Spis treści:
- Co to jest hiperandrogenizm?
- Przyczyny hiperandrogenizmu
- Objawy hiperandrogenizmu
- Leczenie hiperandrogenizmu
Co to jest hiperandrogenizm?
Hiperandrogenizm to stan podwyższonej produkcji męskich hormonów steroidowych zwanych androgenami u kobiet. Do hormonów tych należą testosteron, dihydrotestosteron (DHT), dehydroepiandrosteron (DHEA), siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEA-S) i androstendion. Męskie hormony w niewielkim stopniu są produkowane przez jajniki i nadnercza kobiet, a niektóre również obwodowo w skórze, wątrobie i tkance podskórnej.
Androgeny odgrywają jednak główną rolę u mężczyzn, powodują wykształcenie się męskich narządów płciowych, cech płciowych (męski typ owłosienia i budowa ciała, niższy głos), większą masę mięśniową. Jeśli u kobiet dochodzi do nadmiernej produkcji androgenów, pojawiają się u nich cechy męskie, co określa się mianem maskulinizacji.
To zaburzenie hormonalne może mieć wpływ nie tylko na aspekt psychologiczny i społeczny (kobieta ma opory przed zbliżeniami, przed kontaktami towarzyskimi, itp.), ale również sprzyjać innym problemom zdrowotnym. Hiperandrogenizmowi mogą bowiem towarzyszyć zmiany metaboliczne prowadzące do insulinooporności i zaburzeń lipidowych.
Przyczyny hiperandrogenizmu
Hiperandrogenizm dotyczy od 5 do 10% kobiet w wieku rozrodczym, a wśród jego przyczyn wymienia się:
- zespół policystycznych jajników, inaczej PCOS (80% przypadków),
- nieklasyczny wrodzony przerost nadnerczy,
- zespół Cushinga,
- otyłość,
- nadczynność tarczycy,
- akromegalia,
- hiperprolaktynemia,
- zażywanie niektórych leków (np. testosteronu, progestagenów zawartych m.in. w tabletkach antykoncepcyjnych, danazolu, metyldopy),
- guz wydzielający androgeny.
W rozróżnieniu przyczyn hiperandrogenizmu pomocne jest przeanalizowanie innych objawów, które są dokuczliwe. Jeśli kobieta ma zaburzenia miesiączkowania i nie może zajść w ciążę, to często wskazuje na istnienie zespołu policystycznych jajników. Stany podgorączkowe, niezamierzone chudnięcie i bóle pleców, mogą świadczyć o nowotworowej przyczynie hiperandrogenizmu.
Hiperandrogenizm jest także jednym z zaburzeń hormonalnych u kobiet po menopauzie.
Podczas wizyty u lekarza należy powiedzieć o wszystkich dolegliwościach, ponieważ tylko pozornie mogą one nie mieć związku z objawami nadmiaru androgenów.
Objawy hiperandrogenizmu
Główne objawy nadmiaru męskich hormonów u kobiet to hirsutyzm (owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn, jak wąsik, broda, klatka piersiowa, uda) oraz trądzik. Ponadto:
- łysienie typu męskiego (na czubku głowy, "zakola"),
- pogłębienie głosu,
- powiększenie łechtaczki,
- insulinooporność,
- zmniejszenie piersi,
- łojotok,
- zaburzenia miesiączkowania,
- przedwczesne dojrzewanie.
Diagnostyka hiperandrogenizmu opiera się na obserwacji objawów klinicznych, ale przede wszystkim należy wykonać badania krwi. Lekarz może zlecić oznaczenie testosteronu całkowitego lub wolnego (albo obu). Wykonuje się również badanie w kierunku nieklasycznego wrodzonego przerostu nadnerczy.
Leczenie hiperandrogenizmu
Hiperandrogenizm nie zawsze wymaga leczenia. Postępowanie zależy od nasilenia objawów i przyczyny zaburzenia. Jeśli symptomy nie są zbyt dokuczliwe dla pacjentki i nie jest to objaw choroby, którą trzeba leczyć, nie ma potrzeby przyjmowania środków farmaceutycznych.
W leczeniu hiperandrogenizmu zastosowanie mają m.in.:
- tabletki hormonalne z gestagenami lub etynyloestradiolem,
- leki antyandrogenne (np.cyproteron, spironolakton),
- analogi GnRH,
- glikokortykosteroidy,
- obniżenie wagi (w przypadku otyłości),
- przyjmowanie leków hipoglikemizujących, jak metformina (w przypadku insulinooporności),
- metody minimalizujące objawy hiperandrogenizmu, jak: depilacja, rozjaśnianie włosów czy leczenie trądziku (miejscowe i ogólne).
Źródła:
N. Chappell, A. Schutt, Reproductive Medicine, Encyclopedia of Reproduction, 2018,
M. Klukowski, Wstęp do hiperandrogenizmu,
Zespoły androgenne, Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, endogin.wum.edu.pl/sites/endogin.wum.edu.pl/files/zespoly_androgenne.pdf
Więcej na podobny temat:
Hirsutyzm: definicja, objawy, leczenie
Hirsutyzm – depilacja laserowa w walce z nadmiernym owłosieniem
Trądzik - rodzaje, przyczyny, sposoby na trądzik (opinia lekarza)
Trądzik – jak oczyszczać cerę trądzikową?
Jak pozbyć się trądziku? Najskuteczniejsze zabiegi
Diagnostyka hormonalna chorób kory nadnerczy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
