Zagrożenia choroby
Pojawienie się choroby często pociąga za sobą zagrożenie utraty zdrowia, możliwość niepełnosprawności fizycznej, a nawet śmierci. Choroba podważa także dotychczasowy sposób życia i ocenę wartości własnej osoby, wówczas lęk występuje jako reakcja na zagrożenie subiektywnego ja. Dlatego też należy się liczyć z obecnością lęku w każdej chorobie, zwłaszcza przewlekłej, o nie zawsze pozytywnym rokowaniu (Kubacka Jasiecka, 1999, s. 143).
Lęk w chorobie
Różne sytuacje towarzyszące chorobie, związane także z procesem leczenia wielokrotnie wyzwalają u dziecka poczucie zagrożenia i lęk (Maciarz, 2001b). Poczucie zagrożenia u dzieci wiąże się najczęściej z konkretnymi sytuacjami, na przykład operacja, zastrzyk, konieczność pobytu w szpitalu.
Są to sytuacje zapowiadające ból i złe samopoczucie lub inne niedogodności. Poczucie zagrożenia jest źródłem wielu innych, negatywnych emocji.
Zobacz też: Stres związany z chorobą w rodzinie
Trudny proces leczenia
Przedłużające się poczucie zagrożenia blokuje motywację wewnętrzną oraz racjonalną aktywność i zachowania prorozwojowe (Góralczyk, 1996). Ponadto nieprzyjemne badania diagnostyczne, inwazyjne leczenie medyczne, niepewna diagnoza stanowią czynniki ryzyka dla rozwoju patologicznych form lęku. Distres dzieci starszych jest pogłębiony przez antycypację negatywnych skutków choroby dla ich przyszłości (Pilecka, 2002).
Zobacz też: Czy moje nastawienie pomaga w procesie leczenia?
Dzieci bardziej podatne niż dorośli
Zaburzenia emocjonalne pojawiają się u dzieci łatwiej niż u dorosłych, ponieważ odporność psychiczna dzieci jest w fazie rozwoju (Obuchowska, Krawczyński, 1991; Wielgosz, 1999).
Rozszerzenie świadomości i samowiedzy w wieku dorastania nasila znaczenie lęku antycypacyjnego w rozwoju osobowości, a zwłaszcza koncepcji samego siebie (Pilecka, 2002, s. 76).
Obszary niepokoju
E. Góralczyk (1996, s. 37) do głównych obszarów niepokoju zalicza:
- lęk przed bólem, cierpieniem,
- lęk przed śmiercią,
- lęk przed niesprawnością, zmianą wyglądu,
- lęk przed rozstaniem,
- lęk przed izolacją i samotnością,
- lęk przed utratą kontaktu z otoczeniem,
- lęk przed utratą kontaktu z bliskimi,
- lęk przed odrzuceniem,
- lęk przed utratą miłości,
- lęk przed napiętnowaniem społecznym,
- lęk przed uzależnieniem psychicznym i fizycznym od innych,
- lęk przed utratą kontroli,
- lęk przed ubezwłasnowolnieniem,
- lęk przed ograniczeniem swobody poruszania się,
- lęk przed nowym środowiskiem,
- lęk przed obniżeniem jakości życia,
- lęk przed nieznanym,
- lęk przed znanym.
Fragment pochodzi z książki „Dziecko z chorobą nowotworową – problemy psychopedagogiczne” autorstwa Beaty Antoszewskiej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Tytuł, lead i śródtytuły są dziełem redakcji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
