Prawidowe wytwarzanie krwinek
Ciągła produkcja krwinek jest niezbędna, ponieważ czas ich życia jest ograniczony. Wytwarzanie krwinek, zwane hematopoezą, ma miejsce w szpiku kostnym. Szpik, czyli narząd krwiotwórczy, znajduje się w jamach szpikowych we wnętrzu kości. U dorosłych są to głownie kości biodrowe, żebra, mostek i kręgi. Hematopoeza jest procesem wieloetapowym, obejmującym samoodnawianie się komórek macierzystych oraz podziały i dojrzewanie komórek potomnych. Tylko dojrzałe komórki mogą przedostawać się ze szpiku do krwi. Dzięki temu ze stosunkowo niewielkiej liczby komórek macierzystych powstają miliardy krwinek dziennie.
Zaburzenie hematopoezy prowadzi do białaczki
Termin „białaczka” obejmuje grupę chorób nowotworowych układu krwiotwórczego (szpiku kostnego). Na skutek wadliwego działania genów sterujących podziałami i dojrzewaniem komórek proces wytwarzania białych krwinek - leukocytów zostaje zaburzony. Uszkodzenie to zachodzi na bardzo wczesnym etapie wytwarzania krwinek, na poziomie komórki macierzystej. Zmieniona w ten sposób komórka dzieląc się daje początek klonowi białaczkowemu. Zamiast prawidłowych, dojrzałych leukocytów powstają komórki niedojrzałe. Takie niedojrzałe krwinki nie są zazwyczaj w pełni zdolne do pełnienia swoich normalnych funkcji. Nie mogą zatem odgrywać swojej najważniejszej roli - obrony organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi.
Czytaj: Leukocyty w badaniu morfologicznym krwi
Tak zmienione komórki posiadają za to inną ważną właściwość - zdolność do szybkiego i nie podlegającego kontroli namnażania się. Szybkie podziały sprawiają, że komórki białaczkowe zaczynają dominować w szpiku i hamować wytwarzanie prawidłowych leukocytów, a także krwinek czerwonych i płytek krwi.
Czy białaczka powstaje samoistnie?
Przy tak ogromnej „mocy przerobowej” szpiku kostnego teoretycznie łatwo o przypadkowy błąd na poziomie genetycznym. Istnieje jednak szereg czynników, które do takich uszkodzeń w szpiku mogą usposabiać. Zaliczają się tutaj między innymi:
- promieniowanie jonizujące;
- substancje chemiczne, takie jak rozpuszczalniki (benzol), pestycydy;
- przebyta chemioterapia (leki alkilujące, inhibitory topoizomerazy)
- zaburzenia odporności, np. przyjmowanie leków immunosupresyjnych przez osoby po przeszczepie
- czynniki genetyczne. Ich roli dowodzi częstsza zapadalność na białaczkę osób z Zespołem Downa. Zwiększone ryzyko zachorowania na niektóre typy białaczki występuje także wówczas, gdy choroba wystąpiła u bliskich krewnych - rodziców, rodzeństwa.
- niektóre wirusy, np. występujący poza Europą wirus HTLV (human t-cell leukemia virus) powoduje rzadką ostrą białaczkę z limfocytów T.
Polecamy: Odkryto gen odpowiedzialny za rozwój białaczki
Literatura: Podstawy hematologii, A.Dmoszyńska, T.Robak
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
