Spis treści:
- RSV – co to jest?
- Wirus RSV – objawy
- RSV u dzieci – przebieg choroby
- RSV u dorosłych
- RSV – leczenie
- RSV – szczepionka
RSV – co to jest?
Wirus RSV, RS (ang. ang. respiratory syncytial virus), inaczej wirus nabłonka oddechowego, to wirus RNA powodujący zakażenia układu oddechowego, zarówno pod postacią przeziębienia (u starszych dzieci i dorosłych), jak i poważniejszego zapalenia oskrzeli oraz oskrzelików u najmłodszych dzieci. Wirus RSV zagraża najbardziej dzieciom do 1. roku życia oraz osobom starszym.
Wirus RSV występuje powszechnie w naszym klimacie, z nasileniem w okresie jesienno-zimowym. Rozprzestrzenia się łatwo drogą kropelkową. Niestety przechorowanie nie powoduje długotrwałego uodpornienia na ten patogen, dlatego w ciągu życia może dochodzić do wielokrotnego zakażenia wirusem RS.
Wirus RSV – objawy
Inkubacja wirusa RSV, czyli czas od kontaktu z nim do wystąpienia objawów, trwa 2-8 dni. Zakażenie objawia się zazwyczaj łagodnie, dolegliwościami typowymi dla przeziębienia i ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni.
Główne objawy infekcji RSV to:
- katar,
- ból gardła,
- kaszel,
- kichanie,
- bóle mięśniowe,
- gorączka.
Objawy zakażenia RSV w razie zajęcia dolnych dróg oddechowych (najczęściej u bardzo małych dzieci) obejmują:
- świsty oddechowe,
- przyspieszony oddech,
- rzężenie w płucach,
- utratę apetytu,
- wzmożony wysiłek przy oddychaniu,
- duszność.
U niektórych dzieci mogą też wystąpić objawy zapalenia ucha środkowego.
W najcięższych przypadkach zakażenie RSV prowadzi do:
- zapalenia płuc,
- śpiączki,
- bezdechu,
- niewydolności oddechowej.
RSV u dzieci – przebieg choroby. Które dzieci są najbardziej zagrożone?
Przebieg zakażenia u dzieci może być różny. Wirus RSV stanowi szczególne zagrożenie do 1. roku życia. A trzeba zaznaczyć, że aż 90% dzieci do 2. roku życia zaraża się tym wirusem.
Do czynników ryzyka ciężkiego przebiegu infekcji spowodowanej RSV u dzieci należą:
- wcześniactwo,
- zaburzenia odporności,
- choroby płuc,
- choroby serca,
- choroby neurologiczne,
- wiek poniżej 3. miesięcy,
- karmienie piersią krótsze niż 2 miesiące,
- kontakt z innymi dziećmi (uczęszczanie do żłobka, rodzeństwo w wieku przedszkolnym i szkolnym),
- narażenie na dym tytoniowy.
Infekcja szybko może prowadzić do duszności i hospitalizacji. U dzieci z czynnikami ryzyka, zakażenie RSV skutkuje często koniecznością pobytu nawet na oddziałach intensywnej terapii.
Największą podatność na ciężki przebieg zakażenia RSV mają wcześniaki urodzone między 23. a 37. tygodniem ciąży, gdyż ich poziom przeciwciał jest niewystarczający do ochrony przed zakażeniami. Co więcej, ich pęcherzyki płucne nie osiągają pełnej dojrzałości, więc w momencie narodzin są one 10-krotnie bardziej narażone na zakażenia dolnych dróg oddechowych niż dzieci urodzone o czasie.
Małe dzieci z wrodzonymi wadami serca mają zaś obniżoną odporność, przez co również są bardziej podatne na zakażenie wirusem RSV. Niestety, zakażenie takie może u nich powodować konieczność odroczenia ważnej operacji serca lub utrudniać rekonwalescencję po przebytym zabiegu.
RSV u dorosłych - przebieg choroby
Zakażenie RSV u dorosłych przebiega zazwyczaj łagodnie pod postacią przeziębienia z objawami typowymi dla infekcji górnych dróg oddechowych: katarem, złym samopoczuciem, kaszlem, bólem głowy czy gorączką. Może pojawić się zapalenie zatok lub spojówek.
Jeśli jednak do infekcji dojdzie u osoby z przewlekłą chorobą płuc (np. astmą, POChP), po leczeniu onkologicznym lub immunosupresyjnym, to RSV może powodować ciężki przebieg choroby z dusznością, znacznym osłabieniem i wysoką gorączką.
Leczenie RSV
Choroby wywołane RSV leczy się głównie objawowo poprzez: oczyszczanie nosa z wydzieliny, stosowanie leków przeciwgorączkowych i nawadnianie. Jeśli to konieczne (głównie w przypadku bardzo małych dzieci), leczenie prowadzone jest w szpitalu. Niezbędne może być zastosowanie tlenoterapii lub mechanicznego wspomagania oddychania.
RSV – zapobieganie i szczepionka
Do tej pory nie opracowano skutecznej szczepionki przeciwko RSV, natomiast możliwa jest tzw. immunizacja bierna, która polega na podawaniu dzieciom z grupy podwyższonego ryzyka humanizowanego przeciwciała monoklonalnego klasy IgG o nazwie paliwizumab.
Zgodnie z zalecaniami Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego ochrona dzieci przed tym wirusem powinna obejmować cały okres, w którym występuje zwiększona liczba zachorowań − w Polsce trwa on od października do kwietnia. Przeciwciało monoklonalne podaje się raz w miesiącu w zastrzyku domięśniowym, a otrzymanie pełnej kuracji (5 dawek w okresie od listopada do kwietnia) niemal w 100% chroni wcześniaki przed konsekwencjami zakażenia wirusem RS. Dawkę leku dobiera się do masy dziecka.
W większości krajów UE takich jak: Austria, Grecja, Hiszpania, Irlandia czy Włochy, programy profilaktyki RSV finansowane są ze środków publicznych. Polska należy do tej grupy państw, w których ochroną w ramach programu lekowego finansowanego przez NFZ objęta jest jedynie wybrana grupa dzieci. Wśród kryteriów kwalifikujących do programu są m.in. dysplazja oskrzelowo-płucna oraz wiek ciążowy poniżej 28. tygodnia. Tymczasem jak pokazują dane kliniczne już samo wcześniactwo, bez względu na tydzień narodzin, jest czynnikiem ryzyka zakażenia wirusem RS, podobnie jak wrodzone wady serca. Z obserwacji wynika, że w tych przypadkach profilaktyka bierna zmniejsza ryzyko powikłań.
Rodzice, których dzieci nie spełniają kryteriów programu lekowego, ale jednocześnie znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka zakażenia RSV, mogą rozważyć zakup leku. Jednak dla wielu rodziców, biorąc pod uwagę zalecaną ilość 5-ciu dawek, całościowy koszt leku może okazać się barierą trudną do pokonania (jedna dawka kosztuje ok. 5 tys. zł). Na szczęście wsparcie w tym zakresie oferują niektóre fundacje lub stowarzyszenia działające na rzecz dzieci.
Źródeł finansowania warto też szukać na własną rękę, kierując prośby do różnych instytucji oraz osób prywatnych. Na temat profilaktyki chorób wywołanych przez RSV warto też porozmawiać ze swoim lekarzem – neonatologiem, kardiologiem lub pediatrą.
Źródła:
J.W. Schweitzer, N.A. Justice, Respiratory Syncytial Virus Infection, www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459215,
A. Boroń-Kaczmarska (red.), A. Wiercińska-Drapało (red.), Choroby a zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 18.10.2016.
Czytaj także:
Zespół pocovidowy (MIS-C) u dzieci. Kiedy się rozwija i jak rozpoznać to powikłanie koronawirusa?
Coraz więcej dzieci cierpi na PIMS-TS. Ta „pocovidowa” choroba może prowadzić nawet do zawału
Zapalenie oskrzeli: objawy, przebieg i leczenie + domowe sposoby
Mokry kaszel u dziecka – przyczyny, domowe sposoby, leki
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
