Od mutacji komórki do guza
Choroby nowotworowe są drugą (po chorobach układu krążenia) przyczyną zgonów w Polsce. Obecnie uważa się, że dieta to jeden z istotnych sposobów walki z nowotworami.
Pełnoobjawowa choroba nowotworowa nie pojawia się nagle, lecz rozwija się powoli. Od genetycznej mutacji pojedynczej komórki do wystąpienia pełnoobjawowego guza mija bowiem często wiele lat. Oznacza to, że mamy do dyspozycji lata, w czasie których „karmimy” (lub nie) potencjalnego raka.
Ważne badania dotyczące ryzyka zachorowania na raka
W listopadzie 2007 roku Światowa Fundacja Badań nad Rakiem (World Cancer Research Fund – WCRF) oraz Amerykański Instytut Badań nad Rakiem (American Institute for Cancer Research – AICR) opublikowały drugi, obszerny raport, w którym dokonano przeglądu badań dotyczących wpływu trybu życia na ryzyko zachorowania na różne choroby nowotworowe.
Od czasu opublikowania pierwszego sprawozdania WCRF przed 10 laty doszło do znacznego rozwoju badań dotyczących zapobiegania chorobom nowotworowym. Dlatego zaistniała potrzeba opublikowania kolejnego przeglądu.
W ciągu 5 lat ponad 20 wybitnych światowych ekspertów dokonało szeregu systematycznych przeglądów piśmiennictwa światowego, aby wyciągnąć wnioski, w jaki sposób na ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych wpływają podlegające modyfikacji czynniki (WCRF/AICR 2007).
Przegląd ten opisuje aktualny stan wiedzy dotyczący powiązań pomiędzy sposobem żywienia, składem ciała, aktywnością fizyczną a występowaniem różnych chorób nowotworowych.
W dalszej części artykułu zostały przedstawione ogólne zalecenia, które zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwór.
Zobacz też: Rak piersi u mężczyzn – jak go rozpoznać?
Zawartość tłuszczu w organizmie
Utrzymuj właściwą masę ciała. Unikaj wahań masy ciała i dbaj o prawidłowy obwód talii w dorosłym życiu.
- Otyłość, a zwłaszcza otyłość brzuszna, przyczynia się do podwyższenia stężenia hormonów i czynników wzrostu, które sprzyjają rozwojowi komórek nowotworowych.
- Otyłość jest stanem charakteryzującym się występowaniem przewlekłej reakcji zapalnej o małym nasileniu. Stan zapalny jest fizjologiczną odpowiedzią na uraz lub infekcję i wtedy jest korzystny dla organizmu. Jednak przewlekły stan zapalny może powodować uszkodzenie DNA i rozwój chorób nowotworowych.
Aktywność fizyczna
Uczyń aktywność fizyczną częścią swojego życia. Spaceruj lub wykonuj ćwiczenia fizyczne co najmniej 30 minut dziennie. Oczywiście na początku zacznij od umiarkowanego wysiłku, a z czasem nabierzesz kondycji. Wówczas możesz trenować bardziej intensywnie i dłużej – np. około 60 minut.
- Obecny raport wspiera teorię, która głosi, że organizm ludzki jest przystosowany do aktywności fizycznej w ciągu całego życia, a siedzący tryb życia nie sprzyja zdrowiu.
- Brak aktywności fizycznej wydaje się być ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój nadwagi i otyłości, które z kolei zwiększają ryzyko niektórych chorób nowotworowych.
- Istnieją przekonujące dowody, że aktywność fizyczna jest czynnikiem chroniącym przed wystąpieniem raka jelita, a prawdopodobnie także raka trzonu macicy i piersi u kobiet po menopauzie.
- Badania dowodzą, że na człowieka korzystnie oddziałuje każdy rodzaj aktywności fizycznej (i w każdym nasileniu). Niestety, wciąż nie wiemy zbyt wiele na temat wpływu określonych rodzajów aktywności fizycznej na ludzki organizm.
Pokarmy i napoje, które powodują wzrost masy ciała
Ogranicz spożycie wysokoenergetycznego jedzenia, unikaj słodzonych napojów i fast-foodów.
Żywność pochodzenia roślinnego
Staraj się, by większość twojej dziennej racji pokarmowej stanowiły produkty pochodzenia roślinnego. Jedz co najmniej 5 porcji różnorodnych niskoskrobiowych warzyw i owoców oraz pełnoziarniste produkty zbożowe o niskim stopniu przetworzenia, a także nasiona roślin strączkowych.
Ogranicz spożycie produktów wysokoprzetworzonych, bogatych w skrobię.
Żywność pochodzenia zwierzęcego
Ogranicz spożycie czerwonego mięsa do 500 g tygodniowo. Unikaj mięsa konserwowanego, wysoce przetworzonego.
- Wiele przetworzonych produktów mięsnych, takich jak szynka, bekon, wędzonki, kiełbasy i hot-dogi, zawiera azotany, azotyny i inne substancje utrwalające dodawane podczas ich wyrobu. Spożywane w nadmiernych ilościach azotany i azotyny zawarte w pożywieniu są prawdopodobnie związkami rakotwórczymi, ponieważ w organizmie są przetwarzane na karcynogenne N-nitrozwiązki.
- Istnieją przekonujące dowody, że regularnie i częste spożycie czerwonego mięsa i wyrobów mięsnych zwiększa ryzyko raka jelita grubego.
Zobacz też: Nowotwory – jakie badania diagnostyczne należy wykonać?
Alkohol
Ogranicz spożycie alkoholu do co najwyżej dwóch drinków dziennie (w przypadku mężczyzn) i jednego (w przypadku kobiet).
- Obecnie etanol jest uznawany za czynnik rakotwórczy, niezależnie od rodzaju napoju alkoholowego. Nie określono bezpiecznego progu picia alkoholu, ale można stwierdzić, że im więcej się go pije, tym większe jest ryzyko rozwoju choroby nowotworowej.
- Istnieją przekonujące dowody na zależność przyczynowo-skutkową pomiędzy spożyciem alkoholu a występowaniem raka gardła, przełyku, jelita grubego (u mężczyzn) oraz piersi (u kobiet). Prawdopodobny związek istnieje też pomiędzy piciem napojów alkoholowych a rozwojem raka wątroby i jelita grubego u kobiet.
Sól
Ogranicz spożycie soli i produktów przetworzonych, do których utrwalania stosowana jest sól (takich jak solone mięso, ryby, oliwki, wędliny, produkty gotowe do spożycia, sosy oraz chipsy, orzechy i inne pikantne przekąski).
Wysokie spożycie soli i produktów przechowywanych z dodatkiem soli jest prawdopodobnym czynnikiem zwiększającym ryzyko raka żołądka, jako że sól uszkadza błonę śluzową żołądka, zwiększa wytwarzanie związków N-nitrozowych i sprzyja karcynogenezie w żołądku.
Suplementy diety
Zaspokajaj potrzeby żywieniowe poprzez samą dietę. Suplementy diety nie są zalecane w prewencji chorób nowotworowych.
Zobacz też: Dieta przeciwnowotworowa – co warto jeść, a czego warto unikać?
Naukowcy opracowali także zalecenia specjalne:
Karmienie piersią
Staraj się karmić dziecko piersią przez co najmniej 6 miesięcy.
Istnieją przekonujące dowody na to, że karmienie piersią chroni przed rozwojem raka piersi u matki (w każdym wieku, w tym również po menopauzie). Przypuszcza się, że odpowiedzialne za to są zmiany w zakresie wydzielania hormonów związanych z cyklem miesiączkowym.
Chorzy na raka
Wszyscy chorzy na raka powinni podlegać opiece żywieniowej specjalistów, przestrzegać zaleceń żywieniowych, utrzymywać należną masę ciała i być aktywni fizycznie.
Zobacz też: Dieta antynowotworowa – czy warto wykluczyć mięso?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
