Spis treści:
- Funkcje witaminy D w organizmie
- Kiedy dochodzi do przedawkowania witaminy D?
- Przedawkowanie witaminy D — objawy
- Skutki zdrowotne przedawkowania witaminy D
- Jak oczyścić organizm z nadmiaru witaminy D?
- Śmiertelna dawka witaminy D
- Dawkowanie witaminy D dla dzieci i dorosłych
Funkcje witaminy D w organizmie (niedobory)
Witamina D to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, którą człowiek musi dostarczać organizmowi. Zapotrzebowanie organizmu na tę witaminę jest pokrywane w około 80% przez syntezę skórną. W skórze znajduje się prowitamina D, która po wpływem promieniowania słonecznego jest przekształcana w cholekalcyferol (witaminę D3). Witaminę D dostarczamy organizmowi również z pożywieniem. Nie jest to niestety wystarczające źródło tego związku.
Witamina D pełni w organizmie ważne funkcje:
- jest niezbędna do zachowania zdrowych kości (zapobiega demineralizacji kości i osteoporozie),
- wspomaga pracę serca i naczyń krwionośnych,
- wzmacnia odporność (wygasza stany zapalne, zwiększa liczbę limfocytów T),
- chroni przed rozwojem cukrzycy,
- działa przeciwnowotworowo.
Naukowcy szacują, że niedobory witaminy D ma aż 80-90% populacji, dlatego lekarze rekomendują jej suplementację w miesiącach od września do kwietnia, kiedy ekspozycja na promieniowanie słoneczne jest najniższa.
Przeczytaj też: Niski poziom tej witaminy sprzyja depresji
Kiedy dochodzi do przedawkowania witaminy D?
W naszej szerokości geograficznej najczęściej występuje niedobór witaminy D, ale czasem można spotkać się z przedawkowaniem, czyli hiperwitaminozą. Przedawkowanie witaminy D jest stwierdzane, kiedy jej poziom we krwi wynosi ponad 50-60 ng/ml. Toksyczność występuje, gdy poziom witaminy D jest wyższy niż 100-150 ng/ml we krwi. Można to sprawdzić poprzez badanie krwi.
Nadmiar witaminy D zagraża szczególnie osobom, które długotrwale przyjmują duże dawki witaminy D, albo suplementują ją i mają na nią nadwrażliwość (np. osoby z idiopatyczną hiperkalcemią dziecięcą, zespołem Williamsa-Beurena, niektórymi chłoniakami). Witaminy D nie da się przedawkować, przebywając długo na słońcu czy jedząc pokarm w nią obfitujący.
Do przedawkowania witaminy D dochodzi najczęściej w przypadku przyjmowania jednorazowych dawek większych niż 10 000 IU, ale zagrożenie występuje również podczas regularnego przyjmowania ponad 4 000 IU dziennie.
Przyjmowanie zbyt dużych dawek witaminy D najczęściej zdarza się osobom, które nieprawidłowo odmierzają dawkę podawaną w kroplach albo jednocześnie przyjmują suplementy z witaminą D i preparaty multiwitaminowe a przy tym spożywają pokarmy nią wzbogacane, np. witaminizowane: mleko, płatki śniadaniowe, margaryny.
Warto wiedzieć, że przy pewnych chorobach, np. sarkoidozie czy hiperkalcemii niewiadomego pochodzenia, nawet mniejsze dawki suplementu mogą powodować objawy przedawkowania witaminy D.
Przedawkowanie witaminy D — objawy
Objawy przedawkowania witaminy D często są mylone z innymi przypadłościami i przez to bagatelizowane. Nie wszystkie występują jednocześnie. Należą do nich:
- brak apetytu,
- wzmożone pragnienie,
- zaparcia (u dzieci) i biegunki (u dorosłych),
- wymioty,
- ból brzucha,
- bóle głowy,
- ból stawów i mięśni,
- drażliwość i niepokój,
- spowolniony wzrost,
- zmęczenie,
- osłabienie mięśni,
- nieregularne bicie serca,
- metaliczny smak w ustach,
- wysokie ciśnienie krwi,
- bóle oczu,
- świąd skóry,
- nadmierne pocenie się,
- zaburzenia pracy mózgu,
- nadpobudliwość,
- drgawki,
- powiększenie śledziony i wątroby.
Przedawkowanie witaminy D u ciężarnych jest groźne dla płodu, gdyż może powodować jego deformacje i nieprawidłowości w układzie kostnym noworodka.
Skutki zdrowotne przedawkowania witaminy D
Przyjmowanie zbyt dużej ilości witaminy D prowadzi do zatrucia organizmu. Skutki i wynikające z nich objawy przedawkowania związane są z nadmiarem wapnia w organizmie, gdyż witamina D stymuluje przyswajanie tego pierwiastka. Zaczyna się on wtedy odkładać w naczyniach krwionośnych i narządach wewnętrznych. W wyniku tej nieprawidłowości może dojść do:
- kamicy nerek i ich uszkodzenia,
- odwodnienia,
- kamicy pęcherzyka żółciowego,
- problemów z trzustką,
- udaru mózgu,
- zawału serca.
Jak oczyścić organizm z nadmiaru witaminy D?
Niestety nie ma szybkiego sposobu na wypłukanie witaminy D z organizmu. Jeżeli lekarz stwierdzi przedawkowanie witaminy D, zaleci odpowiednie postępowanie w takim przypadku. Możesz podjąć działania oczyszczające organizm z nadmiaru witaminy D oraz zmniejszające ryzyko groźnych skutków dla zdrowia:
- przestań przyjmować witaminę D oraz produkty wzbogacane witaminą D,
- pij zioła o działaniu moczopędnym,
- zmniejsz spożycie wapnia, tj. warzyw zielonych, nasion, produktów mlecznych,
- pij często wodę,
- przyjmuj leki, które przepisał ci lekarz w związku z hiperwitaminozą D,
- jedz więcej produktów zawierających witaminę K2.
Śmiertelna dawka witaminy D
Średnia dawka śmiertelna witaminy D wynosi 21 mg (840 000 jm)/kg. W przypadku przedawkowania wpływa na wszystkie główne układy narządów i w ten sposób prowadzi do zgonu. Trzeba jednak pamiętać, że toksyczność zaczyna się wcześniej. Regularne długotrwałe przyjmowanie dużych dawek witaminy D może prowadzić do zagrażających życiu komplikacji. Za górną granicę bezpiecznej dawki uważa się 4000 IU witaminy D na dobę dla osoby dorosłej.
Dawkowanie witaminy D dla dzieci i dorosłych
Zapotrzebowanie na witaminę D zależy od wieku, masy ciała i od ilości wytwarzanej witaminy poprzez syntezę skórną. Oto rekomendowane dawkowanie:
- Noworodki i niemowlęta:
400 IU na dobę do 6. miesiąca życia,
400–600 IU na dobę od 6. do 12. miesiąca życia.
- Dzieci i nastolatki w wieku 1–18 lat:
600–1000 IU na dobę zależnie od masy ciała, w okresie od września do kwietnia, a jeśli synteza skórna nie jest wystarczająca – przez cały rok.
- Dorośli i osoby starsze:
800–2000 IU na dobę zależnie od masy ciała, w miesiącach wrzesień–kwiecień, a przez cały rok, jeśli synteza skórna nie jest wystarczająca,
800–2000 IU na dobę po 65. roku życia – przez cały rok ze względu na upośledzony proces syntezy skórnej.
- Kobiety ciężarne i karmiące:
1500–2000 IU na dobę, suplementację należy zacząć jak najszybciej po potwierdzeniu ciąży.
- Osoby otyłe (BMI ≥30):
1600–4000 IU na dobę, zależnie od stopnia otyłości, przez cały rok.
Niedobór witaminy D jest powszechnym problemem zdrowotnym w Polsce. Ze względu na małą liczbę słonecznych miesięcy w roku, 80-90% Polaków ma za mało witaminy D w organizmie. Lekarze zalecają suplementację tego związku w okresie jesienno-zimowym.
Źródła:
Koul PA, Ahmad SH, Ahmad F, Jan RA, Shah SU, Khan UH. Vitamin d toxicity in adults: a case series from an area with endemic hypovitaminosis d. Oman Med J. 2011 May;26(3):201-4. doi: 10.5001/omj.2011.49,
Marcinowska-Suchowierska E, Kupisz-Urbańska M, Łukaszkiewicz J, Płudowski P, Jones G. Vitamin D Toxicity-A Clinical Perspective. Front Endocrinol (Lausanne). 2018 Sep 20;9:550. doi: 10.3389/fendo.2018.00550.
Czytaj także:
Witamina D3: właściwości, objawy niedoboru + jak wybrać najlepszą
W czym jest witamina D? Poznaj najlepsze naturalne źródła witaminy słońca
Koniecznie wystaw leśne grzyby na słońce, a staną się o wiele zdrowsze. Powód jest fascynujący
Jakiej witaminy brakuje, gdy pękają żyły? 9 produktów na wzmocnienie żył
Te trzy witaminy chronią przed przeziębieniem i chorobami płuc
Obalamy mity: Czy witamina C jest dobra na odporność i przeziębienie?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
