Spis treści:
- Co to jest rumień zakaźny?
- Objawy rumienia zakaźnego
- Jak wygląda wysypka?
- Jak można zarazić się rumieniem zakaźnym?
- Rumień zakaźny – diagnostyka
- Co robić, gdy wystąpią objawy rumienia zakaźnego?
- Rumień zakaźny – leczenie
- Rumień zakaźny w ciąży
- Zalecenia po leczeniu rumienia zakaźnego
- Rumień zakaźny – zapobieganie
Co to jest rumień zakaźny i jakie są jego przyczyny?
Rumień zakaźny jest częstą wirusową chorobą wysypkową wieku dziecięcego wywoływaną przez parwowirusa B19 (z rodziny Parvoviridae). Rozprzestrzenia się drogą kropelkową i przez bezpośredni kontakt. Występuje zazwyczaj u dzieci w wieku od 2 do 12 lat. Szczyt zachorowań przypada na miesiące wiosenne i letnie. Rumień zakaźny nazywany jest też „piątą chorobą”, ponieważ jest to jedna z sześciu najczęstszych wysypek wirusowych u dzieci. Zdarza się, że rumień zakaźny dotyka starsze dzieci, a także osoby dorosłe. Jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży. Po zachorowaniu organizm uzyskuje trwałą odporność na wirusa.
Objawy rumienia zakaźnego
Rumień zakaźny może przebiegać bezobjawowo, ale najczęściej pojawiają się objawy grypopodobne, a następnie wysypka.
Objawy rumienia zakaźnego to:
- gorączka (zazwyczaj temperatura nie przekracza 38°C; trwa 1-2 dni),
- wysypka (najpierw na policzkach, następnie na ciele),
- ból gardła,
- ból stawów (częściej u dorosłych niż u dzieci),
- bóle głowy,
- katar,
- bóle mięśniowe,
- biegunka,
- nudności lub wymioty.
Od momentu zarażenia do pojawienia się objawów mija do 14 dni.
Wysypka w przebiegu rumienia zakaźnego. Jak wygląda?
Główny objaw świadczący o pojawieniu się rumienia zakaźnego to charakterystyczna wysypka. Częściej występuje u dzieci i u mniej niż połowy zakażonych dorosłych. Wyróżnia się 3 typowe fazy objawów skórnych w przebiegu rumienia zakaźnego:
- Wysypka najpierw pojawia się na policzkach. Utrzymuje się zwykle 4-5 dni. Nie towarzyszy jej świąd. Różowe plamki zlewają się w rumieniec, który nie sięga oczu. Na twarzy występują na tym etapie symetryczne plamy, które wyglądają jak skrzydła motyla.
- Po kilku dniach wysypka rozlewa się na resztę ciała. Pojawiają się zmiany plamisto-grudkowe. Nie są swędzące. Z czasem wysypka obejmuje ramiona, tułów, pośladki, ręce i nogi. U dorosłych osób wysypce częściej towarzyszy świąd, u dzieci nie występuje.
- Po kilku dniach wysypka blednie w części centralnej, przez co zmiany układają się w siateczki i koronki. Nie pojawia się na dłoniach i stopach. Mniej więcej po 11 dniach ustępuje bez złuszczania. Znika od dołu do góry, czyli najpierw z nóg, potem z tułowia i rąk, a na końcu z twarzy, nie zostawiając żadnych śladów. Czasem krótko po zniknięciu pojawia się na nowo. Najczęściej po kąpieli, pod wpływem działania słońca albo po wysiłku.
fot. Rumień zakaźny - wysypka na policzkach / Adobe Stock, Evgen
fot. Wysypka w przebiegu rumienia zakaźnego / Adobe Stock, Mumemories
Jak można zarazić się rumieniem zakaźnym?
Wirus wywołujący rumień zakaźny rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Rzadziej dochodzi do przeniesienia wirusa z ciężarnej na płód oraz poprzez transfuzję krwi. Źródłem zakażenia może być chore dziecko z widocznymi objawami, ale też osoba, która przechodzi chorobę bardzo łagodnie lub bezobjawowo. Chory przestaje zarażać kilka dni po pojawieniu się wysypki.
Rumień zakaźny – diagnostyka
Aby rozpoznać rumień zakaźny, wystarczy obserwacja typowych objawów przez lekarza. Ze względu na samoistne ustępowanie choroby, nie wykonuje się rutynowo badań diagnostycznych. Można wykryć infekcję poprzez badanie krwi na obecność specyficznych przeciwciał przeciwko parwowirusowi B19:
- swoiste przeciwciała IgM mogą potwierdzić aktualną chorobę (są obecne we krwi po około 7-10 dniach od zakażenia; utrzymują się jeszcze do 2-3 miesięcy po ekspozycji na wirusa),
- przeciwciała IgG świadczą o przebytej chorobie i trwałej odporności na wirusa (pojawiają się co najmniej 2 tygodnie po zakażeniu).
Badanie na przeciwciała IgG warto wykonać w trakcie starań o dziecko. Wyniki wskazują, czy kobieta przeszła zakażenie i uzyskała trwałą odporność na parwowirusa B19.
Co robić, gdy wystąpią objawy rumienia zakaźnego?
Jeśli zauważysz u dziecka objawy rumienia zakaźnego, zadbaj o to, żeby chory odpoczywał w domu, przyjmował płyny i ewentualnie podawaj leki przeciwgorączkowe (np. paracetamol). Nie istnieje leczenie przyczynowe rumienia zakaźnego. Wato zgłosić się do lekarza w celu odróżnienia infekcji od innych chorób przebiegających z wysypką.
Do lekarza powinna zgłosić się każda kobieta ciężarna, która miała kontakt z chorym na rumień zakaźny albo ma objawy. Ważne jest unikanie słońca, ciepłych kąpieli i wysiłku fizycznego – zaostrzają wysypkę.
Rumień zakaźny - leczenie
Choć rumień zakaźny przebiega na ogół łagodnie, chorego powinien zbadać lekarz – choćby po to, by wykluczyć inne choroby. Leki nie są na ogół potrzebne: rumień mija sam. Należy unikać przegrzewania.
Żeby złagodzić objawy rumienia zakaźnego, dziecku można podać leki łagodzące świąd (np. Fenistil) oraz lek obniżający gorączkę (paracetamol, ibuprofen), ale na ogół nie ma takiej potrzeby. Jeśli wysypce towarzyszy zapalenie stawów, podaje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.
W przypadku ciężkiego przebiegu rumienia zakaźnego chory może być skierowany do szpitala.
Dla kogo rumień zakaźny jest niebezpieczny?
Jeżeli twoje dziecko choruje, koniecznie odizoluj go od osób, dla których rumień zakaźny mógłby być groźny. Rumień zakaźny jest niebezpieczny zwłaszcza dla:
- kobiet w ciąży,
- osób z niedoborami odporności,
- osób z niedokrwistością aplastyczną.
Warto pamiętać, że w przebiegu rumienia zakaźnego u osób z obniżoną odpornością zazwyczaj nie występują wysypka i ból stawów. Objawy te mają podłoże immunologiczne, a u tych pacjentów odpowiedź układu odpornościowego na zakażenie jest zbyt mała, by wspomniane symptomy się rozwinęły. U osób z niedoborem odporności istnieje też większe ryzyko przewlekłej infekcji z powikłaniami ze strony układu krwiotwórczego.
Rumień zakaźny u kobiet w ciąży
Zakażenie, zwłaszcza w dwóch pierwszych trymestrach ciąży, może (ale nie musi) powodować m.in.:
- niedokrwistość,
- przełom aplastyczny,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- obrzęk płodu,
- poronienie,
- śmierć wewnątrzmaciczną.
Na szczęście większość kobiet w wieku rozrodczym miała już kontakt z wirusem, a więc jest uodporniona i nie może się zarazić. Badania dowodzą też, że wiele kobiet, które zaraziły się w czasie ciąży, rodzi zdrowe dzieci. Mimo wszystko lepiej zapobiegać i nie narażać przyszłych mam na kontakt z chorymi. Jeżeli doszło do takiego kontaktu, należy to zgłosić lekarzowi.
Zalecenia po leczeniu rumienia zakaźnego
Nie ma specjalnych zaleceń dotyczących osób, które chorowały na rumień zakaźny. Po ustąpieniu wysypki można od razu wrócić do normalnych zajęć.
Rumień zakaźny – zapobieganie
Nie istnieją szczepienia przeciwko rumieniowi zakaźnemu. Choroba na ogół przebiega u dzieci łagodnie i daje odporność na całe życie. Profilaktyka polega przede wszystkim na stosowaniu środków ochrony przed infekcjami, takich jak unikanie kontaktu z chorym, częste mycie rąk i noszenie maseczki.
Źródła:
Kostolansky S, Waymack JR. Erythema Infectiosum. [Updated 2023 Jul 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513309/,
Mankuta D, Bar-Oz B, Koren G. Erythema infectiosum (Fifth disease) and pregnancy. Can Fam Physician. 1999 Mar;45:603-5. PMID: 10099795; PMCID: PMC2328398.
Czytaj także:
Jak wygląda wysypka alergiczna? Sposoby leczenia uczulenia na skórze
Wysypka wybroczynowa to objaw groźnej sepsy. Ten test pomoże ją rozpoznać
Wysypka po antybiotyku nie musi świadczyć o alergii. Jak wygląda i jak się ją leczy?
Wysypka przy mononukleozie – jak wygląda, kiedy występuje, jak się ją leczy?
Wysypka bostońska – jak wygląda? (zdjęcia)
Wysypka na tle nerwowym to częsty problem młodych kobiet. Jak wygląda i jak się ją leczy?
Uczulenie na słońce. Skąd się bierze wysypka od słońca i jak ją wyleczyć?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
