Spis treści:
Jarzębina (łac. Sorbus aucuparia L.), inaczej jarząb pospolity, to wieloletnia roślina należąca do rodziny różowatych. W Polsce występuje powszechnie w całym kraju. Jarzębina dorasta nawet do 6-15 m wysokości.
Charakterystyczną częścią rośliny są kuliste pomarańczowe i czerwone owoce, które pojawiają się na drzewach od lipca do października. Zbierane są zazwyczaj na przełomie września i października.
Czy jarzębina jest trująca?
Surowe owoce jarzębiny są niesmaczne (mają gorzki smak nadawany przez taniny) i dlatego niejadalne, a w znacznych ilościach także trujące, ponieważ zawierają toksyczny kwas parasorbowy. Szacuje się, że ilość tego związku w owocach wynosi 4–7 mg/g a w nasionach: 0,08–0,12 mg/g. W znacznych ilościach podrażnia błonę śluzową żołądka, powoduje bóle brzucha, wymioty, biegunki i bóle głowy. Może powodować też uszkodzenie nerek.
Przemrożenie owoców jarzębiny, suszenie lub namoczenie we wrzątku, usuwają z rośliny trujące związki, czyniąc owoce zdatnymi do jedzenia. Kwas parasorbowy przekształca się pod wpływem obróbki w bezpieczny dla człowieka kwas sorbinowy. Można też zbierać owoce jarzębiny po pierwszych przymrozkach, wtedy nie mają trujących związków.
Nasiona jarzębiny zawierają również toksyczne glikozydy cyjanogenne. Zjedzenie ich w dużej ilości może powodować poważne problemy zdrowotne. Owoce jarzębiny po gotowaniu, mrożeniu lub suszeniu mogą być wykorzystywane do produkcji domowych dżemów, soków, win, nalewek i syropów. Stanowią też pokarm ptaków i dzikich zwierząt.
Uwaga: Owoce jarzębiny można pomylić z bardzo trującymi owocami cisu. Są to również niewielkich rozmiarów czerwone kuleczki.
Właściwości lecznicze jarzębiny
Jarzębina pełni nie tylko funkcję dekoracyjną i kulinarną. Jej owoce - cierpkie i gorzkawe w smaku - są uważane za leczniczy surowiec zielarski. Zawierają m.in. witaminę C (3 razy więcej niż pomarańcze), witaminy E, P, B3, karotenoidy, flawonoidy, garbniki, pektyny, potas, żelazo i magnez. Z racji tego, że jarzębina ma łagodne działanie moczopędne oraz żółciopędne, stosuje się ją przede wszystkim na różnorodne dolegliwości układu moczowego i pokarmowego. Jarzębina działa też przeczyszczająco. Rozszerza naczynia krwionośne i działa przeciwzapalnie. Tradycyjnie wykorzystywano ją w leczeniu gorączki, chorób dróg oddechowych, nerek, reumatyzmie i dnie moczanowej.
Źródła:
V. Sarv i inni, The Sorbus spp.-Underutilised Plants for Foods and Nutraceuticals: Review on Polyphenolic Phytochemicals and Antioxidant Potential, doi: 10.3390/antiox9090813.
Czytaj także:
Czy pestki dzikiej róży są trujące?
Trujące pestki czereśni? Sprawdź, jak można wykorzystać pestki z czereśni z korzyścią dla zdrowia
Czy pestki głogu są trujące? Uważaj, zanim sięgniesz po jego owoce
Czy aronia jest trująca? Oto, na co musisz uważać
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
