Mózg jest bardzo częstym miejscem przerzutów nowotworowych. Zmiany złośliwe w jego obrębie częściej mają charakter przerzutowy niż pierwotny. U ponad 50 % chorych zmarłych na raka, podczas badania sekcyjnego, można uwidocznić dodatkowo złośliwy rozrost w mózgowiu oprócz ogniska pierwotnego w innym narządzie.
Guzy wtórne mają zdolność do zajmowania przede wszystkim miąższu mózgu, jak również rzadziej: opon, nerwów czaszkowych, naczyń krwionośnych i kości czaszki.
Markery nowotworowe - sprawdź parametry badań
Jak wyglądają zmiany przerzutowe?
Ogniska przerzutowe są zazwyczaj dobrze odgraniczone, okrągłe, pojedyncze lub mnogie, znajdują się najczęściej podkorowo – na granicy istoty szarej i istoty białej. Czasami wokół nich może pojawić się znaczny obrzęk, który dodatkowo zwiększa ciśnienie śródczaszkowe. Charakteryzuje je szybki wzrost, a tym samym wczesne pojawienie się objawów. Masywne zajęcie opon miękkich prowadzi do ich zmętnienia.
Ośrodkowy układ mózgowy (oun) najczęściej zajmują: chłoniaki, białaczki, rak płuc (zwłaszcza drobnokomórkowy), rak piersi i czerniaki. Rak prostaty, rak układu moczowo-płciowego i rak przewodu pokarmowego rzadziej będą prowadziły do powstania guzów wtórnych oun. Opona twarda również może być zajęta przez przerzuty, szczególnie u pacjentów z rakiem płuc, piersi i gruczołu krokowego.
Przerzuty do mózgu zazwyczaj występują u osób starszych, jednakże białaczki czy chłoniaki mogą dawać przerzuty zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Osoby poniżej 21. roku życia mogą mieć przerzuty do oun w przebiegu mięsaków i guzów zarodkowych.
Nowotworu ośrodkowego układu nerwowego - prawdy i mity.
Objawy guzów wtórnych oun
Przerzuty do mózgu powodują wzrost ciśnienia śródczaszkowego (u 50 % osób), a tym samym bóle głowy, wymioty, zaburzenia widzenia. Często spotyka się przebieg rzekomoudarowy choroby. Mogą również występować różnorodne ubytki neurologiczne, zależne od lokalizacji guza (napady padaczkowe, niedowłady, osłabienie siły mięśniowej, trudności z mową, zaburzenia osobowości).
Drgawki są np. typowym objawem klinicznym w przypadku przerzutów czerniaka. Objawy ogniskowe pojawiają się u 28% pacjentów. Jeśli u danej osoby występuje zajęcie opon miękkich prawdopodobnie dojdzie do porażenia nerwów czaszkowych. Co ciekawe, zaburzenia neurologiczne mogą czasami być pierwszym objawem nowotworów trzewnych (szczególnie raka płuc). Jednakże przerzuty nowotworowe mogą atakować ośrodkowy układ nerwowy nie dając żadnych objawów (przebieg bezobjawowy występuje u 60% chorych).
W celu rozpoznania zmian przerzutowych w mózgu wykorzystuje się jądrowy rezonans magnetyczny (NMR) oraz tomografię komputerową. Za pomocą badania NMR jest możliwe wykrycie małych ognisk rozrostowych, a także odróżnienie czy mamy do czynienia z przerzutem czy inną patologią w mózgu. W przypadkach wątpliwych stosuje się biopsję. Jeśli pierwszą oznaką choroby były dolegliwości neurologiczne i nie jest znany nowotwór pierwotny, należy zbadać jamę brzuszną i klatkę piersiową.
Jakie problemy diagnostyczne stwarza różnicowanie pierwotnych i wtórnych nowotworów mózgu?
Podjęcie właściwego leczenia w przypadku przerzutów do mózgu
Przed rozpoczęciem odpowiedniego leczenia każdy pacjent powinien otrzymywać glikokortykosteroidy (najczęściej deksametazon). Na rodzaj stosowanej terapii ma wpływ: wiek pacjenta, jego stan ogólny, histologiczna budowa nowotworu pierwotnego i stopień jego wyleczenia, występowanie przerzutów pojedynczych lub mnogich oraz ich lokalizacja. Metody leczenia obejmują radioterapię całego mózgowia (WBRT), resekcję chirurgiczną z towarzyszącą radioterapią bądź bez niej, radiochirurgię, brachyterapię i chemioterapię. W przypadku mnogich przerzutów standartowo stosuje się radioterapię całego mózgowia. Chemioterapia ma ograniczone zastosowanie, jednakże dość dobre efekty terapeutyczne uzyskano dzięki cytostatykowi o nazwie temozolomid, połączonemu z innymi metodami leczniczymi np. radioterapią całego mózgowia.
Niestety rokowanie w przypadku przerzutów do mózgu nie jest pomyślne. Po chirurgicznej resekcji zmiany czas przeżycia to średnio 8 miesięcy. Po WBRT 3 – 6 miesięcy. Jeśli te dwie metody są skojarzone czas przeżycia wydłuża się do ok. 10 miesięcy.
Podsumowując: przerzuty do mózgu są bardzo częstym powikłaniem choroby nowotworowej i jednocześnie najczęściej rozpoznawanymi guzami śródczaszkowymi. Rokowanie w tych zmianach jest mało optymistyczne, aczkolwiek odpowiednia terapia jest w stanie wydłużyć czas przeżycia chorego.
Zobacz też:
„Mamo, boli mnie główka...” może być pierwszym sygnałem o raku
Córka umarła na ich oczach. Tuż przed śmiercią rodzinie zrobiono pożegnalne zdjęcie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
