Spis treści:
- Czym są fizyczne objawy depresji?
- Dlaczego depresja powoduje fizyczne objawy?
- Najczęstsze fizyczne objawy depresji
- Jak odróżnić fizyczne objawy depresji od innych chorób?
- Co robić, gdy pojawią się fizyczne objawy depresji?
- Jak radzić sobie z fizycznymi objawami depresji?
Depresja jest zaburzeniem psychicznym, której głównym objawem jest obniżenie nastroju opisywane przez chorych jako przygnębienie, smutek, niemożność czerpania przyjemności z czynności, które wcześniej sprawiały radość. Obok objawów natury psychicznej depresji często towarzyszą objawy fizyczne, a w niektórych postaciach depresji są one dominujące. Oto co warto wiedzieć o fizycznych objawach depresji.
Czym są fizyczne objawy depresji?
Depresja przede wszystkim manifestuje się zaburzeniem nastroju: przygnębieniem, anhedonią, uczuciem beznadziejności, brakiem motywacji, poczuciem winy. Fizyczne objawy depresji są objawami dotyczącymi ciała, które są reakcjami na stan psychiczny związany z depresją. Fizyczne objawy depresji mogą występować przy typowej depresji, ale szczególne ważną rolę odgrywają podczas rozpoznawania maskowanej depresji. Przy niej dominują objawy somatyczne, które mogą wprowadzać w błąd i sugerować inną niż depresja chorobę.
Depresja maskowana – co to jest?
Depresja maskowana, określana również jako atypowa lub ukryta, jest rodzajem depresji, przy której charakterystyczne objawy zaburzenia nastroju nie występują lub są mało nasilone, a dominują objawy fizyczne. Czasem pojawiają się dolegliwości psychicznie, ale są to zazwyczaj objawy lękowe. Według statystyk depresja maskowana stanowi 6-7% rozpoznanych zaburzeń depresyjnych, przy czym odsetek ten może być niedoszacowany, bo wiele osób nie ma postawionej prawidłowej diagnozy.
Zamiast charakterystycznych objawów kojarzonych z depresją, takich jak płaczliwość, obniżony nastrój czy spadek aktywności, depresja pojawia się pod postacią somatycznej maski np. w postaci nawracającego bólu. Mówimy wówczas o tzw. depresji maskowanej
– mówi Katarzyna Sass-Stańczak, psycholog, psychoterapeutka z Fundacji Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM.
Osoby dotknięte depresją maskowaną często poszukują pomocy przy swoich objawach u lekarzy różnych specjalizacji, nie łącząc dolegliwości z zaburzeniami nastroju. Mija sporo czasu zanim trafią pod opiekę psychologa lub psychiatry.
Dlaczego depresja powoduje fizyczne objawy?
Jest wiele możliwych mechanizmów, które odpowiadają za odczuwanie objawów fizycznych depresji. Ważną rolę odgrywają m.in. neuroprzekaźniki, takie jak serotonina, dopamina czy noradrenalina, które biorą udział nie tylko w regulacji nastroju, ale też np. odczuwaniu bólu czy apetytu.
Obniżenie nastroju, stres lub lęk powodują napięcie mięśni, co też zwiększa ryzyko odczuwania bólu i zmęczenia. Podniesiony kortyzol może odpowiadać za objawy ze strony układu trawiennego, serca czy zaburzenia rytmu okołodobowego. Niewystarczająca ilość odpoczynku przy depresji również może pogorszyć samopoczucie fizyczne.
Najczęstsze fizyczne objawy depresji
Fizyczne objawy mogą dotyczyć różnych układów organizmu. To m.in. problemy z sercem, skórą, układem oddechowym, nerwowym lub układem trawiennym. Mogą pojawić się bóle mięśni i stawów, kołatanie serca, uczucie duszności, swędzenie skóry, męczliwość lub biegunki.
Ważne przy rozpoznaniu jest wykluczenie innych chorób, które mogą dawać podobne objawy, a są to np. niedoczynność tarczycy, choroby zapalne jelit czy reumatoidalne zapalenie stawów.
Bóle ciała, ból głowy i pleców
Depresja może powodować niewyjaśnione bóle, zwłaszcza ból głowy, karku, pleców, stawów, mięśni i brzucha. U niektórych osób pojawiają się migrenowe bóle głowy (sprawdź też: stresowe bóle głowy). Wszystkie te dolegliwości trudno wyjaśnić organiczną przyczyną, a zatem typowe badania nie wskazują na jakiekolwiek choroby.
Czytaj: Kiedy mija ból w depresji?
Zmęczenie i brak energii vs. fizyczne pobudzenie
Zmęczenie oraz męczliwość to częste sygnały depresji. Ujawniają się m.in. jako trudność z wykonywaniem prostych czynności, fizyczne wyczerpanie, nawet po mało wymagającej aktywności fizycznej, czy znużenie po przespanej nocy. Niektóre osoby z depresją są spowolniałe (inaczej: zahamowanie psychoruchowe), inne nadmiernie pobudzone (np. chodzą bez celu po pokoju, załamują ręce, nie mogą usiedzieć w miejscu).
Zmiany apetytu i masy ciała
Depresja może wywoływać zarówno utratę apetytu (wtedy chory szybko chudnie), jak i jego zwiększenie (chory tyje). Dobrze jest pamiętać, że brak łaknienia stwarza zagrożenie rozwinięcia się niedoborów żywieniowych i jeszcze większego pogorszenia samopoczucia.
Przypuszcza się, że na zaburzenia apetytu wpływają w przypadku depresji nieprawidłowa aktywność neuroprzekaźników oraz obniżone odczuwanie przyjemności z jedzenia. Z kolei przejadanie się może wynikać z chęci poprawienia sobie nastroju.
Zaburzenia rytmu okołodobowego
W przebiegu depresji często występują zaburzenia snu: trudności z zasypianiem (bezsenność) lub nadmierna senność (hipersomnia). Sen może być słabej jakości, przerywany, niezbyt regenerujący. Charakterystyczne przy depresji jest wstawanie w bardzo wczesnych godzinach i kłopot z późniejszym zaśnięciem.
Problemy trawienne
Dolegliwości takie jak bóle brzucha, wzdęcia, nudności, biegunka lub zaparcia są częstymi fizycznymi objawami depresji. Mózg i jelita ściśle ze sobą współpracują, dlatego choroba ta może negatywnie wpływać na pracę układu pokarmowego.
Udowodniono na przykład, że podwyższony poziom kortyzolu uszkadza błonę śluzową jelit, powoduje ból brzucha, hamuje wchłanianie składników odżywczych, zwiększa przepuszczalność jelit, a także sprzyja utrzymywaniu się stanu zapalnego.
Zawroty głowy
Problemy emocjonalne mogą przyczyniać się do zaburzenia pracy układu przedsionkowego i układu równowagi, co skutkuje zawrotami głowy i uczuciem braku równowagi. Według badań zawroty głowy u około 10-15% zgłaszających je lekarzowi osób mają podłoże psychiczne, a ich główną przyczyną są lęk i depresja.
Zmniejszone libido
Obniżony popęd seksualny to bardzo częsty objaw depresji. Przyczyny tego zjawiska mogą być różne. Na niechęć do zbliżeń wpływają przede wszystkim towarzyszące depresji uczucie beznadziei, niska samoocena i zmęczenie. Depresja może prowadzić do anorgazmii, czyli braku zdolności do osiągnięcia orgazmu. Wiele popularnych leków przeciwdepresyjnych również powoduje obniżenie libido.
Kołatanie serca
Osoby z depresją często uskarżają się na dolegliwości ze strony układu krążenia. Nierzadko występują u nich zaburzenia pracy serca, w postaci kołatania, nierównego lub przyspieszonego bicia. Może mieć to związek z nadmierną aktywnością osi HPA (oś podwzgórze- przysadka-nadnercza) z powodu utrzymującego się napięcia emocjonalnego.
Według specjalistów objawy kardiologiczne mogą też wynikać z tego, że depresja powoduje długotrwałą aktywację układu współczulnego - jest on odpowiedzialny za reakcję typu "walcz i uciekaj". W rezultacie osoby z depresją częściej odczuwają stan zbliżony do tego, który występuje w momencie zagrożenia. Pojawia się wzrost ciśnienia krwi i szybkie tętno. Chociaż jest to zupełnie nieuzasadnione w danym momencie.
Zmiana wyglądu fizycznego
Depresja jest chorobą całego organizmu i odciska też ślad na wyglądzie fizycznym (więcej: oczy przy depresji). Cechy zewnętrzne, które mogą świadczyć o chorobie, to:
- zmęczone, suche oczy,
- fałda Veragutha - to niewielkie fałdy na powiekach o kształcie trójkąta, biegnące od zewnętrznych kącików oczu, w górę do przyśrodkowego końca brwi,
- zgarbiona sylwetka,
- ograniczona ekspresja na twarzy,
- spowolnione ruchy,
- niepokój ruchowy (częsta zmiana pozycji, ruszanie rękami, dotykanie twarzy),
- ciemne stroje, zaniedbanie.
Jak odróżnić fizyczne objawy depresji od innych chorób?
Aby odróżnić fizyczne objawy depresji od innych chorób, niezbędna jest gruntowa diagnostyka pod kątem somatycznych źródeł doświadczanych trudności. Jeżeli badania nie wykazują przyczyn ich występowania, a wdrożone leczenie nie poprawia naszego stanu, wówczas należy skierować swoją uwagę na obszar funkcjonowania psychiki.
Co robić, gdy pojawią się fizyczne objawy depresji?
Po zwykle licznych wizytach u kardiologów, gastrologów, dermatologów itd. warto skierować swoje kroki do psychiatry, który zajmuje się tym właśnie schorzeniem. Jeżeli nasza diagnoza się potwierdzi, będziemy mogli w końcu odetchnąć i rozpocząć leczenie przyczyn naszych dolegliwości. Lekarz może zaproponować nam leki przeciwdepresyjne, a także skierować do psychologa bądź psychoterapeuty.
Jak radzić sobie z fizycznymi objawami depresji?
W zmniejszeniu fizycznych objawów depresji stosuje się:
- psychoterapię - leczenie depresji, o ile zostanie ona prawidłowo rozpoznana, pozwala zniwelować wszystkie objawy fizyczne tego zaburzenia,
- techniki relaksacyjne - ćwiczenia oddechowe, medytacja lub inne czynności, które powodują złagodzenie napięcia powodującego dolegliwości,
- leki przeciwdepresyjne - dwa główne typy leków to trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne i selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny - obie grupy leków działają na szlaki mózgowe regulujące nastrój i odczuwanie dolegliwości fizycznych związanych z depresją; leki nie usuwają przyczyny depresji, dlatego dodatkowo wskazana jest psychoterapia,
- leki przeciwbólowe - mogą pomóc doraźnie na objawy bólowe, jednak nie poprawią stanu zdrowia na dłużej, skorzystaj z nich tylko zanim trafisz do psychoterapeuty lub psychiatry,
- aktywność fizyczną, masaż i rehabilitację ruchowa - są pomocne w obniżaniu napięcia mięśni, ich wzmocnieniu i redukcji bólu przy depresji.
Jeśli potrzebujesz szybkiego i profesjonalnego wsparcia, potrzebne kontakty znajdziesz tutaj: Gdzie szukać pomocy przy depresji? Lista miejsc i telefonów
Źródła:
Trivedi MH. The link between depression and physical symptoms. Prim Care Companion J Clin Psychiatry. 2004;6(Suppl 1):12-6. PMID: 16001092; PMCID: PMC486942,
Simmons WK, Burrows K, Avery JA, Kerr KL, Bodurka J, Savage CR, Drevets WC. Depression-Related Increases and Decreases in Appetite: Dissociable Patterns of Aberrant Activity in Reward and Interoceptive Neurocircuitry. Am J Psychiatry. 2016 Apr 1;173(4):418-28. doi: 10.1176/appi.ajp.2015.15020162,
Karlińska I. Anxiety and depression in vertigo/dizziness and imbalance. Advances in Psychiatry and Neurology/Postępy Psychiatrii i Neurologii. 2017;26(3):146-153. doi:10.5114/ppn.2017.70546.
Czytaj także:
Jak pomóc osobie z depresją? Wspierające zwroty i działania, które pomagają przy depresji
Leczenie depresji na NFZ. Gdzie otrzymasz bezpłatną pomoc?
Depresja lękowa – objawy i leczenie
Depresja endogenna – gdy przyczyną są zmiany w organizmie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
