Spis treści:
- Objawy skórne a rozpoznanie cukrzycy
- Suchość skóry a cukrzyca
- Rogowacenie ciemne przy cukrzycy
- Dermopatia cukrzycowa
- Zespół stopy cukrzycowej
- Zmiany przypominające twardzinę
- Rybia łuska przy cukrzycy
- Swędzenie skóry przy cukrzycy
- Zakażenie skóry: grzybicze, bakteryjne
- Inne zmiany skórne w cukrzycy
Objawy skórne a rozpoznanie cukrzycy
Objawy skórne mogą być wczesnymi objawami cukrzycy. Ich zauważenie czasem przyspiesza postawienie diagnozy, a wcześniejsze rozpoczęcie leczenia to lepsze rokowania, mniej powikłań i większy komfort życia diabetyka. Objawy na skórze są cenną wskazówką dla lekarza pokazującą, że pacjent może mieć nieprawidłowe stężenie glukozy we krwi. Są to np. nawracające zakażenia grzybicze, świąd i suchość skóry lub charakterystyczne ciemne plamy na piszczelach. W przypadku ich zauważenia lekarz może skierować na badanie krwi, które potwierdzi lub wykluczy chorobę. Niezależnie od tego raz do roku każda zdrowa osoba powinna zrobić badanie glukozy (więcej: badania profilaktyczne, które zrobisz na NFZ)
Jakie objawy na skórze mogą świadczyć o cukrzycy?
Suchość skóry objawem cukrzycy
Częstym objawem przy cukrzycy jest suchość skóry, jej łuszczenie się i pękanie, co może dotyczyć nawet połowy chorych. Jest związana z mechanizmem tej choroby, ale bywa, że u osób z zaniedbaną cukrzycą, przy nieprawidłowych poziomach cukru, dolegliwości skórne nasilają się.
Problem suchej skóry przy cukrzycy dotyczy całego ciała, bardzo często tych części kończyn czy tułowia, które znajdują się pod ubraniem. Dokucza też suchość i rogowacenie skóry stóp.
Suchość skóry nie jest objawem występującym tylko w przypadku cukrzycy. Przy niskich temperaturach i mocnym dogrzewaniu pomieszczeń, towarzyszy niemal każdemu. U diabetyków jednak taki stan chorobliwego przesuszenia skóry może się utrzymywać bez względu na temperaturę za oknem, może mu też towarzyszyć uporczywy świąd. Dlatego przy nasilonych, długotrwałych objawach warto skonsultować się z lekarzem, by wiedzieć, jak radzić sobie z problemem suchej skóry i dolegliwościami z nią związanymi
– radzi dr Justyna Sicińska z Kliniki Dermatologii Szpitala MSWiA w Warszawie.
Standardowa pielęgnacja skóry twarzy czy rąk pierwszym z brzegu kremem może nie rozwiązać problemu. Trzeba stosować odpowiednie kosmetyki, zarówno do mycia, jak i do natłuszczania ciała po zabiegach higienicznych. Do stóp należy używać kremów zmiękczających, polecane są np. preparaty z mleczanem amonu, związkiem o działaniu złuszczającym i nawilżającym.
fot. Cukrzycy często mają problem z suchością skóry/iStock by Getty Images, Nataba
Przeczytaj: Sucha skóra - jak sobie z nią radzić?
Radziłabym zwrócić uwagę na dietę. Stan natłuszczenia skóry wynika z wydzielania łoju przez nasze gruczoły łojowe oraz z funkcjonowania gruczołów potowych. Po części możemy wpływać na to, jak funkcjonuje nasza skóra. Uważa się, że dieta zawierająca spore ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, znajdujących się w orzechach, olejach czy w rybach, korzystnie wpływa na skład wydzieliny naszych gruczołów łojowych, dzięki czemu zaczyna ona lepiej natłuszczać naszą skórę. Lepiej się trzyma, jest trwalsza i w większym stopniu chroni naskórek
– dodaje ekspertka.
Rogowacenie ciemne jako objaw skórny cukrzycy
Rogowacenie ciemne to klasyczny skórny objaw cukrzycy. Są to ciemne pogrubione plamy na skórze, które wystąpują zazwyczaj na szyi, karku, pod pachami, na kolanach, udach, w pachwinach i na łokciach u chorego na cukrzycę. Oprócz tego mogą pojawić się brodawki skórne.
Przyczynia się do tego wysoki poziom insuliny. Hormon ten przyłącza się do receptorów na keratynocytach i fibroblastach, co przyspiesza namnażanie się komórek naskórka. Rogowacenie ciemne występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, ale na ogół jest częściej rozpoznawane u osób o ciemnym kolorze skóry.
Leczenie rogowacenia ciemnego przy cukrzycy polega na zmianie stylu życia, wprowadzeniu zdrowych nawyków żywieniowych i redukcji masy ciała, a przede wszystkim przyjmowaniu leków na cukrzycę. Diabetolog lub dermatolog może przepisać preparaty do stosowania miejscowego, które zmniejszą nieestetyczne plamy, np. zawierające kwas salicylowy lub kwas retinowy.
Dermopatia cukrzycowa
Częstym objawem skórnym u diabetyków jest dermopatia cukrzycowa – to brązowe plamy zlokalizowane symetrycznie na piszczelach. Pierwszym stadium są okrągłe czerwone grudki, które w ciągu 2 tygodni zmieniają się w brązowe, dobrze ograniczone plamy z drobną łuską. Zmiany zanikają po około 18-24 miesiącach, pozostawiając po sobie bliznę i przebarwienie. Szacuje się, że objaw ten może występować u połowy chorych na cukrzycę, przeważa u mężczyzn.
Nie jest do końca jasne, co odpowiada za powstanie plam cukrzycowych, ale przypuszcza się, że może to wynikać z odkładania się w skórze melaniny i hemosyderyny, zaburzeń mikronaczyniowych i uszkodzenia nerwów podskórnych.
Dermopatia może wyprzedzać rozpoznanie cukrzycy. Nierzadko rozwija się jednak jako późne powikłanie tej choroby. W związku z tym chorzy mogą jednocześnie mieć rozpoznaną retinopatię, neuropatię i nefropatię, a także problemy z układem krążenia.
Zespół stopy cukrzycowej
Zmiany skórne na stopach u diabetyków mogą być związane z zespołem stopy cukrzycowej. Jest to groźne powikłanie cukrzycy, choć pierwsze objawy stopy cukrzycowej, np. mrowienie stóp lub obrzęki, są często lekceważone.
Brak leczenia i zapobiegania uszkodzeniom skóry z czasem prowadzi do wystąpienia trudno gojących się ran, owrzodzeń, a ciężkich przypadkach deformacji stóp i martwicy, co może skutkować koniecznością amputacji fragmentu kończyny. Rany na stopach stają się podatnym miejscem na zakażenia powodowane przez grzyby albo bakterie.
Osoby chore na cukrzycę nie powinny bagatelizować pierwszych symptomów wskazujących, że ze stopą dzieje się coś niedobrego. Bardzo ważne jest zapobieganie urazom i pielęgnacja stóp, co należy przedyskutować z lekarzem. Specjalista powinien poinstruować chorego, jak dbać o skórę nóg, jak unikać urazów, co robić, gdy takie się pojawią, jak przycinać paznokcie, czym smarować, jakich opatrunków używać itd. Przestrzeganie tych zasad pozwala zapobiec komplikacjom.
fot. Objawy na skórze przy cukrzycy - stopa cukrzycowa/Adobe Stock, prasith
Przeczytaj też: W czym moczyć stopę cukrzycową?
Zmiany przypominające twardzinę
U osób chorych na cukrzycę (głównie na cukrzycę typu 1 lub z długotrwałą cukrzycą typu 2) na skórze mogą pojawić się zmiany przypominające twardzinę. Jest to twarda, pogrubiona skóra zlokalizowana na grzbietach palców, stawach międzypaliczkowych i śródręczno-paliczkowych. Zmiany są niebolesne i rozwijają się powoli. Uważa się, że za te objawy skórne u osób chorych na cukrzycę odpowiadają nieprawidłowe przemiany kolagenu. Podstawą leczenia jest wyregulowanie poziomu cukru. Jeżeli rozwinęły się powikłania stawowe, lekarz powinien zalecić fizjoterapię.
Rybia łuska przy cukrzycy
Przy cukrzycy pojawiają się także zmiany skórne w postaci tzw. rybiej łuski. Są to duże obszary suchej, łuszczącej się skóry, najczęściej na piszczelach. Jest to dość wczesny objaw związany z chorobą. Można złagodzić go, stosując emolienty i preparaty keratolityczne, które złuszczają naskórek.
Swędzenie skóry przy cukrzycy
Swędzenie to częsty objaw skórny w cukrzycy. Świąd może występować w obrębie głowy, stóp, tułowia lub narządów płciowych. U niektórych jest uogólniony (swędzi całe ciało w różnych miejscach). Swędzenie występuje częściej u osób z suchą skórą i neuropatią cukrzycową (uszkodzeniem nerwów obwodowych).
Pomocne w łagodzeniu świądu przy cukrzycy w przypadku zakażenia drożdżakami są leki przeciwgrzybicze. W innych sytuacjach swędzenie skóry może złagodzić preparat z kapsaicyną, lidokainą lub inne środki, które powinien przepisać lekarz. Suchą skórę należy natomiast regularnie nawilżać, dzięki czemu będzie ona mniej swędząca.
Zakażenia skóry (grzybicze, bakteryjne) objawem cukrzycy
U 1 na 5 osób z cukrzycą typu 2 występuje zakażenie skóry. Najczęściej są to zakażenia bakteryjne lub grzybicze. Problem dotyczy zwłaszcza osób z niekontrolowanym poziomem cukru, ponieważ zwiększona ilość glukozy w organizmie powoduje szybsze namnażanie się bakterii i grzybów. W rezultacie kobiety z cukrzycą są bardziej narażone np. na infekcje intymne niż zdrowe kobiety. Zakażenie może też objąć błonę śluzową jamy ustnej.
Ale nie tylko takie przypadłości występują. Łatwiejsze namnażanie drożdżaków sprzyja takim chorobom jak łojotokowe zapalenie skóry.
Łojotokowe zapalenie skóry często dotyka dorosłych i objawia się zaczerwienieniem i łuszczeniem skóry w okolicy czoła, brwi, podstawy nosa, fałdów nosowo-wargowych. Jest ono na pewno silniej związane z cukrzycą, ponieważ wiąże się z rozwojem pewnych grzybów drożdżopodobnych na powierzchni skóry
– mówi dr Justyna Sicińska z Kliniki Dermatologii Szpitala MSWiA w Warszawie.
Kandydoza (zakażenie drożdżakami) wymaga przyjmowania leków przeciwgrzybiczych, natomiast zakażenie bakteryjne – antybiotyków. W razie zauważenia niepokojących objawów należy zgłosić się do lekarza.
Przeczytaj też: Infekcje intymne a cukrzyca
Inne zmiany skórne przy cukrzycy
Oprócz wyżej wymienionych objawów na skórze, które mogą świadczyć o cukrzycy, istnieją też problemy dermatologiczne, które może są rzadsze, ale wcale nie mniej ważne. Jeśli są zauważone, a cukrzyca nie została rozpoznana, warto zapisać się na badanie glukozy i skonsultować się z lekarzem.
Włókniaki a cukrzyca
Włókniaki to łagodne, miękkie narośle skórne, najczęściej występujące na szyi, pachach lub powiekach. Cukrzyca lub insulinooporność sprzyjają ich powstawaniu. Istnieją doniesienia, które mówią, że aż 3 na 4 pacjentów zgłaszających się z włókniakami do lekarza ma również cukrzycę. Zmiany te mogą występować jako pojedyncze lub w grupach.
fot. Objawy skórne cukrzycy – włókniaki/Adobe Stock, DedMityay
Najskuteczniejszą metodą leczenia włókniaków jest ich wycięcie lub krioterapia, czyli zamrażanie, jednak cukrzyca może być przeciwwskazaniem do tych zabiegów. Włókniaki jako takie nie są groźne, ale mogą być problemem estetycznym.
Rogowacenie okołomieszkowe
Innym charakterystycznym objawem na skórze przy cukrzycy jest rogowacenie okołomieszkowe. Najprościej mówiąc, są to liczne czerwone kropeczki w miejscach, gdzie wyrasta włos. Główna lokalizacja zmian to ramiona, uda, twarz lub pośladki. Problem można łagodzić różnymi preparatami działającymi miejscowo, np. kwasem salicylowym, emolientami i środkami nawilżającymi.
fot. Rogowacenie okołomieszkowe - objaw skórny cukrzycy/iStock by Getty Images, HengDao
Rumień cukrzycowy na twarzy
Rumień cukrzycowy (łac. Rubeosis faciei), nazywany potocznie twarzą cukrzycową, jest to jeden z charakterystycznych skórnych objawów cukrzycy. Występuje u około 7% diabetyków. Objawia się zaczerwienieniem na policzkach, czole i brodzie, które nasila się pod wpływem stresu, wysiłku, zjedzenia ostrej potrawy lub spożycia alkoholu. Towarzyszą temu często widoczne na skórze poszerzone naczynka krwionośne. Rumień może zmniejszyć się po wyregulowaniu poziomu glukozy we krwi.
Żółta skóra i paznokcie
Na skórze i paznokciach w przebiegu cukrzycy niekiedy pojawiają się żółte przebarwienia. Zmiany zwykle obejmują dłonie i podeszwowe części stóp. Przyczyną jest nagromadzenie się w skórze chorego na cukrzycę różnych substancji, w tym np. karotenu.
Wrastanie paznokci
Wrastające paznokcie, inaczej onychokryptoza, to nierzadki problem skórny diabetyków. Dolegliwość na ogół dotyczy palucha stopy. Właściwe skracanie paznokci u chorych na cukrzycę jest bardzo ważne, ponieważ jest elementem profilaktyki zespołu stopy cukrzycowej, będącego groźnym powikłaniem tej choroby. Wrastanie paznokcia u diabetyka należy zgłosić lekarzowi.
Wypadanie włosów
Cukrzyca może powodować, że włosy będą bardziej kruche i matowe. Niewyrównana glikemia przyczynia się do wypadania włosów. Te problemy nie powinny się pojawiać w przypadku prawidłowo leczonej choroby. Należy pamiętać, że u diabetyków częściej pojawia się również łupież. Warto więc czasami zastosować profilaktycznie szampon przeciwłupieżowy.
Cukrzyca poprzez różne mechanizmy może wywoływać objawy skórne, ale warto pamiętać, że stosowanie leków obniżających poziom glukozy we krwi również może powodować skutki uboczne w postaci zmian na skórze. Dobrze jest zgłosić je lekarzowi, który może zmienić lek lub zaproponować inne postępowanie.
Źródła:
Labib A, Rosen J, Yosipovitch G. Skin Manifestations of Diabetes Mellitus. [Updated 2022 Apr 21]. In: Feingold KR, Anawalt B, Blackman MR, et al., editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK481900/,
Van Hattem S, Bootsma AH, Thio HB. Skin manifestations of diabetes. Cleve Clin J Med. 2008 Nov;75(11):772, 774, 776-7 passim. doi: 10.3949/ccjm.75.11.772,
Makrantonaki E, Jiang D, Hossini AM, Nikolakis G, Wlaschek M, Scharffetter-Kochanek K, Zouboulis CC. Diabetes mellitus and the skin. Rev Endocr Metab Disord. 2016 Sep;17(3):269-282. doi: 10.1007/s11154-016-9373-0,
Zavorins A, Silova A, Voicehovska J, Kisis J. Rubeosis faciei diabeticorum is not associated with oxidative stress and skin autofluorescence. An Bras Dermatol. 2019 Sep-Oct;94(5):561-566. doi: 10.1016/j.abd.2019.09.016.
Czytaj także:Dlaczego cukier rośnie bez jedzenia? 10 zaskakujących rzeczy, po których glukoza we krwi wzrastaBłędne koło insulinooporności. Co było pierwsze: insulinooporność czy otyłość?Obalamy mity: 10 mitów o cukrzycy, które mogą zaszkodzićHipoglikemia (niedocukrzenie) - objawy i leczenie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
