Zapalenie płuc to groźna choroba układu oddechowego. Kiedyś niemal zawsze kończyła się śmiercią. Dziś dosyć łatwo da się ją wyleczyć. Trzeba tylko zdiagnozować ją we wczesnym stadium, bo potrafi skończyć się niebezpiecznymi powikłaniami. W Polsce na zapalenie płuc choruje ok. 1 osoba na 100 rocznie.
Spis treści:
- Co to jest zapalenie płuc?
- Zapalenie płuc - przyczyny
- Kto jest w grupie zwiększonego ryzyka?
- Rodzaje zapalenia płuc
- Zapalenie płuc - objawy
- Zapalenie płuc - diagnostyka
- Leczenie zapalenia płuc
- Powikłania po zapaleniu płuc
Co to jest zapalenie płuc?
To stan zapalny płuc - a konkretnie miąższu płucnego - wywołany zwykle przez bakterie albo wirusy (rzadko drobnoustroje). W obrębie płuc tworzy się wysięk zapalny, który utrudnia oddychanie, wywołuje duszności i przyspieszony oddech. Dochodzi również do zmniejszenia powietrzności płuc.
Objawy mogą się różnić w zależności od rodzaju zapalenia płuc. Bez względu na przyczynę, to groźna choroba, która może dotknąć zarówno dzieci jak i dorosłych. Jak wyglądają statystyki jeśli chodzi o dzieci?
Zachorowania na zapalenia płuc są częste. W Polsce, podobnie jak w innych krajach o porównywalnym do naszego poziomu życia, to może być poniżej 4 przypadków w grupie 100 dzieci do 5. roku życia w ciągu roku, a w grupie powyżej 5.ego roku życia jeszcze mniej. To jednak nie znaczy, że zapalenie płuc przestało być poważną chorobą, zwłaszcza jeśli dojdzie do powikłań
- mówi prof. Henryk Mazurek, kierownik Kliniki Pneumonologii i Mukowiscydozy, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddział Terenowy w Rabce Zdroju.
Przyczyny zapalenia płuc
Za większość przypadków zapalenia płuc odpowiadają wirusy lub bakterie (u dzieci i nastolatków często infekcja wywołana jest mykoplazmą). Choroba często występuje też u cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy. Wtedy do wysięku zapalnego dochodzi, gdy pokarm dostanie się do płuc. Zapalenie płuc może być też powikłaniem po infekcji górnych dróg oddechowych bądź innej chorobie zakaźnej.
Do zapalenia płuc może też dojść z powodu grzybów (kandyzowe zapalenie płuc) oraz przez wdychanie substancji alergicznych bądź chemicznych.
Kto choruje na zapalenie płuc?
Są czynniki, które zwiększają możliwość zachorowania na zapalenie płuc. Wśród nich są m.in.: wirusowe zakażenia dróg oddechowych, wrodzone wady układu oddechowego, podeszły wiek, niewydolność serca, cukrzyca, problemy immunologiczne.
Kto jest w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na zapalenie płuc?
- chorujący na alergię,
- osoby niedożywione,
- osoby palące papierosy bądź mające kontakt z dymem tytoniowym,
- osoby z zaburzoną odpornością,
- osoby z wrodzonymi wadami układu oddechowego i krążenia.
Rodzaje zapalenia płuc
Zapalenie płuc dzielimy na:
- bakteryjne,
- grzybicze,
- wirusowe (częste u dzieci powyżej 5. roku życia),
- alergiczne,
- chemiczne,
- typowe,
- atypowe.
Warto także wspomnieć o samoistnym zapaleniu płuc zwanym idiopatycznym. W nim stan zapalny zmienia się we włóknienie.
Każde z rodzajów zapalenia płuc charakteryzuje się innym przebiegiem. Zdarza się, że osoba nie zdaje sobie sprawy z tego, że choruje na zapalenie płuc. W niektórych przypadkach choroba przebiega bezobjawowo, wtedy mówimy o bezobjawowym zapaleniu płuc.
Inny podział zapalenia płuc wyróżnia:
- płatowe zapalenie płuc (obejmuje jeden płat i opłucną),
- odoskrzelowe zapalenie płuc (drobnoustroje przenikają do oskrzeli),
- segmentalne zapalenie płuc.
Zapalenie płuc w klasyfikacji ICD-10
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10; z ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) zapalenie płuc zajmuje pozycje J12-J18.
- J12 - niesklasyfikowane wcześniej zapalenie płuc, najczęściej pochodzenia wirusowego
- J13 - zapalenie płuc wywołane przez paciorkowce
- J14 - zapalenie płuc w efekcie infekcji bakterią H. influenzae
- J15 - niesklasyfikowane wcześniej bakteryjne zapalenie płuc
- J16 - zapalenie płuc wywołane drobnoustrojami niewskazanymi w innych typach
- J17 - zapalenie płuc przebiegające w chorobach sklasyfikowanych wcześniej
- J18 - zapalenie płuc wywołane nieokreślonymi drobnoustrojami.
Objawy zapalenia płuc
Dolegliwości zwiastujące zapalenie płuc przypominają objawy innych chorób dróg oddechowych, dlatego zdarza się, że początkowo zostanie zdiagnozowane ono jako grypa. Jednak objawy znacznie różnią się nasileniem.
Podstawowe i najpowszechniejsze objawy zapalenia płuc:
- gorączka i dreszcze,
- ból w klatce piersiowej,
- trudności w oddychaniu,
- świszczący oddech,
- kaszel,
- odkrztuszanie wydzieliny,
- bóle mięśni,
- osłabienie,
- uczucie rozbicia.
Jednak w zależności od rodzaju zapalenia płuc, objawy mogą się różnić. I tak w w atypowym zapaleniu płuc obserwuje się też wymioty i biegunkę, a w bakteryjnym zwykle jako pierwszy pojawia się katar.
Żadnych objawów zapalenia płuc nie należy bagatelizować i jak najszybciej zgłosić się do lekarza.
Zapalenie płuc u dzieci objawia się podobnie jak u dorosłych, ale zwykle znacznie ciężej przebiega.
Diagnostyka zapalenia płuc
Zapalenie płuc nie jest chorobą łatwą do zdiagnozowania. Nawet najbardziej wykwalifikowany lekarz może nie usłyszeć szmerów w płucach. W tym wypadku warto jest wykonać zdjęcie RTG klatki piersiowej, dzięki któremu można ocenić rozległość zapalenia. Lekarz stwierdza także jednostkę chorobową po wykonaniu badania krwi (morfologia, wskaźniki PCT, OB oraz CRP).
fot. Adobe Stock
W celu zdiagnozowania zapalenia płuc wykonuje się także posiew z dróg oddechowych do badań mikrobiologicznych oraz posiew krwi. U pacjentów szpitalnych zdarza się też zlecać tomografię komputerową i bronchoskopię.
Leczenie zapalenia płuc
Zapalenie płuc, o ile jest zdiagnozowane we wczesnym stadium, jest łatwe do wyleczenia. Lekarze najczęściej przepisują wtedy leki ułatwiające wykrztuszanie zalegającej wydzieliny, leki przeciwgorączkowe oraz antybiotyki o silnym działaniu.
Osoba chorująca na typowe zapalenie płuc dochodzi do siebie przez 7-10 dni. Zapalenie płuc wywołane bakteriami trwa dłużej – nawet 21 dni. Oprócz przyjmowania leków, ważne jest też picie dużej ilości wody. Przy zapaleniu płuc (gdy chory nie ma gorączki) nie trzeba leżeć w łóżku. Lekarze wręcz zalecają ruch, szczególnie na świeżym powietrzu. Wszystko, by poprawić wentylację płuc i usunąć z nich zalegającą wydzielinę.
W niektórych przypadkach lekarz może skierować chorego z zapaleniem płuc do szpitala.
Kiedy choroba ma ciężki przebieg, dziecko wymaga hospitalizacji. W szpitalu może być leczone dożylną antybiotykoterapią. Na szczęście nie są to częste przypadki
- mówi prof. Henryk Mazurek.
Jakie są wskazania do hospitalizacji?
- obustronne zapalenie,
- niewydolność oddechowa,
- niewydolność nerek lub wątroby,
- powikłania takie jak ropniak opłucnej.
Powikłania po zapaleniu płuc
Jednym z częstszych powikłań jest płyn w opłucnej (gdy będzie go za dużo, niezbędne jest jego usunięcie). W wyniku przebiegu bakteryjnego zapalenia płuc może też dojść do miejscowego zniszczenia płuca - rozwija się ropień, czyli zbiornik z ropą w miąższu płuca.
Wyniki badań Europejskiego Urzędu Statystycznego z 2014 roku są alarmujące. Z 4,9 mln zgonów zgłoszonych w Unii Europejskiej, w ponad 118 tys. przypadków przyczyną śmierci było zapalenie płuc.
Więcej o chorobach płuc:Zapalenie płuc u noworodka i niemowlaka - czy zagraża życiu maluchów?Zapalenie oskrzeli – kiedy konieczny jest antybiotyk?Jakie choroby infekcyjne płuc występują najczęściej?Zachłystowe zapalenie płuc – groźna choroba wieku dziecięcego
źródło: mat. prasowe Stowarzyszenie Dziennikarze Dla Zdrowia
Kierownik Kliniki Pneumonologii i Mukowiscydozy Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddziału Terenowego w Rabce-Zdroju, profesor nadzwyczajny IGiChP oraz wykładowca (profesor nadzw.) w Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu. Autor i współautor ponad 50 artykułów oryginalnych, ponad 70 rozdziałów w podręcznikach i skryptów i ponad 100 innych publikacji pełnotekstowych opublikowanych w recenzowanych czasopismach naukowych w kraju i zagranicą. Członek Polskiego Towarzystwa Mukowiscydozy, Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc i Polskiego Towarzystwa Alergologicznego oraz European Respiratory Society. Odznaczony medalem Komisji Edukacji Narodowej (2017 r.). Członek Rad Naukowych periodyków medycznych, od roku 1996 r. członek Rady Naukowej Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
