Spis treści:
- Atypowe zapalenie płuc – definicja
- Przyczyny atypowego zapalenia płuc
- Objawy atypowego zapalenia płuc
- Rozpoznanie atypowego zapalenia płuc
- Mykoplazmatyczne zapalenie płuc
- Chlamydiowe zapalenie płuc
- Legionelloza
- Leczenie atypowego zapalenia płuc
- Rokowanie
Atypowe zapalenie płuc – definicja
Atypowe zapalenie płuc jest to grupa zapaleń płuc wywołanych przez „nietypowe” dla tej choroby drobnoustroje (inne niż pneumokoki). Określenie ma dzisiaj raczej charakter historyczny, ponieważ wiele z tych „atypowych” infekcji jest dzisiaj dobrze poznanych.
Przebieg atypowego zapalenia płuc jest nieco inny niż jego klasycznej postaci. Charakterystyczną cechą jest to, że przebiega wolniej i łagodniej. Często pojawiają się też objawy pozapłucne (np. biegunka, ból brzucha).
Choć atypowe zapalenie płuc występuje rzadziej niż typowe wywołane pneumokokami, nie należy go bagatelizować, ponieważ może prowadzić do ciężkich powikłań, a nawet zgonu.
Przyczyny atypowego zapalenia płuc
Atypowe zapalenie płuc nie jest wcale rzadkie. Rozpoznaje się je u 10-20% pacjentów z zapaleniem płuc, które rozwinęło się poza szpitalem, oraz u ponad 40% pacjentów z zapaleniem płuc, które rozwinęło się podczas hospitalizacji.
Przyczyną rozwoju atypowego zapalenia płuc są drobnoustroje takie jak:
- Mycoplasma pneumoniae,
- Chlamydophila pneumoniae,
- Legionella pneumophila,
- Coxiella burnetii,
- Chlamydia psittaci,
- Francisella tularensi,
- wirusy, np. wirusy grypy lub paragrypy, adenowirusy, koronawirusy, RSV czy rinowirusy.
Najczęstszą przyczyną atypowego zapalenia płuc jest zakażenie bakterią Mycoplasma pneumoniae (mykoplazmatyczne zapalenie płuc). Choroba stanowi 20% wszystkich zapaleń płuc. Zaś 10% przypadków zapalenia płuc wywołane jest przez Chlamydophila pneumoniae.
Objawy atypowego zapalenia płuc
Objawy atypowego zapalenia płuc mogą różnić się w zależności od tego, jaki patogen wywołał chorobę. Atypowe zapalenie płuc rozwija się powoli. Zaczyna się często łagodną infekcją dróg oddechowych z suchym kaszlem, po czym stopniowo dochodzą kolejne objawy, świadczące o stanie zapalnym płuc.
Możliwe objawy atypowego zapalenia płuc to:
- kaszel,
- duszność,
- gorączka,
- dreszcze,
- ból głowy,
- ból gardła,
- ból zatok,
- wysypka skórna,
- bóle mięśni i stawów,
- ból w klatce piersiowej,
- brak apetytu,
- zmęczenie,
- nadmierna potliwość,
- zaburzenia świadomości,
- biegunka,
- wymioty,
- ból brzucha,
- bradykardia.
Przeczytaj też: Przewlekły kaszel z flegmą
Rozpoznanie atypowego zapalenia płuc
Atypowe zapalenie płuc rozpoznaje się przede wszystkim na podstawie badań obrazowych klatki piersiowej. Charakterystyczne są niejednorodne zmiany zapalne w jednym lub obu płucach, na ogół występujące w dolnych płatach płuc, a rzadziej w górnych płatach płuc. Zauważa się również stosunkowo duże nasilenie zmian w zestawieniu z objawami klinicznymi.
W diagnostyce atypowego zapalenia płuc wykorzystuje się też badania laboratoryjne pobranej wydzieliny.
Przeczytaj też: RTG klatki piersiowej
Mykoplazmatyczne zapalenie płuc
Mykoplazmatyczne zapalenie płuc jest najczęstszym wśród atypowych zapaleń płuc i stanowi 20% wszystkich zapaleń płuc. Wywołuje je bakteria z rodzaju mykoplazma, a dokładniej Mycoplasma pneumoniae.
Mykoplazmatyczne zapalenia płuc rozpoczyna się ok. 10-dniowym okresem objawów wstępnych. Możliwe są: ból gardła, gorączka, ból ucha, chrypka, ból głowy i silny suchy kaszel i ropna wydzielina z dróg oddechowych, bóle mięśniowo-stawowe.
Objawy niezwiązane z płucami, które mogą wskazywać na to atypowe zapalenie płuc, to wysypka, zapalenie w obrębie układu nerwowego (np. zapalenie mózgu) lub serca, choroby nerek.
Na mykoplazmatyczne zapalenie płuc najczęściej chorują dzieci i młodzi dorośli. Choroba często dotyka zamknięte społeczności. W grupie zwiększonego ryzyka są mieszkańcy internatów, domów opieki społecznej, więźniowe.
Chlamydiowe zapalenie płuc
Chlamydiowe zapalenie płuc powoduje bakteria Chlamydophila pneumoniae. Jest drugą co do częstości występowania atypową postacią zapalenia płuc.
Chlamydiowe zapalenie płuc często przebiega łagodnie, skąpoobjawowo lub bezobjawowo. Szacuje się, że ponad połowa dorosłych osób ma we krwi przeciwciała skierowane przeciwko tej bakterii.
Pierwsze objawy tego atypowego zapalenia płuc to ból gardła i zatok oraz chrypka. Po kilku dniach lub tygodniach pojawia się kaszel. Choć jest to na ogół łagodna infekcja, to objawy takie jak kaszel i zmęczenie mogą utrzymywać się miesiącami.
Chlamydophila pneumoniae może wywoływać również zapalenie oskrzeli i inne zakażenia dróg oddechowych. Najrzadziej choroba rozwija się u dzieci w wieku przedszkolnym. Zagrożone są głównie osoby powyżej 65. roku życia.
Legionelloza
Choroba legionistów, bo tak inaczej nazywa się zapalenie płuc spowodowane drobnoustrojem Legionella pneumophila, to atypowe zapalenie płuc o często ciężkim przebiegu. Legionelloza jest bardzo niebezpieczną chorobą.
Do zakażenia bakterią dochodzi najczęściej w wyniku zaaspirowania bakterii z klimatyzacji, zachłyśnięcia się wodą basenową z bakterią pomieszczeniach klimatyzowanych, na basenie i termach. Inkubacja patogenu trwa od 2 do 10 dni.
Choroba legionistów charakteryzuje się wysoką gorączką powodującą deszcze, bólami głowy, splątaniem. W niektórych przypadkach na ciele pojawia się wysypka, mogą wystąpić bóle brzucha i biegunka.
W grupie podwyższonego ryzyka zachorowania są osoby w podeszłym wieku, uzależnione od papierosów czy zmagające się z chorobami przewlekłymi. Osoby z obniżoną odpornością narażone są na niewydolność oddechową, wstrząs, a nierzadko – śmierć.
Leczenie atypowego zapalenia płuc
W leczeniu atypowego zapalenia płuc stosuje się antybiotyki makrolidowe, które przyjmuje się w zależności od rodzaju patogenu nawet 3 tygodnie (legionelloza). W przypadku oporności na makrolidy podaje się inne antybiotyki, np. fluorochinolony lub doksycyklinę.
Atypowe zapalenie płuc - rokowanie
Rokowania dla pacjentów chorujących na atypowe zapalenie płuc są na ogół dobre. Stan pacjentów poprawia się w ciągu 2 tygodni. Niektóre objawy (np. kaszel) mogą trwać tygodniami po wyzdrowieniu. Wyjątkiem jest legionelloza, która ma ciężki przebieg i ponad 25% przypadków zachorowań kończy się zgonem.
Źródła:
A.Boroń-Kaczmarska (red.), A. Wiercińska-Drapało (red.), Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020,
M. Korzon, Atypowe zapalenie płuc u dzieci i młodzieży, Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 2, 92–98.
Czytaj także:
Jak oczyścić płuca: po papierosach, chorobie, smogu
Zapalenie płuc a COVID-19. Jak rozpoznać i leczyć?
Rak płuc – objawy, rokowania, nowe metody leczenia
Ból płuc – przyczyny i diagnostyka
Objawy zapalenia płuc - to nie tylko kaszel i świszczący oddech
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
