Spis treści:
- Alkohol a trzustka
- Jaki alkohol najmniej szkodzi trzustce?
- Z czym nie łączyć alkoholu dla dobra trzustki?
- W jaki sposób alkohol szkodzi trzustce?
Alkohol i trzustka
Trzustka jest narządem gruczołowym, wydzielającym m.in. insulinę (reguluje cukier w organizmie) i biorącym udział w trawieniu tłuszczów, białek i węglowodanów. Produkuje również enzymy biorące udział w metabolizmie alkoholu. Trzustka umiejscowiona jest w tylnej części brzucha za plecami. Ból trzustki objawia się najczęściej jako ból w nadbrzuszu, który może promieniować do pleców.
Szacuje się, że u około 50% osób długotrwale pijących alkohol pojawia się zagrażające życiu zapalenie trzustki. Alkohol jednocześnie jest jedną z najczęstszych przyczyn zapalenia trzustki. Zwiększa ryzyko rozwoju raka trzustki i innych uszkodzeń. Nie u wszystkich pijących dochodzi do problemów z tym narządem, dlatego eksperci uważają, że na ryzyko choroby wpływają też m.in. czynniki genetyczne oraz odżywianie.
Alkohol może uszkadzać nie tylko trzustkę. Sieje spustoszenie w przewodzie pokarmowym, ale także niszczy odległe narządy, do których trafia przez krew (np. mózg). Wątroba, czyli organ zajmujący się oczyszczaniem krwi z toksyn, w tym alkoholu, także jest przez niego niszczona. Wątroba w odróżnieniu od trzustki ma jednak bardzo dobrze wykształconą zdolność do regeneracji po zetknięciu się z toksyczną substancją. Trzustka należy do grupy narządów, której alkohol szkodzi najbardziej i bardzo ciężko jest organizmowi to uszkodzenie naprawić.
Jaki alkohol najmniej szkodzi trzustce?
Każdy alkohol może szkodzić trzustce. Wpływ na gruczoł zależy w dużej mierze od ilości spożywanego alkoholu, choć istnieją badania, które wskazują, że nie wszystkie alkohole w takim samym stopniu zagrażają trzustce. Najmniej trzustce mogą szkodzić alkohole niespirytusowe, jak piwo czy wino.
Z analizy opublikowanej w „British Journal of Surgery” wynika, że już wypicie 40 ml alkoholu spirytusowego zwiększa ryzyko napadu ostrego zapalenia trzustki (im więcej, tym większe szanse na zachorowanie), jednak wino i piwo stanowiły mniejsze zagrożenie. Do napojów spirytusowych należą np. wódka, rum, koniak, whisky.
Badania wykazały, że sam alkohol nie wystarcza do wywołania ostrego zapalenia trzustki. Nasze badanie sugeruje, że w napojach spirytusowych znajdują się składniki, których nie ma w winie i piwie, i mogą one powodować ostre zapalenie trzustki, same lub w połączeniu z alkoholem
- podkreślają naukowcy z Karolinska Institutet na łamach „British Journal of Surgery”.
Naukowcy zaobserwowali też, że wraz ze spadkiem sprzedaży napojów spirytusowych w Szwecji, a wzrostem sprzedaży wina i piwa, notowano mniej przypadków ostrego zapalenia trzustki. Podobne zjawisko zauważono w Finlandii.
Z czym nie łączyć alkoholu dla dobra trzustki?
Stan trzustki przy piciu alkoholu może pogorszyć to, co się zjada. Ciężkostrawne, tłuste produkty oraz cukry proste są odradzane. Dieta powinna dostarczać witamin i składników mineralnych, ze szczególnym uwzględnieniem przeciwutleniaczy. U osób nadużywających alkoholu uwagę trzeba zwrócić na witaminy A, D, E, K i C, których niedobory są częste w tej grupie, oraz kwas foliowy.
Jeśli dana osoba nie tylko pije alkohol, ale również pali papierosy, to ryzyko uszkodzenia trzustki jest jeszcze większe. Dodatkowo czynnikami ryzyka są nadużywanie leków, otyłość, niewydolność nerek oraz wysokie stężenie cholesterolu i wapnia we krwi.
W jaki sposób alkohol szkodzi trzustce?
Mechanizmy odpowiedzialne za związek między uszkodzeniem trzustki a spożyciem alkoholu nie są do końca wyjaśnione. Wiadomo, że toksyczne produkty przemiany alkoholu uszkadzają komórki trzustki, a enzymy, które powinny trafić do przewodu pokarmowego, mogą uaktywnić się już w tym narządzie, prowadząc do samotrawienia trzustki. Ten proces prowadzi do kolejnych uszkodzeń. Metabolizm alkoholu wywołuje też tzw. stres oksydacyjny i uwolnienie wolnych rodników, co także działa destrukcyjnie na trzustkę i powoduje stan zapalny.
Choroba trzustki rozwija się w ukryciu
Osoba nadużywająca alkoholu na początku może nie poczuć, że w jej organizmie rozwija się uszkodzenie tak ważnego narządu, jakim jest trzustka. Jeśli nawet będzie odczuwała ból brzucha, będzie kojarzyła go ze skutkami picia, a nie z postępującą chorobą. Alkoholowemu uszkodzeniu trzustki mogą towarzyszyć inne stany chorobowe takie jak marskość wątroby, niewydolność nerek, wrzody żołądka lub dwunastnicy, a także ogólne wyniszczenie i niedobory witaminowe organizmu.
Czy uszkodzenie trzustki można naprawić?
Trzustka posiada pewne zdolności do regeneracji. Obszary gruczołu objęte ostrym stanem zapalnym w ciągu kilku tygodni ulegają odbudowie. Alkohol może zakłócać ten proces. Niektóre uszkodzenia spowodowane alkoholem są trwałe. W trzustce może dojść np. do zwłóknienia tkanek (podobnie jak w wątrobie) wskutek picia alkoholu. Zwłóknienie jest nieodwracalnym procesem bliznowacenia. W rezultacie narząd staje się coraz mniej wydajny.
Aby ułatwić trzustce regenerację po spożyciu alkoholu należy absolutnie zrezygnować z picia i przestrzegać diety trzustkowej, bogatej w produkty niskotłuszczowe i bogatobiałkowe. Dostępne są także leki, które dają możliwość niwelowania negatywnych skutków toksycznej dysfunkcji trzustki.
Źródła:
D.L. Clemens, K.J. Mahan, Alcoholic pancreatitis: lessons from the liver, doi:10.3748/wjg.v16.i11.1314,
O. Sadr Azodi, Effect of type of alcoholic beverage in causing acute pancreatitis, doi: 10.1002/bjs.7632,
L.P. Zhang i inni, Alcohol and high fat induced chronic pancreatitis: TRPV4 antagonist reduces hypersensitivity, doi:10.1016/j.neuroscience.2015.10.028.
Czytaj także:
Dawka śmiertelna alkoholu. 5 faz zatrucia alkoholowego
Ile alkoholu można pić, aby działał korzystnie na serce? I co do tego ma stres?
Nietolerancja alkoholu - objawy, przyczyny, jak ją rozpoznać
Uczulenie na alkohol czy nietolerancja alkoholu? Objawy i leczenie
Alkohol a gluten - jaki alkohol można pić przy nietolerancji glutenu?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
