Spis treści:
- Co to jest dysplazja szyjki macicy?
- Objawy dysplazji szyjki macicy
- Dysplazja szyjki macicy – badania diagnostyczne
- Leczenie dysplazji szyjki macicy
- Profilaktyka
- Dysplazja szyjki macicy a rak
Co to jest dysplazja szyjki macicy?
Dysplazja szyjki macicy to nieprawidłowe zmiany w komórkach na powierzchni szyjki macicy. Nie są to zmiany rakowe, jednak nieleczone mogą prowadzić do rozwoju nowotworu złośliwego.
Przyczyną rozwoju dysplazji szyjki jest uporczywe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), który odpowiada za 90% przypadków raka szyjki macicy. Patogen jest przenoszony drogą płciową i jest dosyć powszechny, bo szacuje się, że większość osób dorosłych miała z nim kontakt. Nie zawsze jednak dochodzi do długotrwałej infekcji tkanki szyjki macicy, układ immunologiczny może też pokonać sam wrogi patogen. Zidentyfikowano ponad 10 onkogennych typów wirusa HPV, jednak najbardziej rozpowszechniony jest typ HPV 16 (odpowiedzialny za połowę zachorowań) oraz typ HPV 18.
Dysplazja szyjki macicy może pojawić się w każdym wieku, przy czym występuje najczęściej u kobiet między 25. a 35. rokiem życia. Wiadomo również, że do zakażenia HPV dochodzi głównie między 18. a 30. rokiem życia (średnia wieku pacjentki przy rozpoznaniu raka szyjki macicy wynosi 49 lat).
Dysplazji szyjki macicy sprzyjają następujące czynniki:
- wczesna inicjacja seksualna,
- posiadanie wielu partnerów seksualnych lub współżycie z osobą, która ma wielu partnerów,
- ciąża w bardzo młodym wieku,
- inne zakażenia przenoszone drogą płciową (chlamydioza, infekcja wirusem opryszczki, HIV)
- inne choroby, jak gruźlica,
- deficyt odporności,
- palenie papierosów.
Objawy dysplazji szyjki macicy
Dysplazja szyjki macicy przebiega bezobjawowo. Podobnie jak wczesne stadium raka szyjki macicy. Dopiero zaawansowane zmiany mogą powodować symptomy, np.:
- nieprawidłowe miesiączki (obfite krwawienia, krwawienia między miesiączkami lub po stosunku),
- zwiększona ilość wydzieliny z pochwy,
- ból w czasie stosunku,
- krwawienia po menopauzie.
Dysplazja szyjki macicy – badania diagnostyczne
Do rozpoznania dysplazji szyjki macicy najczęściej stosuje się tzw. badanie cytologiczne (inaczej cytologia, rozmaz szyjkowy albo wymaz Pap), które umożliwia dostrzeżenie nieprawidłowych komórek.
Dysplazja szyjki macicy określana jest w badaniu cytologicznym skrótem SIL (płaskonabłonkowa zmiana śródnabłonkowa). W badaniu cytologicznym zmiany mogą być opisane jako:
- LSIL – zmiany śródnabłonkowe małego stopnia, mogące mieć związek z zakażeniem HPV,
- HSIL – zmiany śródnabłonkowe dużego stopnia oraz rak przedinwazyjny,
- zmiany prawdopodobnie rakowe (złośliwe),
- ASC – atypowe komórki nabłonkowe,
- AGC – atypowe komórki gruczołowe.
Następnie w razie niepomyślnego wyniku wykonuje się kolposkopię, czyli wziernikowanie macicy, w czasie której pobierany jest materiał do badania histopatologicznego.
Dysplazja szyjki macicy widoczna w wynikach biopsji może być opisana jako:
- CIN I – łagodna dysplazja,
- CIN II – dysplazja średniego stopnia (umiarkowana do wyraźnej),
- CIN III – dysplazja dużego stopnia (ciężka).
Innym badaniem stosowanym w diagnostyce dysplazji szyjki jest test HPV, który wykrywa materiał genetyczny wirusa i określa jego typ.
Leczenie dysplazji szyjki macicy
Plan leczenia dysplazji szyjki macicy zależy od nasilenia zmian.
Łagodna dysplazja (oznaczana jako CIN I lub LSIL) może ustąpić samoistnie, dlatego nie wymaga specjalnego postępowania. Lekarz zaproponuje więc badania kontrolne (po 6. i 12. miesiącach) i obserwację dysplazji. Jeśli zmiany się nasilają, koniczne jest dalsze leczenie. W większości przypadków łagodna dysplazja zanika.
Dysplazja umiarkowana lub ciężka (określana jako HSIL, CIN II lub CIN III) jest leczona. Zmiana jest usuwana w gabinecie lekarskim lub na sali operacyjnej. Stosuje się różne techniki: kriochirurgię (zamrażanie), laseroterapię, tzw. biopsję stożkową lub metodę LEEP (usuwanie pętlą elektrochirurgiczną).
Jeśli zmiana okazuje się być rakiem (lekarz wysyła ją wcześniej do badania pod mikroskopem), wówczas konieczna jest konsultacja onkologiczna i leczenie nowotworu.
Profilaktyka dysplazji szyjki macicy
Profilaktyka dysplazji szyjki macicy obejmuje używanie prezerwatywy, unikanie wyżej wymienionych czynników ryzyka, ale również zaszczepienie się przeciwko wirusowi HPV. Szczepionka jest zalecana przede wszystkim młodym kobietom, które rozpoczynają współżycie seksualne.
Dysplazja szyjki macicy a rak
Dysplazja małego stopnia nie jest aktualnie zaliczana do stanów przedrakowych, ale może oznaczać infekcję HPV. Ryzyko rozwoju dysplazji ciężkiej z dysplazji łagodnej w ciągu 12 miesięcy wynosi 1%. Do zmian przedrakowych zalicza się dysplazję umiarkowaną i ciężką.
Bardzo ważne są regularne badania kontrolne (szczególnie cytologia), dzięki czemu jest możliwe wczesne wykrycie dysplazji. Zmiany wcześnie wykryte są w większości przypadków wyleczalne. Przy czym mogą nawracać, dlatego nie można porzucać dalszych badań po wykryciu i wyleczeniu dysplazji.
Źródła:
Adrianna Skrajna i inni, Ocena skuteczności badania cytologicznego w wykrywaniu stanów przednowotworowych i nowotworów szyjki macicy, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVI, nr 7, 2013,
Danielle B. Cooper; Charles E. McCathran, Cervical Dysplasia, Stat Pearls [online], www.statpearls.com,
portal MedlinePlus, medlineplus.gov
Więcej na podobny temat:
Objawy raka szyjki macicy
Jak interpretować wyniki cytologii? Stopnie w skali Bethesda
Cytologia – kiedy wykonać badanie i jak odczytać jego wynik?
Cytologia grupa 2 – co to znaczy? [SKALA PAPANICOLAU I BETHESDA]
Czy grozi Ci rak szyjki macicy?
Rak szyjki macicy - objawy, przyczyny, zapobieganie i leczenie
Rak szyjki macicy - rokowanie i statystyka
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
