Gdzie znajduje się podstawa czaszki?
Podstawę czaszki można najprościej opisać jako tą część na której spoczywa mózg. Utworzona jest przez kilka kości: części oczodołowe kości czołowych, kość sitową, piramidy kości skroniowych, kość klinową, część kości potylicznej. W tej okolicy znajduje się wiele ważnych struktur. Przez podstawę czaszki, przez liczne otwory, do jej wnętrza dostaje się wiele naczyń i wychodzi z niej wiele nerwów, w tym nerwy wzrokowe i odpowiadające za ruchy gałek ocznych. Idąc od przodu – kości czołowe tworzą podstawę czaszki i jednocześnie od góry oczodoły. W piramidach kości skroniowej znajduje się ślimak odpowiadający za słuch i narząd równowagi – błędnik. Tam przebiegają też nerwy odbierające bodźce z wyżej wymienionych struktur oraz nerwy twarzowe, dzięki któremu poruszamy mięśniami mimicznymi. Kość klinowa zawiera w sobie jedną z zatok obocznych nosa, a od góry spoczywa na niej przysadka, z tyłu na tak zwanym stoku leży pień mózgu. Najbardziej z tyłu jest kość potyliczna, która ochrania rdzeń przedłużony i móżdżek. Urazy podstawy czaszki potencjalnie zagrażają wyżej wymienionym strukturom.
Czytaj też: Złamanie nosa i przegrody nosowej
Uraz głowy – jak dochodzi do złamania czaszki?
Do złamania może dojść po upadku z wysokości, uderzeniu głową o nieruchomą przeszkodę lub kiedy coś uderzy czaszkę. Kości czaszki od wewnątrz wyściela opona twarda. Na podstawie czaszki jest ona szczególnie ściśle z nimi połączona co powoduje, że kiedy dochodzi do jej złamania najczęściej równocześnie dochodzi do przerwania opony twardej. Oznacza to, że normalnie zamknięta przestrzeń zostaje otwarta i zaczyna mieć kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, skutkiem tego może być zakażenie i rozwój zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Kiedy złamanie zlokalizowane jest blisko zatok obocznych nosa, które normalnie zawierają powietrze przez szczelinę do wnętrza czaszki może dostawać się powietrze i powstaje odma wewnątrzczaszkowa.
Złamanie w przedniej części, czyli w obrębie kości czołowej może powodować wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego przez nos oraz powstanie krwiaków okularowych wokół oczu – „podbite oczy” Kiedy pęknięcie będzie zlokalizowane w środkowej części – kość skroniowa, płyn może wyciekać przez ucho. Lub jeśli nie została uszkodzona błona bębenkowa przez nos lub do gardła, a za uchem może powstać krwiak. Wyciek płynu nazywany jest płynotokiem, nie zawsze występuje zaraz po urazie, zdarza się, że pojawia się po kilku dniach. Płyn mózgowo-rdzeniowy jest przezroczysty i bardzo jasny, po urazie może być wymieszany z krwią. Wyciek płynu zawsze jest objawem alarmującym i wymaga pilnej konsultacji z lekarzem.
W wyniku złamania podstawy czaszki uszkodzeniu mogą ulec nerwy. Jeśli będzie to nerw twarzowy, to objawem będzie niedowład lub porażenie mięśni twarzy. Nie można wtedy uśmiechnąć się, zmarszczyć czoła i co bardzo ważne zamknąć oczu, które są wtedy narażone na wysychanie i uszkodzenie. W przypadku nerwu przedsionkowo-ślimakowego będzie to upośledzenie słuchu, zaburzenia równowagi, oczopląs. Zaburzenia słuchu mogą być też wynikiem uszkodzenia kosteczek słuchowych, błony bębenkowej lub ślimaka. Zaburzenia równowagi będą też obecne przy uszkodzeniu błędnika.
Mięsnie, które poruszają gałkami ocznymi są unerwione przez trzy nerwy: okoruchowy, bloczkowy i odwodzący. Te nerwy też przebiegają na podstawie czaszki i przy jej złamaniu mogą ulec uszkodzeniu. Skutkiem tego będą zaburzenia widzenia. Co więcej uszkodzeniu może ulec nerw wzrokowy, który odbiera bodźce z siatkówki i dzięki niemu widzimy, w rezultacie może dojść do ubytków w polu widzenia lub ślepoty danego oka.
Inną konsekwencją złamania podstawy czaszki może być uszkodzenie tętnicy szyjnej wewnętrznej, jednego z głównych naczyń zaopatrujących mózg w krew.
Polecamy: Wstrząsający zespół - zespół dziecka potrząsanego
Leczenie złamania podstawy czaszki
Chory ze złamaniem podstawy czaszki wymaga obserwacji i leczenia w warunkach szpitalnych. W przypadku odmy wewnątrzczaszkowej usuwa się z czaszki powietrze i jeśli to konieczne zamyka otwór którym dostawało się do środka. Leczenia zabiegowego, jeśli nie ustępuje samoistnie, wymaga płynotok. Uszkodzenia nerwów wymagają specjalistycznej diagnostyki (tomografia komputerowa, badanie elektromiograficzne, które sprawdza czynność mięśni).
Lepiej zapobiegać niż leczyć
Złamanie podstawy czaszki jest poważnym urazem, ale z powodzeniem można mu zapobiegać. Wystarczy rozwaga i myślenie przy podejmowaniu ryzykownych działań takich jak praca na wysokości czy uprawianie sportów. Przed złamaniem podstawy czaszki chronią kaski, dobrze o nich pamiętać wybierając się na rower, narty, jeżdżąc konno.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
