W zależności od wieku wiele chorób miewa specyficzny przebieg i nietypowe objawy. Podobnie jest także w przypadku tocznia rumieniowatego układowego, który jest postrachem kobiet zwłaszcza w wieku od 16 do 50 lat.
Zobacz: Jak rozpoznać toczeń rumieniowaty układowy?
Jeżeli chodzi o późne wystąpienie tocznia, a więc po 55 roku życia, trzeba mieć na uwadze jego odmienność, która wynika m.in. z powodu charakterystycznych zmian fizjologicznych, do jakich dochodzi w skutek starzenia się organizmu.
O tym jakie objawy, przebieg i skutki ma toczeń rumieniowaty układowy, pisaliśmy już w innym artykule. Przedstawiono tam również sposoby leczenia choroby.
Okres starzenia się wpływa na wiele sfer naszego funkcjonowania. W przypadku tocznia rumieniowatego układowego u osób starszych na szczególną uwagę zasługują przemiany w układzie odpornościowym. Bowiem z biegiem lat zmniejsza się wytwarzanie komórek odpornościowych oraz spada „wrażliwość” układu immunologicznego, w związku z czym organizm „nie ma siły” na odpowiedź immunologiczną oraz tzw. autoagresję, kiedy to wytwarzałby komórki odpornościowe przeciw samemu sobie. Ponadto u osób starszych dość często zauważa się nieznaczne dodatnie miana przeciwciał przeciwjądrowych wskutek przyjmowanych leków.
„Każdy pragnie żyć długo, ale nikt nie chciałby starości…”
Najlepiej gdy diagnostyką i leczeniem tocznia zajmuje się zespół lekarzy, obejmujący reumatologa i geriatrę. Geriatria jest to dział medycyny powstały w odpowiedzi na potrzeby współczesnego społeczeństwa, w którym rośnie liczba osób w wieku starszym. Zwraca uwagę na szczególne potrzeby tej grupy i podkreśla specyfikę objawów różnych chorób. Więcej o tej dziedzinie medycyny:
Przechodząc już do tematu przewodniego i biorąc pod uwagę przytoczone wyżej przemiany w organizmach ludzi starszych, warto podkreślić, że toczeń rumieniowaty układowy w ich przypadku, będzie miał łagodniejszy przebieg. Ostatnim czasem obserwuje się wzrost wykrywania tejże choroby wśród osób w podeszłym wieku i co ciekawe, TRU dotyka niemal w podobnym stosunku i kobiety i mężczyzny (w wieku młodszym zdecydowaną większość chorych stanowiły kobiety).
Toczeń u osób powyżej 55 roku życia bardzo trudno zdiagnozować z uwagi na nakładające się na siebie objawy innych chorób i samą fizjologię starzenia. Średni wiek pojawienia się objawów zwiastujących TRU to 59 lat. Niestety problemy z jakimi spotyka się diagnosta lekarz sprawiają, że rozpoznanie zostaje postawione około 3 lata później...
Niestety, sposób w jaki się starzejemy, może przysłaniać chorobę, przez co nie bierze się jej pod uwagę diagnozując stan pacjenta.
Objawami, które mogą sugerować rozpoznanie tocznia rumieniowatego układowego w późniejszym okresie życia, są:
- złe samopoczucie,
- brak apetytu i spadek masy ciała,
- ogólne osłabienie,
- wzrost temperatury ciała i gorączka o niejasnych przyczynach,
- bóle mięśni i stawów,
- bezsenność,
- zespół majaczeniowy (zaburzenia orientacji w czasie, miejscu, sytuacji, co do własnej osoby, halucynacje, iluzje, urojenia, pobudzenie, zaburzenia snu),
- objawy neuropsychiatryczne (niekoniecznie sugerują TRU, gdyż są charakterystyczne dla otępień, a nie dla „klasycznego” tocznia),
- suchość błon śluzowych (jama ustna, pochwa, oczy),
- wysypka rumieniowa rzadziej.
Postać neuropsychiatryczna tocznia rumieniowatego układowego obejmuje właśnie majaczenie, objawy dementywne (zaburzenia orientacji, myślenia, pamięci, uczenia, gubienie się, częste zapominanie, agresja, wahania nastroju, urojenia), depresja, bóle głowy, pląsawica, miastenia oraz wynikające z uszkodzenia centralnego układu nerwowego (napady drgawek, zaburzenia chodu, zachowania, patologiczne odruchy).
Większość z wymienionych objawów wskazują, że być może toczeń u osób starszych występuje częściej niż się uważa, jednak tak bliska zbieżność objawów z początkami demencji, sprawia iż TRU zostaje zepchnięty na dalszy plan i niezdiagnozowany.
Ponadto u osób starszych w przebiegu tocznia, zdecydowanie rzadziej lekarze stwierdzają zaburzenia związane z nerkami, zmiany skórne i zapalenia stawów. Częściej występują stany zapalne tzw. błon surowiczych jak opłucna, osierdzie i otrzewna, zmiany w radiogramie płuc imitujące zapalenie, niedobory komórek krwi (cytopenie), uszkodzenie nerwów (neuropatia) i zespół Sjögrena.
Zespół Sjögrena – na czym polega?
U ludzi starszych częściej występuje tzw. toczeń polekowy, wynikający ze stosowania określonych leków lub samej wielolekowości, która jest jednym z poważniejszych problemów geriatrycznych.
„Koszyczek babci” – po co jej tyle leków?
Postępowanie w przypadku TRU u osób starszych
Leczenie nie jest tak agresywne jak w przypadku osób młodszych. Zazwyczaj starcza tu zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a w razie konieczności bardzo małych dawek sterydów (Encorton).
Opracowano na podstawie:
Szczeklik A., Gajewski P., Choroby wewnętrzne. Kompendium Medycyny Praktycznej, MP, Kraków 2009
Wieczorowska-Tobis K., Niemir Z., Toczeń rumieniowaty układowy w starszym wieku, Nowiny Lekarskie 2004, 73, 2, 158-161
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
