Spis treści:
- Czym jest ADHD?
- ADHD a ADD – czym się różnią?
- ADHD czy ADD – diagnoza
- ADHD a ADD – leczenie
- Jak pomagać dziecku z ADHD lub ADD?
Czym jest ADHD?
ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) oznacza zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, określany również jako zaburzenia hiperkinetyczne. ADHD jest zaburzeniem neurorozwojowym, co oznacza, że w trakcie rozwoju dziecięcego mózgu pojawiły się deficyty w kształtowaniu określonych funkcji.
Objawy ADHD dotyczą przede wszystkim trzech aspektów:
- obniżonej kontroli uwagi/koncentracji,
- impulsywności,
- nadpobudliwości ruchowej.
W rezultacie dzieci z ADHD często:
- nadmiernie koncentrują się na zadaniu („wyłączają się” na to, co dzieje się wokół nich),
- łatwo się rozpraszają, ich uwagę odciągają rzeczy mało istotne,
- dużo mówią,
- nie mogą usiedzieć w miejscu, wiercą się,
- popełniają błędy przez nieuwagę,
- reagują pod wpływem impulsu, przez co często mają trudność w relacjach społecznych.
ADHD ujawnia się dość wcześnie, bo do 5 roku życia. Przyczyny rozwoju zaburzenia nie są w pełni poznane, jednak przypuszcza się, że jest to problem dziedziczny, a geny odgrywają kluczową rolę w powstaniu trudności.
ADHD a ADD – czym się różnią?
ADD (ang. Attention Deficit Disorder) to zespół deficytu uwagi, polegający na zaburzeniach w zakresie koncentracji. Jest to też dawna nazwa obecnie stosowanego ADHD. Uznaje się też, że ADD jest rodzajem ADHD, w którym nie występuje nadpobudliwość ruchowa lub jest bardzo nieznacznie nasilona.
ADD jest więc podobnie jak ADHD zaburzeniem neurorozwojowym, z powodu którego dziecko może łatwo się rozpraszać lub nadmiernie koncentrować na zadaniu czy rzeczy, ale nie będzie u niego występowała nadpobudliwość ruchowa, charakterystyczna dla ADHD.
ADHD czy ADD – diagnoza
Diagnozę ADHD i ADD ostatecznie stawia lekarz psychiatra. Zanim jednak umówimy się na wizytę, konieczna jest konsultacja z psychologiem specjalizującym się w diagnozowaniu dzieci z ADHD. W celu ustalenia rozpoznania przeprowadzane są ujednolicone testy, które oceniają obecność objawów oraz ich nasilenie u dziecka. W procesie diagnostycznym przydatna jest też opinia wychowawcy z przedszkola lub szkoły. Z zebraną dokumentacją należy udać się do lekarza psychiatry. Co istotne, diagnoza ADHD nie pozwala na uzyskanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Można jednak otrzymać liczne wskazówki i pomoc specjalistów, co będzie z pewnością korzystne dla dziecka.
ADHD a ADD – leczenie
ADHD i ADD są nieuleczalne, ale istnieją metody, które łagodzą objawy oraz poprawiają funkcjonowanie dziecka, a w przyszłości osoby dorosłej. Należą do nich:
- trening umiejętności społecznych (TUS),
- techniki poprawiające koncentrację,
- psychoterapia nastawiona na konkretne problemy (np. lęk, depresję),
- psychoedukacja w zakresie ADHD,
- środki farmakologiczne (głównie z grupy stymulantów).
Leczenie ADHD i ADD obejmuje te same narzędzia, ale terapia zawsze powinna być dobrana indywidualnie i z pomocą specjalisty.
Trudności związane z ADHD są odczuwane przez całe życie (przeczytaj: ADHD u dorosłych). Pocieszający może być jednak fakt, że wiele objawów z czasem ma mniejsze nasilenie. Osoby dorosłe mogą być np. mniej impulsywne i pobudzone ruchowo niż miało to miejsce w dzieciństwie.
Jak pomagać dziecku z ADHD lub ADD?
Przede wszystkim pamiętaj, że trudności dziecka wynikają z czegoś, na co nie ma ono wpływu. Są objawem, tak jak kaszel jest objawem grypy i trudno nad nim zapanować, a nawet jest to niemożliwe. Dlatego, aby pomóc dziecku z ADHD, zacznij od siebie: staraj się być świadomym, wyrozumiałym i cierpliwym rodzicem. To nie znaczy – nie rób nic. Dziecko potrzebuje twoich instrukcji i wsparcia każdego dnia.
Aby ułatwić dziecku z ADHD lub ADD funkcjonowanie i przygotować je do samodzielnego życia w przyszłości, warto podjąć różne kroki:
- Zadbaj o ciszę w otoczeniu dziecka, gdy musi ono wykonać ważne zadania. Unikaj głośnej muzyki, włączonego telewizora czy głośnych rozmów.
- Pomagaj dziecku wypracowywać stałe nawyki.
- Staraj się wspierać je na co dzień wskazówkami dotyczącymi zachowania, ale nie przytłaczaj dziecka uwagami. Krytyka może wpędzić je w poczucie winy i spowodować obniżenie samooceny. Niestety dzieci z ADHD są często krytykowane.
- Zorganizuj sprzyjające koncentracji miejsce do nauki. Usuń z otoczenia przedmioty, które mogą rozpraszać. Zadbaj, żeby dziecko miało pod ręką tylko to, co jest niezbędne.
- Nie stawiaj biurka pod oknem. Nawet mało istotne rzeczy rozpraszają osobę z ADHD (przelatujący ptak, przejeżdżający samochód itp.).
- W trakcie wykonywania zadań możecie korzystać z timera. To ułatwi skoncentrowanie się na wykonaniu pracy.
- Pomagaj dziecku w odrabianiu lekcji i wywiązywaniu się z obowiązków.
- Chwal i nagradzaj, a także ośmielaj.
- Unikaj konfliktów rodzinnych i niepotrzebnych stresów, które mogą zaostrzać objawy ADHD.
- Sięgaj po mądre książki przeznaczone dla dzieci z tym zaburzeniem, które m.in. pomagają usprawnić zdolność koncentracji.
- Bądźcie aktywni fizycznie. Ruch pozwoli w pewnym stopniu (ale nie całkowicie) zaspokoić dziecku potrzebę aktywności.
- Sięgnij po pomoc specjalisty, który zajmuje się dziećmi z tego typu trudnościami.
- Współpracuj z opiekunami, nauczycielem wspomagającym w szkole i przedszkolu. Celem zawsze powinno być dobro dziecka.
Nie każda osoba z ADHD ma te same trudności, dlatego metody pomocy powinny być dobierane indywidualnie.
Przeczytaj też: Jak wspierać dziecko z ADHD w nauce?
Źródła:
R.A. Barkley, ADHD. Podjąć wyzwanie. Kompletny przewowdnik dla rodziców, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020,
F. Lussier, 100 pomysłów, jak lepiej radzić sobie z ADHD, Harmonia Universalis, 2020.
Czytaj także:
„Kobiece” ADHD – jak je rozpoznać i okiełznać?
Obalamy mity: Czy tran jest dobry na ADHD?
Picie kawy w ciąży. Czy kofeina powoduje nadpobudliwość u dziecka?
Gdzie szukać pomocy przy depresji? Lista miejsc i telefonów zaufania
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
