Racjonalne i irracjonalne przekonania
Wyniki badań z ostatnich lat nie pozwalają na jednoznaczne porównania i ustalenie, jaką rolę w sytuacji stresu pełnią racjonalne bądź nieracjonalne przekonania w powiązaniu z negatywnymi funkcjonalnymi lub dysfunkcjonalnymi odczuciami. David wraz z zespołem (2005) twierdzą, że odpowiedź jest trudna z wielu powodów metodologicznych, w tym z powodu mało precyzyjnego języka opisu emocji. Racjonalne przekonania są określane jako takie, dla których można znaleźć obiektywne, empiryczne oparcie, są pragmatyczne i odzwierciedlają raczej preferencje niż ograniczenia. Natomiast irracjonalne przekonania są definiowane jako te, dla których nie można znaleźć obiektywnego, empirycznego oparcia, nie są pragmatyczne i na ogół odzwierciedlają wymagania wobec siebie i innych (muszę, powinienem, jestem zobowiązany). Prawdopodobnie przekonania racjonalne oraz irracjonalne stanowią niezależne zjawiska. Oczywiste jest, że niskie irracjonalne przekonania nie wskazują na wysokie racjonalne przekonania, i dlatego powinny być badane w niezależnych skalach.
Zobacz też: Stres - jak sobie z nim radzić?
Funkcjonalne i dysfunkcjonalne odczucia
Dysfunkcjonalne odczucia ilustrują istotne problemy kliniczne, takie jak: lęk, depresja, złość, wina. Ponadto brakuje przekonujących danych empirycznych, że werbalnie referowane irracjonalne przekonania są zinternalizowane oraz że dana osoba w nie wierzy. Rozróżnienie pomiędzy dysfunkcjonalnymi i funkcjonalnymi odczuciami nie jest proste, a badania zdają się potwierdzać, że pozytywny i negatywny afekt to niezależne zjawiska. Odnosząc się do własnych badań, wspomniany wyżej zespół autorów podaje, że w stresujących sytuacjach, którą może stanowić ciężka choroba, wysoki poziom irracjonalnych przekonań może być odmiennie powiązany z dysfunkcjonalnymi negatywnymi odczuciami (negatywny afekt z wysokim poziomem wzbudzenia – na przykład furia, i negatywny afekt z niskim poziomem wzbudzenia – na przykład depresyjność, poczucie mniejszej wartości). Z drugiej strony w stresujących sytuacjach niski stopień irracjonalnych przekonań może być powiązany z funkcjonalnymi negatywnymi odczuciami (na przykład z przykrością).
Polecamy: Zmień przekonania, by pokonać stres!
Jak pomóc pacjentowi w stresie
W pracy klinicznej próba obniżenia czy całkowitej redukcji negatywnego afektu „jako całości”, choć dyskusyjna, wydaje się jednak bardziej zasadna aniżeli próba wydobycia pozytywnego afektu podczas stresujących wydarzeń. Jednak i tu głębsza analiza wskazuje, że wyeliminowanie negatywnego afektu podczas stresujących wydarzeń może być nieodpowiednie. Przykładowo: czy adaptacyjne byłoby odczuwanie obojętności, spokoju podczas stresującego wydarzenia? Cytowani autorzy uważają, że byłaby to redukcja motywacyjnych zasobów w walce ze stresorem przez zmianę funkcjonalnych negatywnych odczuć. Ponadto badania wykazały, że depresja jest powiązana z immunosupresją, ale smutek już nie, co może być ważną wskazówką dla oddziaływań terapeutycznych.
Reakcje na stres a układ immunologiczny
Pomimo, że aktualne badania zdają się potwierdzać wpływ afektu na system odpornościowy, nie jest to z pewnością jedyny rodzaj oddziaływania. Przyszłe badania mogą wyjaśnić rolę innych potencjalnych zmiennych, takich jak: siła samoregulacji i wydatkowanie energii w funkcjonowaniu układu immunologicznego.
Właśnie dystres i zmęczenie okazały się powiązane z niską odpornością, natomiast pozytywne zaangażowanie afektywne wiązało się z wyższą odpornością.
Fragment pochodzi z książki „Zmęczenie a zdrowie i choroba (perspektywa psychologiczna)” Gabrieli Chojnackiej-Szawłowskiej (Impuls, 2009). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
