Psychopata często wyrządza krzywdę, ponieważ jego celem jest zaspokojenie własnych egoistycznych potrzeb, a normy społeczne i uczucia innych ludzi nie mają dla niego większego znaczenia. Czy wyrządza również zaplanowaną krzywdę tylko po to, żeby się zemścić i odegrać za poniesioną stratę?
Spis treści:
Cechy psychopaty
Psychopatia jest rodzajem antyspołecznego zaburzenia osobowości. Psychopata cechuje się nieprawidłowym rozumieniem, odczuwaniem i wyrażaniem emocji oraz postępowaniem niezgodnym z ogólnie obowiązującymi normami społecznymi, co sprawia, że często krzywdzi innych ludzi i nie liczy się z ich uczuciami. Ich relacje są powierzchowne, nigdy nie opierają się na wartościach takich jak zaufanie, miłość i szacunek.
Psychopaci mają zaniżone odczuwanie lęku, empatii oraz wyrzutów sumienia, pomimo kar stale popełniają te same błędy. Są to osoby, na których nie można polegać. Często są nieodpowiedzialne. Charakteryzuje je chłód emocjonalny oraz racjonalistyczne myślenie (rzadziej kierują się w podejmowaniu decyzji emocjami). Mają też silną potrzebę dostarczania sobie bodźców, nie lubią stagnacji oraz podporządkowania się innym.
Psychopaci są impulsywni, często agresywni - mogą stosować przemoc fizyczną, psychiczną i/lub ekonomiczną. Potrafią bez skrupułów manipulować i kłamać, aby osiągnąć swoje cele. Przy tym mają dość wysokie mniemanie o sobie, a także skutecznie wykorzystują swój urok do wykorzystywania innych ludzi. Robią to w sposób bezwzględny i egoistyczny.
Z badań wynika, że odczuwanie złości u psychopatów jest silniejsze niż u innych, osoby te słabo kontrolują gniew, dlatego mogą reagować w sposób nieadekwatny do sytuacji.
Czy psychopata jest mściwy?
Psychopata często jest mściwy. Korzystając z okazji, że ktoś nie zachowa się w porządku wobec niego, chętnie się zemści. Przy tym czuje się usprawiedliwiony, bo skoro dana osoba postąpiła tak, a nie inaczej, to odwet wręcz jej się należy i sama się o niego prosiła.
Dopiero bolesna zemsta będzie dawała mu poczucie spokoju, gdyż nie chce on być "ofiarą", tym, który jest w relacji poszkodowanym, wykorzystanym czy oszukanym. To odziera go z poczucia dominacji i kontroli, które są dla psychopaty ważnymi wartościami.
Psychopaci często odczuwają satysfakcję ze zrobienia komuś na złość, przykrości, pokazania swojej wyższość i okazania pogardy. Czują wtedy, że mają władzę i dominują, a o to im chodzi.
Taka osoba często jest też pamiętliwa, o czym wcale nie będzie informowała. Psychopata mało mówi o sobie i swoich uczuciach (za to wiele chce wiedzieć o uczuciach swojego rozmówcy, aby móc to wykorzystać).
W zdrowych relacjach społecznych niewłaściwe postępowanie innej osoby wywołuje u nas raczej smutek czy rozczarowanie. Psychopata ma zaburzone odczuwanie, rozumienie i wyrażanie emocji. Paradoksalnie może wtedy doświadczać nie tylko gniewu, ale i zadowolenia, ponieważ dostaje - w jego odczuciu - zielone światło do odwzajemnienia złości (na ogół zresztą niewspółmiernej).
Według badań psychopaci częściej i intensywniej niż większość ludzi przeżywają negatywne uczucia wymierzone przeciwko innym. Stąd pragnienie wyrządzenia krzywdy może być u nich silniejsze. Mogą czuć się przy tym ważniejsi i lepsi, co jest przez nich cenione i jednocześnie daje im poczucie wewnętrznego przyzwolenia na przemoc.
Warto jednak pamiętać, że nie każdy psychopata postępuje tak samo, ponieważ osoby z tym zaburzeniem mogą mieć inne doświadczenia i wspomnienia, wychowywać się w odmiennych środowiskach, co także wpływa na osobowość.
Oczywiście nie każdy przejaw zemsty będzie świadczył o tym, że mamy do czynienia z psychopatą. Aby stwierdzić takie zaburzenie osobowości musi wystąpić szereg określonych cech (jak np. brak skruchy, brak lęku, wyrzutów sumienia, brak poprawy zachowań). Są też osoby, które mają tylko niektóre cechy typowe dla psychopatów, ale nie spełniają pełnych kryteriów zaburzenia.
Czy psychopata szuka zemsty?
Psychopata nie zawsze będzie szukał zemsty, jednak ma silną skłonność do odwzajemniania negatywnych działań. Jeśli coś nie jest dla niego warte wysiłku, zlekceważy sytuację. Jeżeli jednak poczuł się urażony, oszukany czy poniżony, bo takie doznania występują u psychopatów, to dokonanie zemsty będzie dla niego normalnym działaniem. Osoba, na której chce się zemścić, w odczuciu psychopaty, powinna również tak jak on doświadczyć starty.
Źródła:
Abigail A. Marsh, What can we learn about emotion by studying psychopathy?, Front. Hum. Neurosci., Sec. Cognitive Neuroscience, doi: 10.3389/fnhum.2013.00181,
Hancock, T., Waites, S.F., Johnson, C.M. and Stevens, J.L. (2023), How do Machiavellianism, narcissism and psychopathy tendencies influence consumer avoidance and revenge-seeking following a service failure?, Journal of Consumer Marketing, doi: 10.1108/JCM-05-2022-5390,
Roberto C. Guerra, Bradley A. White, Psychopathy and Functions of Aggression in Emerging Adulthood: Moderation by Anger Rumination and Gender, doi: 10.1007/s10862-016-9563-9,
Blackburn R, Lee-Evans JM. Reactions of primary and secondary psychopaths to anger-evoking situations. Br J Clin Psychol. 1985 May;24 ( Pt 2):93-100. doi: 10.1111/j.2044-8260.1985.tb01319.x
Czytaj także:
Spojrzenie psychopaty. Jak rozpoznać osobowość psychopatyczną po twarzy?
Czego nie lubi psychopata? Sprawdź, czego się boi i jak z nim postępować
Czego boi się psychopata? Czy boi się porażki, śmierci, bólu?
Jak dopiec psychopacie? Czy można go nakłonić do zmiany zachowania?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
