Stres u osób z CFS
Poglądy uznające nieprawidłowości w reakcji stresowej w syndromie chronicznego zmęczenia wydają się obiecujące, ponieważ mogą inicjować nowy kierunek w badaniach dotyczących nie tylko etiopatogenezy, ale i leczenia omawianego syndromu.
Usuwanie zmęczenia
Nie pomniejszając znaczenia terapii zorientowanej behawioralnie, uważa się, że osoby z syndromem przewlekłego zmęczenia, które charakteryzują się niskim bądź wysokim poziomem wydolności, mogą wymagać diametralnie odmiennego działania terapeutycznego. Dlatego wyjaśnienie, czy regularne ćwiczenia fizyczne mogą normalizować poziom neurotransmiterów osób z CFS oraz czy może on odpowiadać za wzrost zdolności do wysiłku, percepcję większej wydolności i być może lepszą tolerancję wysiłku, uznaje się za najważniejszy problem w leczeniu tych osób. Terapia powinna raczej polegać na elastycznie dostosowywanej, stopniowanej strategii zmierzającej do uzyskania optymalnych szans w usuwaniu objawów zmęczenia, a także na monitorowaniu powysiłkowej reakcji osoby z CFS, a nie obserwacji pomiaru zdolności do wysiłku.
Problemy z kondycją
U wielu pacjentów zaobserwowano typowy mechanizm błędnego koła, polegający na obniżeniu wydolności na skutek wycofywania się z aktywności ruchowej z powodu odczuwanej słabej kondycji. Na ogół pacjenci z CFS jawią się jako mniej aktywni niż osoby zdrowe, a poziom ich aktywności koreluje z odczuwanym zmęczeniem. Pacjenci z tym syndromem mogą czuć ekstremalne zmęczenie, nawet kiedy nie ma obciążenia w funkcjonowaniu mięśni lub dotlenieniu.
Zobacz też: Jak kondycja fizyczna wpływa na psychikę?
Czynniki psychologiczne
W centralnych mechanizmach zmęczenia w CFS wyodrębniono rolę zaburzonej ośrodkowo percepcji wysiłku, wpływ czynników psychologicznych, takich jak: przekonania, motywacja, emocje i stres jako mediator. Dlatego pacjentom z CFS przejawiającym obniżoną tolerancję wysiłku proponowano program ćwiczeń połączony z monitorowaniem i modulowaniem strategii wysiłku w tym znaczeniu, że jeżeli w czasie ćwiczeń lub po ich zakończeniu pacjent czuł się gorzej, to następna sesja była skrócona lub wykreślona. Sprawiało to wzmacnianie poczucia kontroli, ponieważ pacjent odczuwał swój wpływ na przebieg terapii.
„Słuchanie organizmu”
W ujęciu poznawczo-behawioralnym specjalista rehabilitacji mógł udzielać wskazówek dotyczących tego, jak pacjent ma rozpoznawać własny rytm codziennej aktywności przez „słuchanie organizmu”, wykonując regularnie ćwiczenia i robiąc odpowiednie przerwy. W tym czasie osoba z CFS mogła stopniowo podnosić poziom aktywności, jeżeli była w stanie ją tolerować. Należy podkreślić, że osoby cierpiące na CFS powinny unikać nieproporcjonalnego wysiłku, który mógłby prowadzić do wyczerpania i na długo przyczyniać się do obniżenia szansy na regenerację.
Okazało się, że podjęta przez osoby chore na CFS terapia poznawczo-behawioralna, połączona ze stopniowym wzrostem aktywności, przyczyniła się do uzyskania znaczącej poprawy ogólnej kondycji u 70–55% osób z tym syndromem (Scheeres i in., 2008).
Trudności w realizacji leczenia
Realizacji ocenianego przez Korine Scheeres i zespół (2008) programu terapeutycznego towarzyszyły różnorakie trudności, polegające głównie na niechęci pacjentów do podjęcia terapii lub wycofywaniu się w trakcie jej trwania (pacjenci zgłaszali potrzebę leczenia fizycznego zmęczenia, a nie psychoterapii, skarżyli się na zbyt łatwe formy terapii, oczekując pogłębionego leczenia, a niektórzy sygnalizowali pogorszenie dyskomfortu i wzrost intensywności bólu, należące do objawów obserwowanych także przez innych autorów).
Największą trudnością okazał się długi czas trwania terapii, co zniechęcało również terapeutów (w ciągu roku czterech terapeutów zrezygnowało z prowadzenia sesji). Pomimo to doceniono korzyści z uczestnictwa w leczeniu, a były one wyraźnie związane z liczbą odbytych sesji terapeutycznych. Jednak autorzy podkreślają, że kwestią otwartą pozostaje stopień trwałości uzyskanych efektów poprawy funkcjonowania.
Zobacz też: Czym jest zjawisko oporu w psychoterapii?
Fragment pochodzi z książki „Zmęczenie a zdrowie i choroba (perspektywa psychologiczna)” Gabrieli Chojnackiej-Szawłowskiej (Impuls, 2009). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
