Jednym przeszkadza, inni nie wyobrażają sobie bez niej życia. Klimatyzacja bywa kością niezgody głównie z powodu różnych opinii na temat jej wpływu na zdrowie. Naukowcy wiele razy sprawdzali, jak to jest z tą klimatyzacją: szkodzi czy pomaga? To zależy...
MIT 1. Klimatyzacja szkodzi zdrowiu
To błędne przekonanie. Ten ponad 100-letni wynalazek nie tylko ułatwia przetrwanie w upalne dni. Badania dowodzą, że stosowanie klimatyzacji ma w wielu przypadkach korzystny wpływ na zdrowie. Przytoczyć można jedną z prac, w której analizowano wpływ klimatyzacji na różne dolegliwości zdrowotne podczas fali upałów w Korei w 2018 roku. Naukowcy dowiedli wtedy, że osoby, które przebywały poza klimatyzowanymi pomieszczeniami, częściej doświadczały zaburzeń cieplnych, dolegliwości sercowo-naczyniowych oraz neurologicznych niż osoby, które chroniły się w pomieszczeniach z klimatyzacją.
Ograniczenie używania klimatyzacji było też związane z częstszymi dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, dróg moczowych, zaburzeniami snu oraz chorobami skóry. Osoby, których domy były chłodzone, rzadziej opuszczały pracę lub szkołę.
Ale każdy kij ma dwa końce. Naukowcy zaobserwowali też, że nadmierne korzystanie z tych urządzeń (np. wielogodzinne) może mieć negatywny wpływ na zdrowie, zwłaszcza u osób z chorobami przewlekłymi.
Inne badania dowodzą, że stosowanie klimatyzacji w oddziałach szpitalnych znacznie zmniejsza ryzyko zgonu (o 40%) i innych powikłań w związku z falami upałów.
MIT 2. Klimatyzacja powoduje przeziębienie
Klimatyzacja nie powoduje przeziębienia, bólu gardła, bólu zatok i innych problemów z drogami oddechowymi. Zimne powietrze, które się z niej wydostaje, nie jest przyczyną infekcji i stanu zapalnego. Podobnie jak zimna pogoda nie powoduje zachorowań. To popularny mit. Przeziębienie wywołują wirusy, które dokuczają nam cały rok, również latem.
Prawdą jest jednak, że klimatyzacja sprzyja infekcjom górnych dróg oddechowych. Zatem w tej opinii jest trochę prawdy. Jedno z badań porównujące niemal tysiąc pracowników biur klimatyzowanych i nieklimatyzowanych dowiodło, że ci pierwsi dużo częściej zwalniają się z pracy z powodu infekcji górnych dróg oddechowych i częściej z zakażeniem gardła, nosa i uszu bywają w gabinetach lekarskich.
Dlaczego tak się dzieje? Możliwych przyczyn jest kilka. Klimatyzacja wysusza powietrze, a zatem również śluzówki nosa i gardła. W efekcie drogi oddechowe gorzej radzą sobie z chorobotwórczymi mikroorganizmami i mniej efektywnie się oczyszczają.
Działanie klimatyzacji może osłabiać miejscową odporność w nosie i gardle (mniej komórek odpornościowych dociera w to miejsce) i uchylać furtkę zarazkom, które tam już są lub dostają się z zewnątrz.
Nie po drodze naszej odporności jest też z dużymi różnicami temperatur. Jeśli ta amplituda jest naprawdę spora, np. 10°C, wówczas naczynia krwionośne szybko się kurczą, mniej krwi wraz z ciałkami odpornościowymi dociera do nosa i na pewien czas obniża się miejscowa odporność.
A jeśli do tego wszystkiego klimatyzator nie jest czyszczony i prawidłowo konserwowany, staje się siedliskiem chorobotwórczych mikroorganizmów i grzybów. Te przedostają się do powietrza, którym oddychamy, stanowią dla nas bezpośrednie zagrożenie.
MIT 3. Klimatyzacja powoduje alergię i można mieć uczulenie na klimatyzację
Podobnie jak w przypadku przeziębień – klimatyzacja w żaden sposób nie stanowi przyczyny alergii. Nie można być też uczulonym na klimatyzację. Alergia to choroba wywołana nieprawidłową odpowiedzią układu immunologicznego na określone cząsteczki.
Okazuje się, że przebywanie w klimatyzowanym pomieszczeniu może nawet łagodzić objawy alergii. W jednym z badań porównywano objawy alergii i astmy u dzieci przedszkolnych, które spały w nieklimatyzowanych lub klimatyzowanych pomieszczeniach. W pierwszej grupie zauważono związek natężenia ruchu drogowego z zaostrzeniem objawów choroby. Klimatyzacja działała ochronnie. Prawdopodobnie dlatego, że stanowi barierę dla zanieczyszczeń powietrza z zewnątrz.
Z drugiej strony nieodpowiednio czyszczona klimatyzacja stanowiąca źródło np. grzybów albo roztoczy, będzie pogarszać objawy u osób na nie uczulonych. Również duża różnica temperatur, na którą będzie narażony alergik, może powodować podrażnienie śluzówki dróg oddechowych i nasilenie objawów takich jak katar, kaszel czy trudności z oddychaniem. Wiele zależy więc od prawidłowego użytkowania.
MIT 4. Klimatyzacja chroni przed odwodnieniem
Wydawałoby się, że skoro klimatyzacja chroni nas przed skutkami upału, czyli również nadmiernym poceniem, to sprawia, że organizm nie odwadnia się tak szybko. Niestety nie musi tak być. Badania pokazują, że wskaźniki wilgotności w pomieszczeniach z klimatyzacją są dużo niższe niż w pokojach bez niej. Możemy odczuć, że chce nam się więcej pić, pieką nas oczy i szybciej się męczą, a w gardle robi się sucho. To sygnały, że potrzebujemy więcej płynów.
Więcej szkody niż pożytku? Nie z tymi zasadami
Istnieją sposoby na zminimalizowanie negatywnego wpływu klimatyzacji na zdrowie:
- Regularna konserwacja. Klimatyzacja powinna być przed każdym sezonem czyszczona przez fachowców. To podstawa.
- Nawilżanie powietrza. Lepszym rozwiązaniem niż same klimatyzatory będą klimatyzatory z nawilżaczami powietrza lub po prostu należy nawilżać dodatkowo powietrze w klimatyzowanym pomieszczeniu.
- Inhalacje. Można też wspomagać się inhalacjami, kiedy najwięcej korzystamy z klimatyzacji.
- Filtry HEPA. Dla alergików przeznaczone są klimatyzatory z filtrem HEPA, które blokują zanieczyszczenia (pyłki, wirusy, grzyby, bakterie).
- Wyłączanie klimatyzacji w samochodzie przed postojem. Klimatyzację w samochodzie należy chwilę przed wyłączeniem silnika wyłączyć i uruchomić zwykły nawiew. W tym czasie osuszymy jej wnętrze i zmniejszymy ryzyko rozwoju grzybów.
- Właściwa temperatura. Różnica temperatur między pomieszczeniem a poza nim powinna być jak najmniejsza. Fachowcy radzą, aby nie przekraczała 10°C. Ważne jest też, aby nie używać klimatyzacji zbyt długo. Wielogodzinne użytkowanie i bardzo niska temperatura będą działały negatywnie na organizm.
Źródła:
Y. Lee i inni, Association Between Air Conditioning Use and Self-reported Symptoms During the 2018 Heat Wave in Korea, doi: 10.3961/jpmph.19.171,
M.S. Zuraimi i inni, Home air-conditioning, traffic exposure, and asthma and allergic symptoms among preschool children, doi: 10.1111/j.1399-3038.2010.00992.x,
P. Preziosi i inni, Workplace air-conditioning and health services attendance among French middle-aged women: a prospective cohort study, doi: 10.1093/ije/dyh136.
Czytaj także:
Dziecko a upały - jak przetrwać gorące dni z maluchem? Fakty i mity
Udar słoneczny u dziecka - rozpoznanie i pierwsza pomoc
Jak rozpoznać odwodnienie u dorosłego i dziecka? Przyczyny i leczenie
Obalamy mity: Czy kawa faktycznie odwadnia?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
