Co to jest szpik i komu się go przeszczepia?
Szpik kostny jest miejscem produkcji komórek krwi. Do jednej z jego podstawowych funkcji należy aktywna czynność krwiotwórcza, która polega na wytwarzaniu erytrocytów (krwinek czerwonych, odpowiedzialnych za przenoszenie tlenu), leukocytów (krwinek białych, uczestniczących w procesach odporności i zwalczania infekcji) i płytek krwi (trombocytów, które biorą udział w procesach krzepnięcia). Wszystkie wymienione elementy morfotyczne krwi powstają z jednej komórki-matki, tzw. komórki macierzystej.
Kiedy komórka macierzysta lub warunki jej bytowania w szpiku zostaną zaburzone, na przykład w wyniku procesu nowotworowego czy stosowanych leków, dochodzi do uszkodzenia szpiku. Jest to stan zagrożenia zdrowia i życia. W takim przypadku konieczna jest jego odbudowa poprzez wprowadzenie do organizmu nowych komórek macierzystych, które będą produkowały komórki krwi. Zabieg ten jest często ratującym życie. Wyróżnia się dwa rodzaje przeszczepu szpiku: autologiczny i allogeniczny.
Zobacz: W jaki sposób honorowani są dawcy?
Na czym polega przeszczepienie autologiczne?
Przeszczepienie autologiczne to przeszczepieinie choremu jego własnego szpiku. Pacjent jest jednocześnie dawcą i biorcą szpiku. Jak to jest możliwe? Przeszczepienie własnego, czyli autologicznego szpiku wykonuje się jako leczenie wspomagające chemioterapię lub radiochemioterapię nowotworów. Stosuje się je nie tylko w leczeniu białaczek, ale także nowotworów litych, zlokalizowanych w postaci guza. Od chorego pobiera się jego własny szpik w okresie remisji choroby, czyli wówczas, gdy standardowymi metodami w organizmie pacjenta nie wykrywa się komórek nowotworu. Szpik jest przechowywany w niskiej temperaturze. Komórki nowotworowe, które znajdują się w szpiku chorego, mogą zostać z niego usunięte poprzez zastosowanie różnych metod fizycznych lub leków, na przykład cytostatyków. W tym czasie pacjent otrzymuje maksymalnie duże dawki leków przeciwnowotworowych, co ma na celu zniszczenie rozsianych w organizmie komórek nowotworu.
Taka silna terapia niszczy nie tylko komórki nowotworowe, ale uszkadza również pozostałą, zdrową część szpiku.
Po zakończeniu chemioterapii, często połączonej z napromienianiem całego ciała, pacjent otrzymuje z powrotem swój własny, prawidłowo funkcjonujący szpik, pobrany w okresie remisji.
Co to jest przeszczepienie allogeniczne?
Przeszczepienie allogeniczne oznacza, że szpik pochodzi od innej osoby – od dawcy rodzinnego lub osoby niespokrewnionej. Ten zabieg wykonuje się w celu rekonstrukcji układu odpornościowego oraz krwiotwórczego w takich chorobach, jak ostre i przewlekłe białaczki, szpiczak mnogi, niedokrwistość aplastyczna, cieżki złożony niedobór odporności czy nieodwracalne uszkodzenie szpiku po chemioterapii guzów nowotworowych. W tym przypadku, przed zabiegiem transplantacji szpiku, pacjent również otrzymuje bardzo wysokie dawki leków. Takie leczenie ma zniszczyć nieprawidłowo funkcjonujący szpik kostny biorcy, zrobić miejsce na szpik kostny dawcy i zniszczyć rozsiane komórki nowotworu. Szpik własny chorego przed podaniem szpiku obcego, musi zostać całkowicie zniszczony. Taki pacjent pozbawiony jest własnego układu odpornościowego i jest bezbronny wobec nawet najmniejszych infekcji.
Biorca szpiku wymaga intensywnego przygotowania, mające zapobiec odrzuceniu przeszczepu oraz wytworzyć właściwe mikrośrodowisko, które zasiedlą przeszczepione komórki krwiotwórcze. W celu zmniejszenia ryzyka odrzucenia przeszczepu, dawcę szpiku w przeszczepieniu allogenicznym dobiera się tak, aby różnice genetyczne między dawcą a biorcą były jak najmniejsze.
Czytaj: Czym zajmuje się "Poltransplant"?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
