Starość dla wielu z nas jest tym etapem życia, którego chcemy uniknąć. Postęp nauk medycznych, biologicznych i technicznych pozwala nam jednak na dłuższy pobyt na Ziemi... Ale co z jego jakością? Badania potwierdzają, że do wysokich raczej nie należy.
Dlaczego tak się dzieje, że wiele problemów zdrowotnych uznanych za uprzykrzające
funkcjonowanie jest niekulturalnie lekceważona przez lekarzy? Skargi na większość problemów są zbywane słowem: „natura”? Dlaczego wraz ze znacznym wzrostem średniej długości życia nie idzie wzrost jego jakości? Odpowiedź chyba każdy zna i sam jest zdolny wyjaśnić sobie ten absurdalny stan rzeczy...
Fot. Dreamstime
Po co więc stworzono pojęcie Wielkich Problemów Geriatrycznych? Po to by jeszcze bardziej
oddalić od nas prawo do godnej, spokojnej i ciepłej starości? I spoglądania z zazdrością na
kraje Zachodu i Północy, które swoim seniorom nieba by przychyliły? Ano nie... Podobno dla
podniesienia świadomości. Świadomości lekarzy, pielęgniarek, rehabilitantów, opiekunów i
psychoterapeutów. Tylko gdzie ten efekt? W garstce oddziałów i ośrodków opiekujących się
osobami starszymi? Czemu nie we wszystkich? Miejmy nadzieje, że ta świadomość wymaluje nam kiedyś w rzeczywistości piękny obraz empatii i zrozumienia względem osób starszych, przynosząc im ulgę w wielkich niedogodnościach związanych z wiekiem...
Wielkie Problemy Geriatryczne to określenie kilku zespołów starczej niepełnosprawności o
charakterze przewlekłym, mającym wiele przyczyn. Są to problemy odbierające samodzielność,
obniżające poczucie własnej wartości, nakładające konieczność interwencji osób trzecich. Ich
specyfika wynika z procesu starzenia się organizmu. Zaliczają się tu:
1. Nietrzymanie moczu i/lub stolca (Incontinence).
2. Zespoły otępienne (Intellectual failure).
3. Unieruchomienie (Immobility).
4. Zaburzenia równowagi i upadki (Instability).
5. Błędy jatrogenne (Iatrogenic disease).
Na ogół są lekceważone i pozostawione bez jakiegokolwiek działania medycznego, choćby
nawet rzeczowej porady. Starość wcale nie jest tożsama z niewydolnością wielonarządową,
jak to powszechnie się ludziom wydaje. Starość przebiega swoim rytmem, a kontrola chorób
i ich skuteczne wyciszanie oraz dbałość o swoje zdrowie to działania zapobiegające wielkim
problemom geriatrycznym, będących wynikiem (a może powikłaniem?) chorób wielonarządowych
i zaniedbania. Zaistnienie tych niepełnosprawności staje się obciążeniem psychicznym dla samej
osoby starszej, ale też fizycznym dla jej opiekunów. Ignorowanie tych problemów sprawia iż ciągle
utwierdzamy się w negatywnych stereotypach starości. A lekarze rzadko w tej materii podejmują
wyzwania... Boją się? Czy nie chcą?
Nietrzymanie moczu i/lub stolca
Zarówno nietrzymanie moczu jak i stolca jest przykrą dolegliwością. Powoduje mnóstwo
dyskomfortu jak np. częste zanieczyszczanie się, konieczność stosowania wkładek i pampersów,
duże ryzyko odparzeń i innych podrażnień skóry. Wymaga dokładnej toalety ciała, osuszania okolic
intymnych oraz zapobiegania infekcjom dróg moczowych i rodnych. Najboleśniejszym doznaniem
jest uczucie braku kontroli nad swoim ciałem i jego reakcjami... Współczesna medycyna ma środki zaradcze na te stany, czemu jednak są rzadko wykorzystywane? To wstyd pacjentów pozostawia ich w więzieniu własnych domów? Czy może kiedyś zrazili się do lekarzy? A może „ktoś” uznał, że „już nie warto”?
Inkontynencja moczu – problem zarówno kobiet jak i mężczyzn
Diagnostyka nietrzymania moczu u kobiet
Diagnostyka nietrzymania moczu u mężczyzn
Leczenie zachowawcze nietrzymania moczu cz. 1
Leczenie zachowawcze nietrzymania moczu cz. 2 – farmakoterapia
Podpaski na nietrzymanie moczu - opinie o TENA Lady Slim Normal
Zespoły otępienneWraz z wiekiem rośnie ryzyko pojawienia się zespołów otępiennych, czyli powszechnie znanej
demencji. Pierwsze symptomy mogą być nieznaczne i uznawane jako chwilowy spadek formy
lub przysłowiowa „starość”. Są one wynikiem postępujących zmian degeneracyjnych w mózgu.
Należą do nich łagodne zaburzenia pamięci: zapominanie o datach urodzin znajomych, kupienia
jakichś produktów na zakupach, trudności w rozmowie, „odnajdywaniu słów”, później gubienie
się, urojenia, zaburzenia osobowości i agresja. Badania też sugerują, że osoby z rozwijającą się
demencją mają problemy z rozpoznaniem sarkazmu i kłamstw, które zdrowe osoby bez problemu
wykrywają. Prawdopodobnie zmieniają też swoje poglądy polityczne i wyznanie... Do zaistnienia
demencji przyczyniają się uszkodzenia mózgu np. w przebiegu choroby Parkinsona, po udarach
mózgu, urazach. Najczęściej spotykamy się z otępieniem typu alzheimerowskiego.
Unieruchomienie
Unieruchomienie kojarzy się nam z długotrwałym pozostawaniem w jednej pozycji. W przypadku
osób starszych do unieruchomienia np. na wózku inwalidzkim, czy w łóżku dochodzi podczas
rekonwalescencji po urazach np. złamaniach oraz infekcjach np. zapalenie płuc. Długotrwałe hospitalizacje i depresja, także są przyczyną długotrwałego pozostawania w łóżku. Osoby starsze mogą być rehabilitowane, do czego kwalifikuje lekarz. Mogą też codziennie ćwiczyć, jeżeli pozwala im na to stan zdrowia. Im osoba była aktywniejsza we wcześniejszych latach, na ogół jest pełnosprawna w jesieni życia.
Czytaj też: Jak ćwiczyć w starszym wieku?
Zaburzenia równowagi i upadki
Wraz z wiekiem dochodzi do rozmaitych zmian w organizmie, które mogą w pewien sposób stać
się przyczyną upadków i groźnych urazów. Przykładem takiego stanu są zaburzenia wzroku,
słuchu, funkcji błędnika, uszkodzenia mózgu w przebiegu otępień, stany po udarze mózgu, choroba
Parkinsona, a także omamy i urojenia w przebiegu chorób psychicznych. Inne to skłonność do
omdleń, niedociśnienie ortostatyczne, arytmie, nietrzymanie moczu oraz zwiększenie oddawania
moczu w porze nocnej i stosowanie dużej ilości leków. Upadkom sprzyjają nieodpowiednie warunki domowe, a w szczególności duża liczba progów, przesuwalne dywaniki, śliskie podłogi, kable na podłodze, nieporządek i złe oświetlenie pomieszczeń. Skutkiem upadku są urazy – tym poważniejsze, im bardziej rozwinięte są zmiany osteoporotyczne w kościach. Najczęściej spotykanymi rodzajami złamań u osób starszych są złamania szyjki kości udowej i nasady nadgarstka.
Najczęstsze złamania w wieku geriatrycznym cz. I
Najczęstsze złamania w wieku geriatrycznym cz. II
Najczęstsze złamania w wieku geriatrycznym cz. III
Błędy jatrogenne
Są to wszelakie działania personelu medycznego, które negatywnie wpływają na stan pacjenta.
Zazwyczaj dotyczą one relacji personel medyczny - pacjent, przekazywania informacji, codziennej
opieki. Są one przyczyną lęku u pacjenta, obniżenia jego nastroju, zaufania do lekarzy i pielęgniarek, utraty poczucia bezpieczeństwa, jak również potęgowania objawów chorób i pogorszenia rokowania. Błędem jatrogennym są także niekomfortowe warunki leczenia, nieprofesjonalna pielęgnacja, podejmowanie zbędnych procedur medycznych oraz stosowanie nadmiernej ilości leków, czyli polipragmazja.
Zobacz też: „Koszyczek babci” – po co jej tyle leków?
Opracowano na podstawie:
1. Wieczorowska-Tobis K., Talarska D., Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne Podręcznik dla
studiów medycznych, PZWL, Warszawa 2008
2. Bień B., Przydatek M., Wielkie problemy geriatryczne: I. Nietrzymanie moczu, Borgis -
Medycyna Rodzinna 2/2000, s. 45-46
3. Wojszel B., Bień B., Przydatek M., Wielkie problemy geriatryczne: II. Upadki, Borgis -
Medycyna Rodzinna 2/2001, s. 83-86
4. Wojszel B., Bień B., Przydatek M., Wielkie problemy geriatryczne: III. Zespoły otępienne,
Borgis - Medycyna Rodzinna 3-4/2001, s. 162-168
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
