Spis treści:
- Leki a opalanie - możliwe skutki
- Przy jakich lekach się nie opalać?
- Antybiotyk a słońce
- Hormony a opalanie
- Leki przeciwalergiczne a słońce
- Leki psychotropowe, uspokajające i neurologiczne a słońce
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne przy opalaniu
- Leki kardiologiczne a słońce
- Leki obniżające poziom glukozy a opalanie
- Maści dermatologiczne a słońce
- Dermokosmetyki a opalanie
- Cytostatyki przy opalaniu
- Leki ziołowe a opalanie
- Leczenie reakcji fotoalergicznych
Dlaczego przy niektórych lekach nie wolno się opalać?
Leki, stosowane zarówno doustnie, jak i miejscowo (np. maści, żele), mogą powodować pod wpływem promieniowania słonecznego (głównie promieniowania UVA) zmiany skórne przypominające poparzenia lub uczulenie. Są to tzw. fotodermatozy. Wymienia się dwa główne rodzaje nadwrażliwości spowodowanej jednoczesnym opalaniem i stosowaniem leku:
- reakcja fotoalergiczna (fotouczulająca) – alergiczne zmiany skórne w postaci pokrzywki, wysypki, rumienia, świądu, grudek, "kaszki" na skórze,
- reakcja fototoksyczna – zmiany skórne przypominające oparzenie słoneczne, objawiające się pęcherzami, zaczerwienieniem (rumieniem), obrzękiem.
Do reakcji fotoalergicznych dochodzi przeważnie z opóźnieniem –zmiany pojawiają się po dobie lub dwóch od ekspozycji na promieniowanie UV, a odpowiedź immunologiczna nie jest zależna od dawki leku ani od długości przebywania na słońcu (może dojść do niej również zimą).
Do reakcji fototoksycznych dochodzi szybciej – w ciągu kilku godzin od opalania, a często od razu po kontakcie skóry z promieniami. Długość przebywania na słońcu ma wpływ na nasilenie zmian, więc ważne, by po zaobserwowaniu niepokojących objawów, od razu zakończyć opalanie.
Niektóre leki i kosmetyki mogą powodować przebarwienia skórne. Nie u wszystkich osób występuje reakcja nadwrażliwość po stosowaniu danej substancji. Zdarza się też, że reakcja wystąpi tylko raz i nie musi się powtórzyć przy kolejnym stosowaniu tego samego produktu.
Przy jakich lekach nie wolno się opalać?
Do leków, których lepiej unikać, gdy się opalamy, należą niektóre:
- antybiotyki,
- hormony,
- leki psychotropowe, uspokajające, neurologiczne,
- leki rozkurczowe,
- leki przeciwbólowe,
- leki moczopędne,
- niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- leki kardiologiczne,
- leki przeciwpasożytnicze,
- leki przeciwgrzybicze,
- leki przeciwcukrzycowe,
- leki na alergię.
Uważać trzeba również na niektóre zioła i suplementy. Opalanie się podczas zażywania leków powodujących reakcje po opalaniu może skutkować pojawieniem się na skórze przebarwień, trudnych, a nawet niemożliwych do usunięcia.
Antybiotyk a słońce
Fotouczulenia i reakcje fototoksyczne wywołują przede wszystkim antybiotyki z grupy:
- sulfonamidów – popularny Biseptol i Bactrim,
- tetracyklin i ich pochodnych, np. doksycyklina (Doxycyclinum, Unidox Solutab),
- a także fluorochinolonów, takich jak ciprofloksacyna (np. Ciphin, Ciprinol), lewofloksacyna (np. Levalox, Levoxa, Xyvelam).
Stosowane w dermatologii doustne antymykotyki w terapii grzybic np. flukonazol, również mogą być przyczyną podobnych reakcji. Jeśli jest taka możliwość, antybiotyk można zmienić na inny, który nie powoduje reakcji skórnej na opalanie, to np. amoksycylina (np. Augumentin, Duomox), azytromycyna (np. Azitrin, Bactrazol), klarytromycyna (Klabion, Fromilid, Lekoklar).
Ile dni po antybiotyku można się opalać?
Po niektórych antybiotykach, np. tetracyklinach, nadwrażliwość na słońce może się utrzymywać przez 2 tygodnie do nawet kilku miesięcy. Słońca powinniśmy więc unikać nie tylko w trakcie przyjmowania antybiotyków, które mogą powodować reakcje fotoalergiczne, ale również przynajmniej kilkanaście dni po zakończeniu kuracji.
Hormony a opalanie
Kobiety stosujące hormonalną terapię zastępczą, estrogeny lub antykoncepcję hormonalną, powinny zrezygnować z opalania, ponieważ te leki sprzyjają wystąpieniu nadwrażliwości na słońce. W rezultacie mogą na skórze pojawić się trwałe przebarwienia. W przypadku stosowania popularnej lewotyroksyny (np. Euthyrox) w chorobach tarczycy nie zauważono w badaniach reakcji nadwrażliwości na słońce, nie ma więc przeciwwskazania do opalania. Opalanie nie jest też przeciwwskazane podczas stosowania leków sterydowych (np. Encorton, Metypred, Medrol).
Leki przeciwalergiczne a słońce
Z opalaniem należy uważać podczas stosowania leków przeciwhistaminowych stosowanych na alergię, jak klemastyna (Clemastinum), cetyryzyna (np. Zyrtec, Allertec), loratadyna (np. Claritine, Loratan) oraz prometazyna (np. Diphergan). Te substancje mogą powodować nadwrażliwość na słońce.
Leki psychotropowe, uspokajające i neurologiczne a słońce
Leki stosowane w psychiatrii – przeciwdepresyjne, przeciwlękowe, przeciwpsychotyczne – mogą sprzyjać powstawaniu fotodermatoz i podrażnień skóry – np. amitryptylina, perazyna, doksepina, haloperidol oraz działające uspokajająco: promazyna i prometazyna (Diphergan) . Nadwrażliwość na słońce może wystąpić również po zażyciu leków nowej generacji, np. SSRI (inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny). W leczeniu padaczki, należy uważać na promieniowanie słoneczne, gdy choroba leczona jest z użyciem np. karbamazepiny, fenytoiny.
Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne przy opalaniu
Do popularnych leków, których nie należy łączyć z opalaniem, zalicza się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), czyli ibuprofen (np. Ibuprom, Nurofen, Ibum, Dolgit), naproksen (np. Apo-Napro, Naproxen), ketoprofen (np. Ketolek, Ketonal, Opokan-keto) czy diklofenak (np. Olfen Uno, Diclac, Voltaren), piroksykam (np. Flamexin, Feldene), indometacyna (np. Elmetacin, Metindol retard). Reakcje skórne po opalaniu mogą też wystąpić po pyralginie. Bezpieczniejsze są pod tym względem preparaty przeciwbólowe z paracetamolem np. Apap, Panadol, Gripex.
Leki kardiologiczne a słońce
Należy również uważać na interakcje promieniowania słonecznego z lekami beta-adrenolitycznymi (potocznie beta-blokerami), stosowanymi w nadciśnieniu i chorobach serca, jak np. propranolol, atenolol, bisoprolol.
Ponadto zmiany skórne i przebarwienia wywołują leki działające moczopędnie, jak furosemid, a także przeciwarytmiczne – amiodaron, chinidyna. Leki obniżające cholesterol z grupy fibratów (np. Lipozil, Lipanthyl) też mogą być przyczyną
przebarwień skórnych.
Leki obniżające poziom glukozy we krwi a opalanie
Leki hipoglikemizujące, stosowane w leczeniu cukrzycy, mogą również powodować reakcje fototoksyczne lub fotoalergiczne. Wymienia się głównie metforminę (np. Metformax, Etform, Avamina, Glucophage, Siofor), a także stosowany w leczeniu cukrzycy glipizyd lub gliburyd (stymulujący wydzielanie insuliny).
Maści dermatologiczne a słońce
Wiele maści, zwłaszcza tych stosowanych w terapii trądziku, może uwrażliwiać na słońce, szczególnie gdy zawierają antybiotyki, antymykotyki i nadtlenek benzoilu, który rozjaśnia skórę (np. Duac, Benzacne) oraz kwas azelainowy np. Acnederm, Skinoren. Nie należy się opalać po zastosowaniu maści z witaminą A (retionolem) i jej pochodnymi (izotretynoiną) oraz preparatów przeciwłupieżowych. Lepiej ograniczyć też kontakt ze słońcem przy używaniu maści z hydrokortyzonem.
Dermokosmetyki a opalanie
Nawet z pozoru niewinne kosmetyki mogą powodować nadmierną wrażliwość na słońce. Opalania się lepiej unikać przy stosowaniu preparatów, które mają w składzie:
- wyciągi ziołowe (dziurawiec, rumianek, nagietek),
- olejki eteryczne (np. lawendowy, z drzewa herbacianego, bergamotkowy),
- kwasy złuszczające (np. kwas salicylowy, migdałowy).
Cytostatyki przy opalaniu
Każda terapia przeciwnowotworowa i inna, w której stosowane są leki cytostatyczne, stanowi przeciwwskazanie do opalania. Skóra podczas chemioterapii jest bardzo wrażliwa na uszkodzenia, w tym na działanie promieni UV.
Leki ziołowe a opalanie
Szczególnie niebezpieczne zioła w połączeniu ze słońcem to dziurawiec, arcydzięgiel i rumianek. Pod wpływem promieni słonecznych na skórze mogą pojawić się reakcje alergiczne oraz brązowawe przebarwienia. Zioła te są obecne w wielu preparatach, dlatego zawsze należy czytać ulotkę. Informacja dołączona do leku lub suplementu powinna być podstawowym źródłem informacji. Producenci dołączają do ulotki informację o możliwych reakcjach nadwrażliwości słonecznej, dlatego przed opalaniem, powinniśmy sprawdzić, czy lek nam nie zaszkodzi.
Leczenie reakcji fotoalergicznych
Leczenie zmian wywołanych nadwrażliwością na słońce po lekach lub kosmetykach polega przede wszystkim na unikaniu ekspozycji słonecznej i, jeśli to możliwe, zaprzestaniu stosowania produktu. W leczeniu najczęściej stosuje się miejscowo maść z kortykosteroidem oraz leki przeciwhistaminowe.
Źródła:
The Sun and Your Medicine, Food and Drug Administration, www.fda.gov/drugs/special-features/sun-and-your-medicine
Treść artykułu pierwotnie została opublikowana 14.08.2012.
Czytaj także:
Interakcje leków z żywnością – tabela
Czym są interakcje leków?
Interakcje leków – których preparatów nie wolno łączyć? [LISTA]
Jak uniknąć interakcji leków z błonnikiem?
Jak uniknąć interakcji leków z tłuszczami?
Jakich leków przeciwbólowych nie można łączyć, a jakie można
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
