Najczęściej stosowane leki przeciwbólowe to paracetamol i metamizol (pyralgina) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), jak: ibuprofen, ketoprofen, kwas acetylosalicylowy, naproksen, flurbiprofen czy diklofenak. W czasie choroby lub kiedy dotyka nas naprawdę silny ból, mamy tendencję do zażywania znacznej ilości leków oraz mieszania ze sobą różnych dostępnych na rynku preparatów. Jednak w większości przypadków nasza wiedza w tym temacie jest znikoma, a decyzje o wyborze środków przeciwbólowych podejmujemy bez konsultacji z farmaceutą, co może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia. Dowiedz się więcej na temat tego, jakich leków ze sobą nie łączyć, a jakie można stosować razem.
Spis treści:
- Czym jest interakcja leków?
- Jakich leków przeciwbólowych nie można łączyć?
- Z czym nie łączyć pyralginy?
- Jakich leków nie łączyć z paracetamolem?
- Jakich leków nie łączyć z ibuprofenem?
- Jakich leków nie można łączyć? Niebezpieczne związki
Czym jest interakcja leków?
Interakcja między lekami to wpływ jednego leku na drugi, co zmienia końcowy efekt jego działania. Do interakcji może dojść po jednoczesnym zażyciu substancji albo z odstępem czasowym.
Interakcje leków mogą powodować:
- osłabienie działania leku,
- nasilenie działania leku,
- wydłużenie działania leku,
- skrócenie działania leku,
- zwiększenie toksyczności leku (możliwe uszkodzenie narządów np. wątroby, nerek, mięśni),
- konieczność wydłużenia czasu leczenia,
- działania niepożądane, które mogą zagrażać życiu.
Interakcje mogą być niekorzystne lub korzystne, czego dowodzi istnienie leków złożonych (np. paracetamol i kofeina, gdzie kofeina nasila przeciwbólowe działanie paracetamolu).
Wyróżnia się kilka rodzajów interakcji między lekami, główne z nich to:
- interakcje farmaceutyczne – są skutkiem reakcji chemicznej, do której dochodzi poza organizmem, np. podczas niewłaściwego sporządzania lub przechowywania leków,
- interakcje farmakokinetyczne – jeden lek wpływa na mechanizm absorpcji, dystrybucji, metabolizmu lub wydalania innego leku, co prowadzi do wzrostu lub spadku stężenia leku (np. jeden lek działa na enzymy wątrobowe , przez co przyspiesza metabolizm drugiego leku, który w rezultacie staje się mniej skuteczny),
- interakcje farmakodynamiczne – kiedy stosowane jednocześnie leki mają działanie przeciwne w stosunku do siebie albo działają w tym samym kierunku (np. dwa leki obniżając ciśnienie zażyte razem będą nadmiernie obniżać ciśnienie krwi).
Do interakcji między lekami najczęściej dochodzi w przypadku:
- przyjmowania wielu leków,
- wielochorobowości,
- starszych lub bardzo młodych,
- skłonności do samoleczenia,
- leczenia u kilku lekarzy, braku wiedzy lekarza na temat interakcji lekowych lub niedokładnego zebrania wywiadu z pacjentem bez uwzględnienia, jakie leki on przyjmuje.
Pojawieniu się problemu sprzyjają też częste reklamy środków farmakologicznych dostępnych bez recepty w mediach, a także łatwa dostępność do leków zarówno w aptekach jak i w sklepach internetowych.
Jakich leków przeciwbólowych nie można łączyć?
Powszechnie w leczeniu dolegliwości bólowych stosuje się leki określane mianem nieopioidowych leków przeciwbólowych. Zaliczają się do nich paracetamol oraz metamizol (pyralgina). Działanie przeciwbólowe mają również niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen lub kwas acetylosalicylowy (aspiryna).
Nie wszystkie leki przeciwbólowe możemy swobodnie ze sobą łączyć. Jedną z ważnych zasad jest unikanie mieszania preparatów należących do jednej grupy, np. NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), ponieważ może to zwiększać niekorzystne działanie na układ pokarmowy.
Z tego powodu nie powinno się zażywać jednocześnie ibuprofenu i kwasu acetylosalicylowego czy ketoprofenu albo naproksenu. Jeśli więc przyjmujemy ibuprofen, możemy stosować paracetamol, który zalicza się do innej grupy leków, ale ostrożnie, ponieważ to połączenie przy nierozważnym zażywaniu również może być szkodliwe.
Powinniśmy zachować ostrożność także wtedy, gdy łączymy leki przeciwbólowe z lekami na przeziębienie. Często zawierają one tę samą substancję czynną, co może zwiększać ryzyko przedawkowania i nasilać działania niepożądane.
Nierozważna farmakoterapia, kontrolowana wyłącznie radami farmaceuty z reklamy telewizyjnej, może skończyć się przekroczeniem dopuszczalnych dawek terapeutycznych leku i wystąpieniem objawów niepożądanych lub wręcz toksycznych. Lek powinien być dostosowany do konkretnego pacjenta, rodzaju bólu, stopnia jego nasilenia, chorób współistniejących oraz jednocześnie stosowanych leków
– ostrzega dr hab. n. med. Monika Białecka.
Jeśli więc mamy jakiekolwiek wątpliwości co do zażywania określonych leków oraz możliwości ich łączenia, powinniśmy skorzystać z porady lekarza lub farmaceuty. Tylko wtedy będziemy mieli pewność, że nasze leczenie jest nie tylko skuteczne, ale przede wszystkim bezpieczne dla naszego zdrowia.
Paracetamol i ibuprofen - jak i kiedy można je stosować razem?
Działanie dwóch najczęściej stosowanych w lekach przeciwbólowych substancji – paracetamolu oraz ibuprofenu – przebiega w nieco odmienny sposób.
Paracetamol blokuje zlokalizowany w mózgu enzym (cyklooksygenazę 3, COX-3) i odcina drogę impulsom bólowym, które wysyłane są do mózgu. W efekcie nie odbiera on informacji, że coś nas boli. Jeśli ból wiąże się ze stanem zapalnym (np. w przebiegu infekcji bakteryjnej), to po pewnym czasie od podania paracetamolu dolegliwość może powrócić, gdyż nie została usunięta jej przyczyna.
Ibuprofen ma natomiast działanie obwodowe, co oznacza, że działa na „ognisko” bólu, usuwając jego możliwą przyczynę, czyli stan zapalny. Ta dodatkowa funkcja ibuprofenu jest niezwykle istotna, gdyż przyczyną bólu i gorączki często są właśnie stany zapalne.
Dodatkowo ibuprofen działa szybciej (już po 15 minutach) oraz dłużej (do 8 godzin) niż paracetamol (4-6 godzin). Znajomość tych różnic ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza w przypadku zażywania kilku preparatów jednocześnie.
Jak się okazuje, łączenie leków przeciwbólowych jest możliwe, a w niektórych przypadkach może nawet zwiększyć skuteczność walki z bólem. Badania kliniczne udowodniły, ze połączenie dwóch substancji przeciwbólowych, np. ibuprofenu i paracetamolu, zwiększa skuteczność terapii. Nie róbmy tego jednak na własną rękę. Lepiej zasięgnąć porady specjalisty lub wybrać gotowe preparaty dwuskładnikowe, które zawierają odpowiednie dawki każdego z leków
– mówi farmakolog, prof. dr hab. n. farm. Andrzej Stańczak.
Z czym nie łączyć pyralginy?
Pyralgina, inaczej metamizol, to popularny lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy dostępny bez recepty. Nie wolno przyjmować preparatów z pyralginą wraz z lekami z grupy pochodnych pirazolonu i pirazolidyny (fenylobutazon, propyfenazon), ponieważ może to zwiększać ryzyko agranulocytozy oraz działania toksycznego np. na wątrobę i nerki.
Bez konsultacji z lekarzem pyralginy nie należy stosować z lekami takimi jak:
- leki przeciwzakrzepowe pochodne kumaryny - pyralgina nasila działanie tych leków,
- barbiturany (np. fenobarbital - lek stosowany m.in. w padaczce) - osłabiają działanie pyralginy,
- doustne leki przeciwcukrzycowe - pyralgina nasila działanie leków,
- fenytoina (lek przeciwpadaczkowy) - pyralgina nasila działanie leku,
- sulfonamidy (leki o działaniu przeciwbakteryjnym) - pyralgina nasila działanie leku,
- cyklosporyna (lek obniżający odporność organizmu stosowany m.in. w zapobieganiu odrzucania przeszczepów),
- inhibitory monoaminooksydazy (np. selegilina, moklobemid, leki stosowane m.in. w depresji) - nasilają działanie pyralginy,
- chloropromazyna (lek stosowany m.in. w leczeniu schizofrenii) - połączenie może wywołać ciężką hipotermię,
- metotreksat (lek stosowany w leczeniu chorób nowotworowych) - pyralgina może nasilać hemotoksyczność tego leku
- lit (lek przeciwdepresyjny),
- leki obniżające ciśnienie tętnicze (np. kaptopryl),
- leki moczopędne (np. triamteren).
Czy można łączyć pyralginę z paracetmolem?
Nie jest prawdą, że nie można łączyć paracetamolu i pyralginy. Wprawdzie te środki należą do tej samej grupy leków, ale w przypadku silnego bólu dozwolone jest stosowanie takiego połączenia. Najlepiej przez krótki czas. Zawsze należy też przestrzegać dawkowania podanego w ulotce.
Czy można łączyć pyralginę z ibuprofenem?
Pyralginę można również przyjmować z ibuprofenem. Pamiętaj, że stosowanie pyralginy długotrwałe lub w dużych dawkach może powodować leukopenię, agranulocytozę, uszkodzenie nerek i wątroby.
Jakich leków nie łączyć z paracetamolem?
Paracetamol jest jednym z najczęściej stosowanych leków przeciwbólowych bez recepty. Warto wiedzieć, z jakimi lekami go nie przyjmować, a lista jest długa, bo paracetamol może wchodzić w interakcję z ponad stu lekami. Główne zagrożenie wiąże się z ryzykiem uszkodzenia wątroby, ponieważ paracetamol w większych dawkach działa toksycznie na ten narząd.
Zdecydowanie nie łącz paracetamolu z:
- innymi lekami zawierającymi paracetamol (sprawdź ulotkę) - większe ryzyko uszkodzenia wątroby,,
- etanolem (jest składnikiem niektórych leków i suplementów) - zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby,
- warfaryną (lek przeciwzakrzepowy) - paracetamol nasila działanie leku,
- lekami przeciwpadaczkowymi (np. fenobarbital, fenytoina, karbamazepina) - zwiększone ryzyko uszkodzenia wątroby,
- rifampicyną - zwiększone ryzyko uszkodzenia wątroby,
- inhibitorami MAO - w połączeniu z paracetamolem może pojawić się stan pobudzenia i wysoka temperatura,
- chloramfenikolem - paracetamol zwiększa toksyczność leku i jego stężenie we krwi,
- pochodnymi kwasu acetylosalicylowego – brak rozwagi przy łączeniu paracetamolu i innych NLPZ może niekorzystnie działać na nerki.
Jakich leków nie łączyć z ibuprofenem?
Ibuprofen jest jednym z najpopularniejszych leków przeciwbólowych, działa przeciwzapalnie i obniża gorączkę. Należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Ibuprofenu nie wolno łączyć z takimi lekami jak:
- inne NLPZ (np. aspiryna, naproksen czy ketoprofen) – zwiększa szkodliwy wpływ na układ pokarmowy; ibuprofen osłabia też pozytywne działanie aspiryny na układ krążenia,
- kodeina – wielokrotne lub długotrwałe stosowanie wraz z ibuprofenem może prowadzić do groźnych skutków ubocznych (więcej: Ibuprofen i kodeina. EMA ostrzega),
- glikokortykosteroidy – z powodu zwiększonego ryzyka krwawień z przewodu pokarmowego,
- lekai przeciwpłytkowe (np. klopidogrel) – z powodu zwiększonego ryzyka krwawień z przewodu pokarmowego,
- leki moczopędne – zwiększone ryzyko zaburzenia czynności nerek i zmniejszenia działania moczopędnego leku, co może prowadzić do zniesienia działania obniżającego ciśnienie krwi,
- leki na nadciśnienie, będącymi inhibitorami układu renina-angiotensyna – ibuprofen osłabia hipotensyjne działanie leku,
- leki przeciwzakrzepowe np. warfaryna – ibuprofen zwiększa działanie tych leków,
- fenytoina – wzrost stężenia leku we krwi,
- SSRI – większe ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego,
- lit – podwyższenie stężenia litu we krwi,
- cyklosporyna – zwiększone ryzyko uszkodzenia nerek,
- metotreksat – ibuprofen zmniejsza jego wydalanie przez nerki, przez co wzrasta toksyczność leku,
- takrolimus – zwiększone ryzyko uszkodzenia nerek,
- antybiotyki z grupy chinolonów – zwiększone ryzyko drgawek,
- leki przeciwcukrzycowe (pochodne sulfonylomocznika).
Trzeba zachować ostrożność podczas łączenia ibuprofenu z preparatami na przeziębienie – w wielu z nich ibuprofen jest jednym ze składników. Przy nierozważnym stosowaniu nietrudno o przekroczenie dobowej bezpiecznej dawki leku.
Jakich leków nie można łączyć? Niebezpieczne związki
Nie sposób omówić wszystkich interakcji między lekami, ale warto przytoczyć kilka najistotniejszych. Najbardziej niebezpieczne skutki interakcji mogą dotyczyć przyjmowania leków z tzw. wąskiego okna terapeutycznego (jest to stosunek dawki leku toksycznej do terapeutycznej – im większa różnica – „szersze okno”, tym lek bezpieczniejszy). Dotyczy to np.: leków immunosupresyjnych, cytostatycznych, stosowanych w chorobach autoimmunologicznych i onkologicznych oraz pochodnych kumaryny (np. warfaryna). Szczególnie przy ich zażywaniu należy zachować ostrożność.
Oto kilka przykładów leków, których nie należy łączyć:
- leki pobudzające motorykę przewodu pokarmowego i inne leki - mogą zmniejszać wchłanianie leków, a więc ich skuteczność,
- węgiel aktywowany z innymi lekami – węgiel może wiązać na swojej powierzchni leki, a więc sprawiać, że nie będą działać,
- kolestyramina lub kolestypol (leki na cholesterol) i inne leki – mogą wiązać inne leki i hamować ich działanie,
- leki przeciwcukrzycowe i leki beta-adrenolityczne – nasilenie działania leków przeciwcukrzycowych, co może prowadzić do hipoglikemii (np. propranolol dodatkowo redukuje wczesne objawy niedocukrzenia, jak pocenie się lub przyspieszona czynność serca, przez co chory może zbyt późno zareagować),
- doustne leki przeciwcukrzycowe i etanol – leki przeciwcukrzycowe hamują metabolizm etanolu, przez co wypicie nawet niewielkiej ilości może powodować objawy upojenia alkoholowego; poza tym może rozwinąć się hipoglikemia i objawy jak po "esperalu",
- lewotyroksyna i żelazo – żelazo może zmniejszać wchłanianie lewotyroksyny,
- warfaryna i kwas acetylosalicylowy (aspiryna) – wzrost ryzyka krwawienia,
- leki przeciwzakrzepowe i leki, które mogą hamować ich działanie (np. leki pobudzające motorykę przewodu pokarmowego, preparaty zobojętniające kwas solny, leki nasilające metabolizm - np. barbiturany, substancje działające przeciwnie do pochodnych kumaryny - np. witamina K, doustne środki antykoncepcyjne, estrogeny i glikokortykosteroidy),
- leki przeciwzakrzepowe i leki, które mogą nasilać ich działanie (np. leki przyspieszające wchłanianie z przewodu pokarmowego, leki działające przeciwzakrzepowo jak heparyna, cefalosporyny i tetracykliny, a także NLPZ, metronidazol, amiodaron, flukonazol, ketokonazol).
Aby sprawdzić leki pod kątem możliwych interakcji, można skorzystać ze strony: www.drugs.com/drug_interactions.html
Źródła:
Charakterystyka produktu leczniczego,
Treść artykułu powstała na podstawie materiałów prasowych kampanii „Wiedza nie boli”. Pierwotnie artykuł został opublikowany 17.10.2018.
Czytaj także:
Jak obliczyć dawkę paracetamolu dla dziecka?
Czym nie popijać leków? Nie zawsze najlepsza jest woda
Leki a opalanie. Których substancji unikać, gdy świeci słońce?
Dawkowanie ibuprofenu dla dziecka
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
