Zespół jelita drażliwego, określany również jako syndrom jelita wrażliwego lub nadwrażliwego, w skrócie IBS (ang. Irritable Bowel Syndrome), to jedno z najczęstszych zaburzeń działania układu pokarmowego. Ta uciążliwa dolegliwość u każdego objawia się nieco inaczej. Dlatego tak często zespół jelita drażliwego bywa nierozpoznany.
Objawy zespołu jelita drażliwego
Najczęstszym objawem, na który skarżą się chorzy jest ból brzucha. Jego natężenie bywa różne, od słabego po bardzo silny. Specjaliści sądzą, że wynika on z pobudzenia receptorów bólowych, które błędnie i nadmiernie mocno reagują na różne bodźce, np. normalne i bezpieczne przesuwanie treści pokarmowej w jelicie może u osoby dotkniętej zespołem jelita drażliwego wywoływać ból nie do zniesienia.
Do innych objawów zespołu jelita drażliwego należą:
- silne skurcze jelit
- wzdęcia i gazy (najczęściej zaraz po posiłku i wieczorem)
- biegunka (pierwsza często zaraz po obudzeniu)
- zaparcia
- na przemian biegunki i zaparcia
- potrzeba dalszego wypróżnienia zaraz po oddaniu stolca.
Ważny jest także czas trwania dolegliwości. Na ogół uznaje się, że jeśli ktoś miał wymienione wyżej objawy (wszystkie, albo tylko niktóre z nich) przez co najmniej 3 miesiące w ciągu ostatniego pół roku, może cierpieć na zespół jelita drażliwego.
Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?
Jakie zrobić badania?
Z tego powodu, że przyczyna choroby jest nieznana, a objawy tak różnorodne, bardzo trudno jest o jednoznaczną diagnozę, potwierdzającą lub wykluczającą zespół jelita drażliwego. Zatem najczęściej lekarze zlecają podstawowe badania np. morfologię, badanie ogólne moczu i kału. Czasem wykonuje się też badania w kierunku grzybów lub pasożytów (w kale). Jeśli wszystkie wyniki nie odbiegają od normy (a często tak właśnie jest), warto wykluczyć także nietolerancje pokarmowe, które dają podobne objawy. W tym celu wykonuje się testy z krwi, określające poziom przeciwciał na określone pokarmy (podstawowy test obejmuje 30-40 produktów, rozszerzone nawet powyżej 100). Okazuje się, że te dwie choroby: nietolerancja pokarmowa i zespół jelita drażliwego często są ze sobą powiązane. U chorych, których stan nie poprawia się po zastosowaniu leczenia i objawy zespołu jelita drażliwego utrzymują się warto wykonać kolonoskopię (zwłaszcza, jeśli chory ma powyżej 50 lat).
Jeśli po badaniach nie uda się jednoznacznie stwierdzić, co jest przyczyną dolegliwości żołądkowych specjaliści zadają choremu kilka pytań.
- Czy bóle brzucha zmniejszają się lub całkowicie ustępują po wypróżnieniu?
- Czy bólowi towarzyszy zmiana rytmu wypróżnień (biegunki/ zaparcia)?
- Czy po wypróżnieniu pojawia się ponowna potrzeba pójścia do toalety (uczucie niepełnego wypróżnienia)?
- Czy dolegliwości (bóle brzucha, wzdęcia, skurcze jelit, biegunki/zaparcia), trwają od co najmniej 3 miesięcy?
Jeśli choć na 1-2 pytania odpowiedź brzmi TAK, można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że mamy do czynienia właśnie z IBS.
Dieta z zespole jelita drażliwego
Każdy pacjent zwykle wie, jakie pokarmy mu nie służą. I najczęściej słyszaną w gabinecie dietetyka radą jest właśnie taka, by unikać produktów, po których u danej osoby pojawiają się dolegliwości (np. mleka czy surowych owoców). Nie ma właściwie specjalnej diety, której przestrzeganie u wszystkich przyniesie pozytywny skutek. Z zaleceń ogólnych wymienia się unikanie potraw wzdymających (fasola, groch, kapusta) – jeśli ktoś ma wzdęcia, a w przypadku zaparć włączenie do codziennego jadłospisu większej ilości błonnika (aczkolwiek powoli i z umiarem, bo może to z kolei doprowadzić do biegunki). Należy jeść zdrowo, unikać ciężkostrawnych potraw (smażonych i tłustych), alkoholu i dużej ilości kawy. Psychologowie, którzy często na równi z gastrologami pomagają chorym na zespół jelita drażliwego podkreślają znaczenie stresu, dla wystąpienia objawów choroby. Zalecają zatem jedzenie powoli i w spokojnej atmosferze (co sprzyja także dokładnemu przeżuwaniu pokarmów) oraz regularne stosowanie technik relaksacyjnych.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
