Niebezpieczny dla człowieka może być prąd zmienny o napięciu wyższym niż 50 V oraz stały o napięciu wyższym niż 100 V. Domowe sieci elektryczne przeważnie przewodzą prąd zmienny o napięciu 220-240 V.
Spis treści:
- Skutki porażenia prądem
- Objawy porażenia prądem
- Dlaczego prąd jest niebezpieczny?
- Pierwsza pomoc w porażeniu prądem
Skutki porażenia prądem
Porażenie prądem może powodować:
- miejscowy ból,
- oparzenie w miejscu kontaktu,
- oparzenie ciała wzdłuż przebiegu prądu,
- zwęglenie tkanek,
- kurcze mięśni,
- skurcze naczyń wieńcowych,
- uszkodzenie mięśni, nerwów,
- zatrzymanie krążenia,
- zatrzymanie oddechu,
- niewydolność nerek,
- w najgorszym przypadku śmierć.
Skutki rażenia prądem nie muszą pojawić się od razu, a po czasie od kilku minut do nawet kilku miesięcy od zdarzenia.
To, jakie konsekwencje zdrowotne wywoła kontakt z elektrycznością, zależy od kilku czynników:
- wysokości napięcia i natężenia prądu,
- czasu działania prądu,
- drogi przepływu (najbardziej niebezpieczny dla człowieka jest przepływ ręka-ręka lub ręka-plecy),
- wilgotności (wilgotna skóra stawia mniejszy opór, przez co porażenie jest większe),
- grubości skóry (grubsza skóra stawia większy opór).
Przepływający prąd może powodować zarówno uszkodzenia zewnętrzne, jak i wewnętrzne, a także zaburzyć funkcjonowanie ważnych narządów.
Objawy porażenia prądem
Osoba, którą raził prąd, może uskarżać się jedynie na niewielkie, miejscowe dolegliwości bólowe. Może doświadczać jednak też rozległych objawów w postaci bólu, rany wyglądającej jak poparzenie, a nawet zwęglenia tkanek i martwicy. Poszkodowany może stracić przytomność. Czasami niekontrolowane, wywołane przepływem prądu, kurczenie się mięśni, powoduje zaciśnięcie w rękach źródła porażenia, np. przewodu elektrycznego, co dodatkowo utrudnia udzielenie pomocy.
Zaraz po rażeniu prądem, u poszkodowanego może wystąpić również tzw. wstrząs elektryczny, czyli zespół objawów takich jak:
- przerażenie,
- bladość,
- drżenie ciała lub kończyn,
- nadmierne pocenie się,
- apatyczność lub pobudzenie.
Dlaczego prąd jest niebezpieczny?
Ciało człowieka jest zbudowane z komórek, które między sobą komunikują się głównie poprzez prąd o małych wartościach napięcia.
Idąc ulicą, kiedy bronimy się przed potknięciem, mięśnie, które straciły równowagę, wysyłają impuls do mózgu o swoim niewłaściwym położeniu. Następnie mózg komunikuje się z mięśniami posturalnymi tak, by mogły się skurczyć i zapobiec upadkowi. Również serce działa na zasadzie przepływu prądu. Impuls produkowany w naturalnym rozruszniku przemieszcza się poprzez odpowiedni system, kurcząc przedsionki, a później komory.
Dlatego właśnie, kiedy na organizm zadziała prąd o dużych wartościach, powoduje niejako wyłączenie małych przepływów prądu. Objawia się to skurczami mięśni, które są niebezpieczne szczególnie, gdy osoba obsługująca daną maszynę trzyma ją rękoma. W takim przypadku mięśnie dłoni zaciskają się i nie ma możliwości oderwania poszkodowanego od źródła porażenia. Dzieje się tak na przykład przy pracy z wiertarką czy podczas sprawdzania temperatury żelazka.
Mięsień sercowy jest szczególnie wrażliwy na działanie prądu. Jeśli prąd przepływa właśnie przez serce, powoduje migotanie komór, które w następstwie może prowadzić do śmierci.
Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem
Najważniejsze podczas pomagania osobie, którą poraził prąd, są szybkie odcięcie poszkodowanego od źródła prądu i zadbanie o własne bezpieczeństwo. Jeśli zaczniemy udzielać pomocy nierozważnie, nie pomożemy, a sami staniemy się ofiarą. Musimy odłączyć ofiarę od źródła prądu - bezpiecznie. Albo wyjmujemy wtyczkę z kontaktu, albo odbezpieczamy korki, a jeśli nie jest to możliwe, odciągamy poszkodowanego lub odsuwamy źródło prądu - np. przesuwamy niezaizolowany kabel kijem od szczotki. Jeśli chwytamy ofiarę, najlepiej w gumowych rękawiczkach, jedną ręką w miejscu przykrytym ubraniem. Możemy założyć kalosze. Możemy stanąć na suchej desce, jeśli podłoga jest wilgotna. Powinniśmy być odizolowani od źródła prądu, dopiero wtedy możemy skutecznie pomóc.
Wzywamy pogotowie ratunkowe, jeżeli porażenie jest poważne lub objawy się nasilają. W czasie oczekiwania, gdy poszkodowany jest przytomny, układamy go na prawym boku.
Jeśli stwierdzimy zatrzymanie krążenia (brak oddechu), należy przejść do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Wykonujemy 30 uciśnięć klatki piersiowej na głębokość 4-5 oraz 2 oddechy ratownicze (usta-usta) 1-sekundowe.
Poparzenia opatrujemy jak normalne oparzenia. Można je schłodzić wodą, następnie założyć jałowy opatrunek.
Źródło: K. Janicki (red.), Turystyczny poradnik medyczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015,
P.Gajewski (red.), Interna Szczeklika 2017/2018, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.
Więcej na podobny temat:
Porażenie piorunem - pierwsza pomoc i sposoby ochrony
Czy można przeżyć porażenie piorunem?
Uwaga! Prąd – 30% porażeń ma miejsce w domu
Zatrzymanie krążenia, krwotok i porażenie prądem – co robić?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
