Spis treści:
- Czym jest depresja sezonowa?
- Przyczyny depresji sezonowej
- Objawy depresji sezonowej
- Kto jest bardziej narażony na depresję sezonową?
- Kiedy mija depresja sezonowa?
- Czy depresja sezonowa jest wyleczalna?
- Jak sobie radzić z depresją sezonową? Leczenie depresji sezonowej
Czym jest depresja sezonowa, czyli sezonowe zaburzenia afektywne?
Depresja sezonowa (inaczej zaburzenia afektywne sezonowe, ang. seasonal affective disorder – SAD) jest to rodzaj depresji charakteryzujący się zaburzeniem nastroju nawracającym co roku o podobnej porze. Objawy mają nasilenie łagodne lub umiarkowane i pojawiają się w okresach późnej jesieni, zimy lub wczesnej wiosny. SAD jest czymś innym niż jesienne przesilenie czy chandra jesienna, ponieważ dolegliwości i wpływ na codzienne funkcjonowanie są w przypadku depresji sezonowej silniejsze.
Przyczyny depresji sezonowej
Przyczyny depresji sezonowej nie są do końca znane, jednak okresy występowania objawów nasuwają podejrzenie, że możliwy jest jej związek z brakiem odpowiedniego nasłonecznienia, zwłaszcza w godzinach porannych, co zaburza rytm sen-czuwanie i powoduje zachwianie równowagi hormonów i neuroprzekaźników. Na powiązanie depresji sezonowej z poziomem nasłonecznienia w miesiącach zimowych może wskazywać także dobra reakcja na fototerapię.
Objawy depresji sezonowej
Objawy depresji sezonowej, aby rozpoznać to zaburzenie, muszą występować minimum dwa tygodnie, trwać przez większość dnia niemal codziennie oraz nawracać przez co najmniej dwa kolejne sezony.
Objawy depresji sezonowej mogą obejmować:
- przygnębienie, smutek,
- spadek energii,
- zmęczenie,
- uczucie beznadziei,
- wycofanie społeczne,
- pesymistyczne myślenie,
- niepokój lub drażliwość,
- poczucie winy lub bezwartościowości,
- brak zainteresowania i przyjemności z rzeczy, które wcześniej cieszyły,
- trudności z koncentracją i pamięcią,
- trudność z podejmowaniem decyzji i planowaniem,
- zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność),
- zaburzenia apetytu i nieplanowana zmiana masy ciała (chudnięcie lub tycie),
- ból głowy, mięśni, problemy trawienne, parestezje,
- myśli o samobójstwie lub próby samobójcze.
Nie każda osoba z depresją sezonową doświadcza wszystkich wymienionych wyżej objawów. Symptomy depresji sezonowej mogą się różnić w zależności od pory roku.
Objawy depresji sezonowej zimą
Dodatkowo (oprócz głównych objawów depresji sezonowej) występują objawy depresji charakterystyczne dla okresu zimowego:
- nadmierna senność pomimo przespania właściwej liczby godzin w nocy, np. 7-8 godzin (hipersomnia),
- silny apetyt na słodycze i pokarmy o dużej zawartości węglowodanów, co prowadzi do zwiększenia masy ciała,
- wycofanie społeczne.
Objaw depresji sezonowej wiosną i latem
Depresja sezonowa występująca latem jest rzadsza niż zimowa. Zaczyna się wiosną, trwa całe lato i kończy jesienią. Dodatkowe objawy mogą obejmować:
- problemy z zasypianiem (bezsenność),
- brak apetytu, prowadzący do utraty wagi,
- pobudzenie,
- niepokój i lęk,
- zachowania agresywne lub impulsywne.
Kto jest bardziej narażony na depresję sezonową?
Badania dowodzą, że depresja sezonowa częściej rozwija się u kobiet oraz u osób z depresją lub chorobą afektywną dwubiegunową, zwłaszcza chorobą afektywną dwubiegunową typu II, w przebiegu której występują epizody depresyjne i hipomaniakalne. Na ogół depresja sezonowa zaczyna się w wieku 18-30 lat. Osoby mieszkające na północy częściej chorują, za co odpowiada ograniczona ekspozycja słoneczna (gdy zimą dni są krótsze).
Kiedy mija depresja sezonowa?
Objawy depresji sezonowej mogą trwać nawet do 5 miesięcy. Najczęściej występującym typem depresji sezonowej jest zimowa, która pojawia się jesienią i ustępuje wczesną wiosną. Rzadziej występuje depresja letnia, która rozpoczyna się wiosną i kończy pod koniec lata lub na początku jesieni.
Czy depresja sezonowa jest wyleczalna?
Powodzenie leczenia depresji sezonowej jest zależne od różnych czynników. Przy odpowiednich interwencjach, a do wyboru jest kilka, efekty terapii są na ogół korzystne. Objawy depresji sezonowej udaje się zlikwidować dzięki wykorzystaniu takich metod jak terapia światłem, psychoterapia, suplementacja oraz leki przeciwdepresyjne.
Niestety istnieje ryzyko nawrotów, dlatego dobrze jest skorzystać z leczenia podtrzymującego, np. z formie zabiegów fototerapii, gdy dni stają się coraz krótsze, albo wizyt u psychoterapeuty. Samopoczucie poprawia też przestrzeganie zdrowych nawyków dotyczących żywienia i aktywności fizycznej. Nie bez znaczenia jest wsparci bliskich osób, dlatego prośmy o pomoc i bądźmy na nią otwarci.
Jak sobie radzić z depresją sezonową? Leczenie depresji sezonowej
Dostępne są metody leczenia, które pomagają osobom z SAD. Dzielą się na cztery główne kategorie, które można stosować samodzielnie lub w połączeniu:
- Terapia światłem. Terapia światłem jest jedną z metod leczenia pierwszego rzutu w przypadku jesiennej postaci choroby afektywnej sezonowej. Jej celem jest wystawienie osób z SAD na jasne światło w celu zrekompensowania zmniejszonego naturalnego światła słonecznego w ciemniejszych miesiącach. Zazwyczaj zaczyna działać w ciągu kilku dni do kilku tygodni i powoduje bardzo mało skutków ubocznych. Istnieje sporo badań potwierdzających w skuteczność światłoterapii w łagodzeniu objawów depresji sezonowej. Jedna z dużych prac opublikowana w Journal of Affective Disorders w 2015 roku wykazała, że fototerapia zmniejsza objawy u większości chorych.
- Psychoterapia. Może być pomocna dzięki rozpoznaniu negatywnych myśli i zachowań oraz ich zmianie, poznaniu sposobów radzenia sobie ze stresem, a także poprawie nawyków dotyczących stylu życia.
- Suplementacja witaminy D. Witamina ta wpływa na nastrój i odporność. Jest zalecana niezależnie od występowania objawów obniżonego nastroju w okresie od września do kwietnia, czyli w czasie ograniczonej ekspozycji na promieniowanie słoneczne (do produkcji tej witaminy dochodzi w skórze pod wpływem słońca; pożywienie nie zaspokaja zapotrzebowania organizmu).
- Leki przeciwdepresyjne. W kanadyjskim badaniu porównującym skuteczność fluoksetyny (leku przeciwdepresyjnego) i terapii światłem w leczeniu depresji sezonowej stwierdzono, że fluoksetyna jest równie skuteczna i dobrze tolerowana jak terapia światłem. Farmakologia ma tutaj zastosowanie podobnie jak przy innych typach depresji, ponieważ przypuszcza się, że depresja sezonowa wynika z zakłócenia aktywności serotoniny w mózgu. Polecane są zwłaszcza selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).
Najskuteczniejszą kombinacją wydaje się być, według relacji dużej części cierpiących na depresję sezonową, połączenie fototerapii z farmakoterapią.
Źródła:
Munir S, Gunturu S, Abbas M. Seasonal Affective Disorder. [Updated 2024 Apr 20]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK568745/
Sherri Melrose, Seasonal Affective Disorder: An Overview of Assessment and Treatment Approaches, https://doi.org/10.1155/2015/178564.
Czytaj także:
Ból w depresji - kiedy mija, co może boleć przy tej chorobie? Leczenie bólu w depresji
Pozytywne skutki depresji. Jakie są zalety tej choroby?
Leczenie depresji na NFZ. Gdzie otrzymasz bezpłatną pomoc?
Jak pomóc osobie z depresją? Wspierające zwroty i działania, które pomagają przy depresji
Oczy przy depresji wyglądają inaczej. Choroba wpływa też na sylwetkę, mimikę i sposób mowy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
