawów, ale pediatra może też zlecić testy diagnostyczne.

Badania pomocne w ustaleniu przyczyny pojawiającej się i znikającej gorączki u dziecka to:

• morfologia,
• OB,
• CRP, 
• badanie ogólne moczu,
• posiew moczu,
• badanie EKG,
• badanie RTG klatki piersiowej,
• badanie USG. 

Jeżeli lekarz podejrzewa chorobę wrodzoną może zlecić wykonanie testów genetycznych. 

Leczenie nawracającej gorączki u dziecka

Leczenie nawracającej gorączki u dziecka zależy do tego, co jest jej przyczyną, dlatego też tak ważna jest konsultacja z pediatrą. Warto jednak wspierać się domowymi sposobami na wysoką temperaturę, które z pewnością przyniosą ulgę dziecku. Pomocne są:

• Chłodne okłady - zmocz ręcznik lub tetrową pieluszkę w chłodnej wodzie, wyciśnij i kładź na czoło oraz kark dziecka.
• Kąpiel w letniej wodzie - woda powinna mieć temperaturę o 1-2 stopnie niższą niż temperatura ciała.
• Leki przeciwgorączkowe - możesz podać dziecku paracetamol lub ibuprofen zgodnie z dawkowaniem podanym w ulotce.
• Płyny do picia - podawaj regularnie płyny (najlepiej często i w małych ilościach), co pozwala organizmowi lepiej regulować temperaturę ciała i radzić sobie z gorączką, chroni też przed odwodnieniem z powodu wysokiej temperatury.
• Unikanie przegrzewania - optymalna temperatura w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko, wynosi około 20-21°C. Pokój powinieneś też wietrzyć. Nie przegrzewaj dziecka zakładając mu zbyt ciepłe ubranie. Najlepiej założyć malcowi wygodną, bawełnianą piżamę dostosowaną do pory roku. 

Więcej: Domowe sposoby na gorączkę

Źródła:

Soon GS, Laxer RM. Approach to recurrent fever in childhood. Can Fam Physician. 2017 Oct;63(10):756-762. PMID: 29025800; PMCID: PMC5638471,

Barbi E, Marzuillo P, Neri E, Naviglio S, Krauss BS. Fever in Children: Pearls and Pitfalls. Children (Basel). 2017 Sep 1;4(9):81. doi: 10.3390/children4090081,

Balli S, Shumway KR, Sharan S. Physiology, Fever. [Updated 2023 Sep 4]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK562334/,

Rose E. Pediatric Fever. Emerg Med Clin North Am. 2021 Aug;39(3):627-639. doi: 10.1016/j.emc.2021.04.011. Epub 2021 Jun 9. PMID: 34215406.

Czytaj także:
Kiedy zbijać gorączkę u dziecka?
Gorączka u dziecka w upały
Gorączka u dziecka może występować bez innych objawów

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!