Na panchakarmę można wyjechać do Indii lub odbyć ją w Polsce. Przed wyborem miejsca dobrze jest dowiedzieć się, z jakich elementów będzie się składać i jak przebiegać, np. czy w cenę wliczona jest dieta jurwedyjska. Część oferty bowiem to raczej wypoczynek niż prawdziwa ajurwedysjka terapia, która nie zawsze jest przyjemna i szybka. Z upływem czasu i w obliczu coraz większego komercyjnego zainteresowania ajurwedyjskimi metodami leczniczymi, wiele ośrodków skraca terapię, stosując środki działające szybciej i bardziej spektakularnie, zamiast przeprowadzać kurację w tempie, w jakim stosowana była kiedyś.
Spis treści:
- Co to jest panchakarma?
- Panchakarma krok po kroku
- Panchakarma w Polsce, a może w domu?
- Opinie o panchakarmie
Co to jest panchakarma?
Panchakarma to kompleksowa terapia umysłu, ciała i świadomości zakorzeniona w ajurwedzie. Bazuje na koncepcji, że każdy człowiek jest unikatową jednostką, niejako złożoną z podstawowych żywiołów: wody, powietrza, ognia, ziemi i eteru. Kombinacje tych podstawowych elementów tworzą tzw. tridoshę, złożoną z trzech dosh:
- vata – kombinacja eteru i powietrza,
- pitta – kombinacja ognia i wody,
- kapha – kombinacja wody i ziemi.
Każdy człowiek charakteryzuje się swoją własną równowagą między doshami, która ustalona zostaje w momencie zapłodnienia. Istnieje 7 podstawowych tridosh, w których dominuje jedna lub dwie doshe:
- dominująca vata,
- dominująca pitta,
- dominująca kapha,
- dominujące vata-pitta,
- dominujące kapha-vata,
- dominujące pitta-kapha,
- dominujące vata-pitta-kapha – najrzadsza tridosha.
Gdy balans miedzy doshami zostanie zaburzony, staje się to przyczyną dolegliwości.
Panchakarma jest terapią przeprowadzaną w specjalnych ośrodkach ajurwedyjskich. Tam pacjent poddaje się obserwacji i przekazuje informacje o swoich dolegliwościach. Na tej podstawie lekarz specjalizujący się w medycynie ajurwedyjckiej uzyskuje informacje o unikatowej kobinacji dosh pacjenta oraz o zaburzeniach, do jakich między nimi doszło.
Na tej podstawie opracowuje się terapię, której celem jest:
- eliminacja toksyn z organizmu,
- wzmocnienie systemu odpornościowego,
- odwrócenie negatywnych skutków stresu,
- przywrócenie balansu między doshami,
- głęboka relaksacja i odzyskanie dobrostanu.
rys. Doshe w ajurwedzie i panchakarmie/ Adobe Stock, ananaline
Panchakarma krok po kroku
Przed rozpoczęciem właściwej terapii, ciało musi zostać specjalnie przygotowane przez 3-7 dni za pomocą dwóch technik:
- snehan – to masaż z wykorzystaniem olejków. Jego celem jest rozluźnienie ciała oraz zmobilizowanie toksyn do opuszczenia go;
- svedana – to rodzaj sauny czy raczej łaźni parowej aplikowany zaraz po masażu. Do pary dodawane są zioła. Zabieg ma działać napotnie i rozrzedzać toksyny.
Po tym czasie rozpoczyna się panchakarma, na którą mogą składać się różne elementy, dobrane specjalnie do tridoshy pacjenta i dolegających mu dolegliwości. W praktyce jednak bardzo często techniki te włącza się szybciej, skracając czas całej terapii.
fot. Svedana panchakarma/ Adobe Stock, Gennadiy Poznyakov
Vamana panchakarma
To terapia poprzez prowokowane wymioty. Za ich pomocą walczy się z nadmiarem wydzieliny w układzie oddechowym i żołądku – to tam emocje akumuluje dosha kapha. Objawiają się one za pomocą:
- kaszlu,
- przeziębień,
- zapaleń oskrzeli,
- świszczącego oddechu,
- duszności,
- astmy,
- cukrzycy,
- obrzęki limfatyczne,
- niestrawność.
Po terapii vamana zalecany jest odpoczynek, post i poddanie się naturalnym reakcjom ciała – nie należy wstrzymywać kaszlu, nasilonego wydalania moczu, kichania i gazów.
Virechan panchakarma
To oczyszczanie jelita cienkiego, pęcherza moczowego i wątroby z nadmiaru żółci. Do tego celu stosuje się środki przeczyszczające wywołujące biegunkę. Za nadmiar żółci odpowiada pitta. Do objawów nadmiaru tej doshy ajurweda zalicza:
- podrażnienie skóry,
- stany zapalne skóry,
- trądzik,
- nawracające gorączki,
- nudności,
- nawracające wymioty,
- zażółcenie skóry.
W czasie virechan pacjent nie powinien spożywać pokarmów, które mogłyby stymulować pittę lub zaburzać proporcje między doshami.
Basti panchakarma
To zabieg polegający na lewatywach, którymi ogranicza się wpływ vata. Vata związana jest z jelitem grubym i tkanką kostną oraz regulacją wydzielania żółci, moczu wydalania kału i innych wydzielin ciała. W ajurwedzie wyściółka jelita grubego powiązana jest z okostną – tkanką okrywającą i odżywiająca kości, dlatego oczyszczanie jelita grubego ma też wpływ na zdrowie kości.
Nasya panchakarma
To terapia związana z podawaniem wybranych substancji do nosa, który jest bramą do mózgu i świadomości. To tędy można pozbyć się tego, co nagromadziło się w zatokach, gardle, nosie czy głowie. To tędy wdychamy życiodajne powietrze (prana). Zaburzenia w tym obszarze mogą skutkować:
pogorszeniem pamięci,
- bólami głowy,
- pogorszeniem percepcji,
- drgawkami,
- problemami ze wzrokiem,
- problemami ze słuchem.
Sam oryginalny zabieg nasya polega na delikatnym masażu nosa od środka małymi palcami zanurzonymi w maśle ghee z dodatkiem ziół. Masuje się w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara i w przeciwnym. Ma to także uwalniać emocje nagromadzone w układzie oddechowym i uwalniać je. Masaż nosa robi się rano i wieczorem.
Obecnie masaż palcami zastępuje się masażem rurką zakończoną wacikiem.
fot. Nasya panchakarma/ Adobe Stock, lester120
Rakita Moksha panchakarma
Tradycyjna ajurwedyjska metoda oczyszczania krwi, a krew związana jest z doshą pitta. Metoda polega na przystawianiu pijawek lub upuszczaniu krwi, stosowane mogą być też zioła, czy terapia kamieniami. Dominująca pitta może wywoływać:
- powiększenie wątroby lub śledziony,
- dnę moczanową,
- nawracające infekcje,
- nadciśnienie,
- pokrzywkę,
- egzemę,
- trądzik,
- świąd skóry,
- opryszczkę,
- inne choroby związane z układem krążenia.
Upuszczenie krwi ma zmniejszyć ciśnienie w układzie krążenia wywołane toksynami. Za toksyczne dla krwi uważane są: sól, cukier, jogurt, alkohol, potrawy kwaśne w smaku. W czasie terapii zalecane jest powstrzymanie się od spożywania tych produktów, a także od wszelkich produktów fermentowanych.
Obecnie odchodzi się o upuszczania krwi – w Indiach prowadzone jest wyłącznie w specjalnych ajurwedyjskich klinikach. W „polowych” ośrodkach upuszczanie krwi zastępuje się olejową lewatywą.
Wsparcie terapii panchakarma
W czasie poddawania się panchakarmie należy stworzyć organizmowi dogodne warunki do oczyszczenia i regeneracji. Dlatego zalecany jest odpoczynek, należy powstrzymać się od intensywniejszych ćwiczeń, aktywności seksualnej, oglądania telewizji, słuchania głośnej muzyki czy zarywania nocy.
Wskazane jest skupienie na własnych myślach i doświadczeniach oraz utrzymywanie ciała w cieple i z dala od wiatru.
Zalecana jest dieta złożona z jednogarnkowych, dwuskładnikowych potraw zwanych kitchari, np. ryżu basmati i dal oraz masło ghee. Do zakończenia panchakarmy lepiej unikać zimnych napojów i pokarmów oraz kofeiny i nabiału. Takie żywienie ma pomóc w powrocie toksyn do układu pokarmowego i pozbywaniu się ich stamtąd.
Rodzaje panchakarma
W Indiach można wyróżnić dwa nurty panchakarmy – północny i południowy.
W północnym silny nacisk kładziony jest na terapię marma – to uciskanie różnych punktów na ciele, które powiązane są konkretnymi narządami i emocjami. Bardzo ważna jest praktyka duchowa, w tym medytacja. Praca nad emocjami poprzedza terapię basti, vamana, virechan i nasya oraz rakita moksha. W tym nurcie minimalny czas panchakarmy to 11 dni.
W nurcie południowym mniej jest pracy z emocjami, a panchakarma polega przede wszystkim na pracy z ciałem i może trwać krócej.
Panchakarma w Polsce, a może w domu?
W Polsce można poddać się panchakarmie organizowanej przez osoby związane z ajurwedą. Często są to wyjazdy gdzieś Polskę trwające ok. 10 dni. Panchakarmę organizują np.:
- Agni Ajurweda,
- SriSri Ajurweda,
- Centrum Ajurwedy w Pałacu Sulisław w Grodkowie na Opolszczyźnie.
Niezalecane jest samodzielne przeprowadzanie panchakarmy w domu. Powinna być prowadzona pod opieką terapeuty ajurwedyjskiego. Można sobie przeprowadzać domowy detoks w duchu ajurwedy stosując dietę zalecaną przy panchakarmie i wypoczynek, i wspomagać je automasażem. Jednak pełną terapię z wymiotami, lewatywami, upuszczaniem krwi, przyjmowaniem środków przeczyszczających lepiej odbyć w specjalnie stworzonych do tego warunkach i ze wsparciem osób, które się na tym znają i indywidualnie dopasują terapię do potrzeb pacjenta.
Opinie o panchakarmie
Wiele osób ma pozytywne doświadczenia związane z panchakarmą i uważają ją za wyjątkową terapię, która obejmuje zarówno umysł jak i ciało. Po niej czują się lepiej na obu poziomach istnienia.
Medycyna konwencjonalna z jednej strony docenia skuteczność medycyny ajurwedyjskiej w leczeniu reumatoidalnego leczenia stawów czy zwyrodnienia stawów kolanowych. Z drugiej – ostrzega, że preparaty stosowane w tej medycynie mogą być niebezpieczne, co ma być związane z ryzykiem skażenia metalami ciężkimi (ołów, rtęć).
Należy pamiętać, że panchakarma może nie być odpowiednia dla niektórych osób. O tym, czy pacjent może się jej poddać, decyduje specjalista medycyny ajurwedyjskiej. Na pewno nie powinny w niej barć udziału osoby ciężarne, karmiące piersią, leczące chorobę nowotworową, z poważnymi zaburzeniami psychicznymi. W przypadku wątpliwości najlepiej porozmawiać ze swoim lekarzem, który podpowie, czy stosowane w panchakarmie metody nie zaszkodzą. Bo o tym, czy pomogą, nie wiadomo.
Czytaj także:
Okulary ajurwedyjskie – na co pomagają, czy są szkodliwe?
9 skutecznych sposobów na stres
Olej karanja – ajurwedyjskie lekarstwo na skórę i włosy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
