Spis treści:
- Czym są mięśniaki macicy?
- Mięśniaki macicy - objawy
- Mięśniaki macicy - leczenie
- Mięśniak macicy - czy to rak?
- Mięśniaki macicy a ciąża
- Mięśniaki macicy a wysiłek fizyczny
Czym są mięśniaki macicy?
Mięśniaki macicy są łagodnym rozrostem błony mięśniowej macicy. Jest to przypadłość bardzo częsta. Przyjmuje się, że mięśniaki ma 50-60% kobiet. Przyczyny powstawania mięśniaków nie są poznane, jednak sprzyjają im: wiek okołomenopauzalny, czynniki genetyczne, rasa czarna, pojawienie się pierwszej miesiączki przed 12. rokiem życia, otyłość, nadciśnienie oraz dieta bogata w czerwone mięso, alkohol i kofeinę.
W zależności od lokalizacji mięśniaki macicy dzieli się na:
- mięśniaki podśluzówkowe - rosną w stronę jamy macicy i często wiążą się z objawami,
- mięśniaki podsurowicze - rosną na zewnątrz macicy w stronę jamy brzusznej,
- mięśniaki śródścienne - rosną w ścianie macicy i często nie dają objawów.
Mięśniaki na ogół występują w grupie, rzadziej pojedynczo.
Mięśniaki macicy - objawy
Objawy kliniczne mięśniaków macicy występują u mniej niż połowy kobiet. Szacuje się, że od 30-40% kobiet z mięśniakami uskarża się na symptomy takie jak:
- nieprawidłowe krwawienia (obfite miesiączki, krwawienia międzymiesiączkowe, które mogą prowadzić do niedokrwistości z niedoboru żelaza),
- ból brzucha,
- ucisk w brzuchu,
- uczucie pełność w obrębie miednicy,
- parcie na mocz,
- częste oddawanie moczy w nocy (nokturia),
- zaparcia,
- uczucie niepełnego wypróżnienia,
- trudności w zajściu w ciążę,
- powikłania ciąży (poronienie, nieprawidłowe ułożenie płodu).
To, jakie objawy mięśniaków się pojawią, w dużej mierze zależy od lokalizacji i wielkości guzów. Warto wiedzieć, że potrafią urosnąć nawet do średnicy 20-30 cm (wielkość główki kapusty).
Duże mięśniaki mogą uciskać okoliczne narządy oraz nerwy. Skutkiem bywają wspomniane trudności z oddawaniem moczu lub uczucie parcia na pęcherz oraz, gdy uciśnięte jest jelito grube, zaparcia lub parcie na stolec.
Pęknięcie mięśniaka macicy
W bardzo rzadkich przypadkach może dojść do pęknięcia mięśniaka. Może się tak zdarzyć w przypadku skręcenia mięśniaka, wzrostu ciśnienia w brzuchu lub urazu. Możliwe objawy pęknięcia mięśniaka to:
- silny ból podbrzusza,
- wzrost temperatury ciała,
- zimne poty,
- tachykardia,
- krwawienie z dróg rodnych.
Choć niezwykle rzadkie, pęknięcie mięśniaka macicy jest stanem poważnym, wymagającym pilnej konsultacji lekarskiej.
Mięśniaki macicy a krwawienie
Częstym objawem mięśniaków są nieprawidłowe krwawienia. Mogą być to bardziej obfite lub przedłużające się miesiączki i wtedy często są niezauważane. Chociaż część kobiet zauważy zmianę charakteru krwawień, występowania skrzepów czy znacznie wydłużony czas trwania okresu.
Inaczej jest, gdy krwawienie pojawia się w innym momencie cyklu – wówczas pacjentka wcześniej zgłasza się do ginekologa. W obydwu przypadkach utrata krwi związana z obecnością mięśniaków może prowadzić do niedokrwistości.
Mięśniaki macicy - leczenie
Mięśniaki niepowodujące dolegliwości nie wymagają leczenia. Jeżeli mięśniak jest bezobjawowy, ale kontrolujesz u lekarza te zmiany, a w ciągu roku urósł o ok. 1 cm, nie ma co czekać, aż osiągnie olbrzymie rozmiary lub doprowadzi do niedokrwistości.
Leczenie mięśniaków macicy obejmuje:
- Leczenie farmakologiczne - stosuje się m.in. octan uliprystalu, agonistyczne analogi GnRH, antagonistów GnRH, inhibitory aromatazy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, tabletki antykoncepcyjne).
- Zabiegi nieoperacyjne - ultradźwięki, okluzja tętnic macicznych (niepolecana kobietom, które chcą mieć dzieci) lub embolizacja tętnic macicznych (odradzana względnie w przypadku planowania ciąży).
- Leczenie operacyjne - klasyczne lub minimalnie inwazyjne, czyli np. histeroskopia, laparoskopia, wycięcie fragmentu lub całej macicy.
Najczęściej w leczeniu mięśniaków stosuje się metody operacyjne, w tym usunięcie macicy. Leki są wykorzystywane często nie jako samodzielna forma terapii, lecz w ramach przygotowania do zabiegu.
Stosunkowo nowa metoda leczenia mięśniaków to niszczenie wiązką ultradźwięków sterowanych za pomocą rezonansu magnetycznego. Aby zostać zakwalifikowanym do usuwania mięśniaków metodą ultradźwięków, należy spełnić jednak określone warunki:
- mięśniaki powinny znajdować się w przedniej ścianie lub dnie macicy,
- liczba mięśniaków: do 3,
- średnica mięśniaków: 3-7 cm,
- grubość tkanki tłuszczowej brzusznej < 2 cm.
Zioła na mięśniaki
Chociaż brakuje danych na temat wpływu roślin leczniczych na zmniejszanie rozmiarów mięśniaków, to jednak pomocne mogą się okazać:
- kurkuma,
- czosnek,
- zielona herbata (zawarte w niej flawonoidy mogą powodować złagodzenie objawów mięśniaków i ich zmniejszenie).
Czego unikać przy mięśniakach
Znane są czynniki, które mogą sprzyjać powstawaniu mięśniaków. Jednak nie ma specjalnych wytycznych co do tego, czego unikać. Sugeruje się, że w zapobieganiu mięśniakom duże znaczenie ma odpowiednia masa ciała i zdrowe odżywianie.
Jeśli masz mięśniaki macicy, staraj się unikać:
- czerwonego mięsa,
- wysoko przetworzonej żywności,
- cukru,
- słodkich napojów,
- słodyczy,
- tłuszczów zwierzęcych,
- kofeiny,
- alkoholu.
Skutki nieleczonych mięśniaków macicy
Mięśniaki macicy w większości przypadków nie są groźne, jednak nieleczone mięśniaki mogą prowadzić do anemii w wyniku utraty żelaza. W rezultacie kobieta może czuć się osłabiona, zmęczona i uskarżać się na zawroty głowy. Inne skutki nieleczonych mięśniaków dotyczą ciąży. Mogą pojawić się komplikacje takie jak: trudności w zajściu w ciążę lub utrata ciąży, a także odklejenie łożyska, przedwczesny poród albo spowolnienie wzrostu płodu.
Mięśniak macicy - czy to rak?
Mięśniak macicy nie jest rakiem, nie jest zmianą złośliwą i nie daje przerzutów. Mięśniaki macicy to łagodne zmiany nowotworowe. Są to niezłośliwe guzy zbudowane z komórek mięśni gładkich macicy lub komórek mięśni gładkich otaczających macicę. W wyjątkowo rzadkich przypadkach mięśniak może jednak ulec zezłośliwieniu.
Przeczytaj też: Rak jajnika
Mięśniaki macicy a ciąża
U niektórych kobiet mięśniaki mogą powodować trudności z zajściem w ciążę, szczególnie gdy zajmują dużą powierzchnię, uniemożliwiając zapłodnienie lub zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej w ścianie macicy.
Guzy rosnące do środka macicy mogą „przeszkadzać” i utrudniać prawidłowe ułożenie się płodu, a nawet prowadzić do poronień.
Jednym z najbardziej niepokojących objawów jest szybkie powiększanie się mięśniaka – wtedy bezzwłocznie trzeba zbadać guz i dokładnie sprawdzić.
Mięśniaki macicy a wysiłek fizyczny
Regularny umiarkowany wysiłek fizyczny może zapobiegać powstawaniu mięśniaków macicy poprzez lepszą kontrolę poziomu hormonów i masy ciała. Ale uwaga: bardzo intensywne ćwiczenia i przeciążanie organizmu mogą sprzyjać mięśniakom i nasilać objawy. Szczególnie należy uważać na ćwiczenia powodujące wzrost ciśnienia w obrębie brzucha – taki wysiłek fizyczny powoduje niekiedy krwawienie z mięśniaków. Zalecane ćwiczenia przy mięśniakach to joga i ćwiczenia aerobowe (np. chodzenie, pływanie, bieganie, jazda na rowerze, jazda na rolkach).
Źródła:
G. Bręborowicz (red.), K. Czajkowski (red.), Położnictwo i ginekologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2020.
Czytaj także:
Czym jest dysplazja szyjki macicy?
Tyłozgięcie macicy - objawy, skutki, wpływ na ciążę i poród
HPV a rak szyjki macicy - jak zapobiec chorobie? (opinia lekarza)
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
