Introwertyk – kim jest i jakie ma cechy osobowości?

fot. Adobe Stock, dariodraws

Spis treści:

1. Introwertyk – kto to jest?
2. Introwertyk – cechy
3. Typy introwertyków
4. Introwertyk w związku
5. Introwertyk w pracy. Jakie zawody do niego pasują?
6. Test na introwertyka
7. Introwertyk, ekstrawertyk i ambiwertyk. Czym się różnią?
8. Co o introwertykach mówią badania mózgu?
9. Jak wspierać introwertyczne dziecko?
10. Mity na temat introwertyków

Introwertyk – kto to jest?

Introwertyzm (od łac. introversus – zwrócony do środka), obok ekstrawertyzmu, należy do głównych cech osobowości człowieka i oznacza określoną postawę wobec otaczającej rzeczywistości. Odnosi się zwłaszcza do relacji społecznych, ale też aktywności, energii oraz doświadczania emocji. Można powiedzieć, że introwersja to cecha osobowości, a introwertyk to osoba, która koncentruje się na własnych przeżyciach wewnętrznych, nie dając innym poznać po sobie, jak wiele emocji i myśli kotłuje się w jej głowie. Introwertyzm jest stałą cechą, która determinuje zachowania człowieka w określonych sytuacjach. 

Podział ludzi na introwertyków oraz ekstrawertyków zaproponował wybitny szwajcarski psychiatra i psycholog Karol Gustaw Jung. W przeciwieństwie do ekstrawertyków, introwertycy zwracają się do własnego wnętrza, czerpiąc stamtąd energię i spokój. Introwertyk bardzo przeżywa wydarzenia i sytuacje związane ze swoją osobą i otoczeniem, ale wygląda na osobę wycofaną, opanowaną i powściągliwą. Szacuje się, że ten typ osobowości posiada około połowa społeczeństwa. 

Introwertyk – cechy osobowości

Introwertycy niesłusznie są często uznawani za osoby nieśmiałe oraz samotników. Zachowanie introwertyka nie wynika z lęku przed oceną innych (tak jak w przypadku nieśmiałości). Introwertyk lubi przebywać z ludźmi, lecz energię i spokój czerpie z własnego życia wewnętrznego. Nie potrzebuje do tego bodźców zewnętrznych, tj. przeżycia innych osób. Dlatego ceni sobie samotność.

Introwertycy, tak jak wszyscy ludzie, różnią się między sobą. Istnieją jednak cechy często występujące u introwertyka:

• potrzebuje czasu, zanim nawiąże głębszą relację,
• ma skłonność do głębokiego analizowania własnych myśli i emocji,
• dobrze czuje się w samotności,
• jest troskliwy i empatyczny (łatwo wczuwa się w emocje innych ludzi),
• jest dobrym słuchaczem,
• jest wrażliwy na bodźce zewnętrzne (np. przebywanie w galerii handlowej przez dłuższy czas jest dla niego bardzo męczące lub powoduje zdenerwowanie),
• nie lubi przebywać w zatłoczonych miejscach,
• jest powściągliwy,
• jest niezależny,
• w sytuacjach stresowych, może reagować z opóźnieniem,
• posiada ograniczone spektrum zainteresowań.

Introwertycy nie mają problemu ze swoją samotnością. Wprost przeciwnie – jest ona im niezbędna do naładowania wewnętrznych akumulatorów, które szybko wyczerpują się w typowych sytuacjach społecznych.

Introwertycy nie lubią dużych grup, głośnych miejsc i bezcelowych dyskusji. Są za to świetnymi słuchaczami, nawiązującymi głębokie, choć nieliczne, relacje. Powierzone zadania wolą wykonywać w pojedynkę, wykazując się przy tym niezwykłą kreatywnością, skupieniem oraz umiejętnością dokonania dogłębnej analizy.

Można by pomyśleć, że introwertyk to człowiek cechujący się znacznym egocentryzmem – tak jednak zdecydowanie nie jest. Potrzebuje ludzi, jednak do bliższych relacji potrzebuje więcej czasu i liczba osób w jego otoczeniu jest ograniczona.

Typy introwertyków

Niektóre źródła wyróżniają kilka typów introwertyków. Osobowości introwertyczne można podzielić na: 

introwertyków typu A – pewni siebie i samorealizujący się, dobrze radzą sobie w interakcjach z ludźmi,
introwertyków typu B – wycofani, brakuje im umiejętności komunikacyjnych, często mają niską samoocenę. 

Inny podział, zaproponowany przez psychologa Jonathana Cheeka wyróżnia 4 typy osobowości introwertycznych: 

• społeczna – wyjątkowo docenia samotność, sporadycznie spotyka się w małym gronie znajomych lub rodziny, unika zatłoczonych miejsc z powodu własnych preferencji, a nie lęku,
• myśląca – najwięcej czerpie z aktywności intelektualnych, np. czytania książek, ma tendencję do rozmyślania na temat własnych odczuć, skłonność do autorefleksji,
• lękliwa – łącząca wycofanie społeczne i uczucie lęku, które potęguje zbyt wiele bodźców w otoczeniu; stroni od miejsc zatłoczonych z poczucia lęku,
• powściągliwa – sumienna, woli pomyśleć zanim coś powie lub zrobi; w towarzystwie wycofana, szczególnie do czasu bliższego poznania drugiej osoby.

Przy czym trzeba wspomnieć, że wielu introwertyków prezentuje cechy mieszane wszystkich czterech typów osobowości introwertycznej. 

Introwertyk w związku. Jak go zrozumieć?

Introwertyk, dzięki swoim cechom, może wiele wnosić do związku. Jest dobrym słuchaczem i wyróżnia się empatią. Jednak związek z introwertykiem może też sprawiać trudności (szczególnie jeśli partner jest ekstrawertykiem). Wcielenie w życie kilku porad na temat tego, jak żyć z introwertykiem, powinno uprościć sytuację i zmniejszyć liczbę kłótni i nieporozumień w relacji:

• Nie wymuszaj i nie pospieszaj odpowiedzi. Introwertycy analizują sytuację i muszą przemyśleć swoje odpowiedzi. Daj takiej osobie czas.
• Wychodź z inicjatywą. Introwertycy nie lubią się narzucać, bo sami nie lubią nachalnego towarzystwa. Introwertyk może nie wysłać pierwszy SMS-a po randce, bo uzna, że jest zbyt wylewny.
• Pozwól na chwile samotności. Introwertyk ceni sobie chwile sam ze sobą i nie należy wyrywać go na siłę ze swoich kryjówek czy jaskiń. Z biegiem czasu będzie przeżywał swoją samotność w towarzystwie zaufanej osoby.
• Daj dojść do słowa. Introwertycy zważają na to, co mówią, a najczęściej jeśli czują się przytłoczeni towarzystwem, tempem dyskusji – nie mówią nic. Uchodzą za outsiderów, a tak naprawdę dają po prostu za wygraną. Pozwól wysłowić się introwertykowi.

Jak wszyscy ludzie, introwertycy potrzebują relacji społecznych. Są jednak selektywni, jeśli chodzi o budowanie kontaktów społecznych, i potrzebują więcej czasu w samotności, aby zrównoważyć swoją energię po sytuacjach społecznych, ponieważ mogą być nadmiernie pobudzeni. Introwertycy bywają wrażliwi, introspekcyjni i zainteresowani głębszymi uczuciami spotkań (...). Są także empatyczni, opiekuńczy i mają dobre umiejętności słuchania, co może umożliwić im lepsze rozumienie i pomaganie innym
– uważa dr Sanna Tuovinen z Unierwsytetu w Helsinkach na łamach naukowego pisma „Frontiers in Psychology”.

Introwertyk w pracy. Jakie zawody do niego pasują?

Bycie introwertykiem ma wiele zalet, które pomagają w codziennym życiu, również w pracy zawodowej. Warto wykorzystać mocne strony, zamiast koncentrować się na trudnościach. 

Cechy introwertyka w pracy: 

• jest dobrym słuchaczem,
• posiada duże zdolności analityczne,
• wyróżnia go empatia i troskliwość,
• myśli niezależnie,
• efektywność jego pracy nie zależy od pochwał,
• najlepiej pracuje w samotności,
• w pracy unika bezpośredniego kontaktu, zamiast tego częściej wysyła wiadomość e-mail,
• niechętnie chwali się i dzieli swoimi sukcesami.
• nie wypowiada się pod wpływem emocji.

Jeśli jesteś introwertykiem, to postaraj się unikać zbyt stymulującego środowiska oraz przeznaczać czas na odpoczynek i naładowanie baterii. Warto wybrać ścieżki kariery, które najbardziej sprzyjają wykorzystaniu twoich naturalnych umiejętności. 

Zawody dla introwertyka: 

• programista,
• grafik,
• redaktor,
• pisarz,
• księgowy,
• analityk danych,
• tłumacz,
• architekt, 
• mechanik,
• malarz,
• fotograf,
• naukowiec.

Jeżeli szukasz pracy, weź pod uwagę, że długotrwałe narażenie na niewygodne bodźce, np. tłum lub hałas, będzie dla ciebie bardzo wyczerpujące. Poszukaj ofert, które lepiej współgrają z twoją osobowością. Dobrym rozwiązaniem jest możliwość pracy hybrydowej albo zdalnej. 

Test na introwertyka

Aby sprawdzić, czy jesteś introwertykiem, możesz rozwiązać jeden z licznych testów dostępnych w internecie. Na podstawie odpowiedzi na pytania dowiesz się, w jakim punkcie kontinuum introwersji i ekstrawersji jesteś.

Aby poznać swój typ osobowości, można sięgnąć po kwestionariusz MBTI (test osobowości Myers-Briggs), który jest powszechnie stosowany w tym celu. Test opiera się na koncepcji typów osobowości Carla Gustava Junga.

Jednym z najczęściej używanych psychologicznych testów osobowości jest test MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory). Polska adaptacja nosi skrót MMPI-2. Kwestionariusz jest bardzo rozbudowany – zawiera 567 pytań. Na podstawie wyników psycholog może ocenić, w jakim stopniu są nasilone różne cechy osobowości, m.in. introwersja, ale też depresyjność czy hipochondria. Test pozwala również wykryć zaburzenia osobowości. 

Innym badaniem osobowości jest pięcioczynnikowy model Wielkiej Piątki, opracowany przez amerykańskich psychologów Paula Costę i Roberta McCrae'a, w którym bierze się pod uwagę takie czynniki jak: neurotyczność, ekstrawersja, otwartość na doświadczenia, ugodowość i sumienność. Test określa składowe osobowości oraz natężenie poszczególnych cech. 

Introwertyk, ekstrawertyk i ambiwertyk. Czym się różnią?

Introwersja jest terminem wymienionym przez Junga w jego koncepcji typów psychologicznych, jako przeciwny biegun dla ekstrawersji. O ile typowy ekstrawertyk będzie osobą energiczną, towarzyską i chętnie otwierającą się na relację z innymi ludźmi, o tyle introwertyk doceni możliwość spędzenia czasu w towarzystwie własnych myśli i przeżyć, z dala od nadmiaru zewnętrznych bodźców, których ekstrawertyk bardzo potrzebuje. Warto jeszcze pamiętać, że wyróżnia się również osobowość ambiwertyczną, łączącą cechy introwertyka i ekstrawertyka. Przeczytaj więcej: Kim jest ambiwertyk?

Wyobraźmy sobie dwie osoby – ekstrawertyka i introwertyka – w popularnej formie pracy np. burzy mózgów. Osoba ekstrawertywna będzie pobierała energię z płynących do niej bodźców – rozmów, głosów, śmiechów. W efekcie energii tej będzie miała więcej do wykorzystania i przekucia w pracę. W przypadku osoby introwertywnej sytuacja przedstawia się odwrotnie – będzie ona musiała wygospodarować z własnych zasobów energię potrzebą jej na przetworzenie napływających bodźców, przez co tej energii zostanie jej mniej. „Odcinanie się” może być mylnie interpretowane jako niechęć czy wyższościowość, jednak tak naprawdę stanowi dla introwertyka sposób na uchronienie własnej energii, aby mógł ją spożytkować na rzeczy, które są dla niego ważne: pracę, relacje, zainteresowania itp.
– wyjaśnia Katarzyna Sass-Stańczak – psycholog, psychoterapeutka z Fundacji Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM.

Zdaniem Hansa Eysencka, jednego z najbardziej znanych psychologów XX wieku i twórcy jednej z teorii osobowości, introwertycy funkcjonują na wyższym poziomie pobudzenia, podczas gdy ekstrawertycy znajdują się na tzw. biegunie hamowania i mają stale obniżony poziom aktywacji. Stąd introwertycy potrzebują wyciszenia i silniej reagują na bodźce zewnętrzne.

Specjaliści podkreślają, że z reguły nie istnieją ani stuprocentowi introwertycy, ani stuprocentowi ekstrawertycy. Jesteśmy umiejscowieni na ścieżce, która łączy te dwa przeciwstawne bieguny, a to, w którym miejscu stoimy, definiuje stopień naszego ekstra- bądź introwertyzmu.

Co o introwertykach mówią badania mózgu?

Badania pokazują, że różnice między introwertykami a ekstrawertykami, istnieją już na poziomie pracy mózgu i całego układu nerwowego. W badaniach z udziałem introwertyków zauważono większy przepływ krwi w płacie czołowym i przedniej części wzgórza, a także innych regionach mózgu odpowiedzialnych za planowanie. Kolejną różnicą w funkcjonowaniu układu neurologicznego u introwertyków jest inna aktywność dopaminy, czyli tzw. hormonu szczęścia. Według amerykańskiego psychologa Scotta Barry'ego Kaufmana, introwertycy mają mniej aktywny dopaminowy układ nagrody, co oznacza, że bodźce zewnętrzne rzadziej powodują u nich poczucie podekscytowania. Inaczej jest u ekstrawertyków, u których dopamina silniej wzrasta pod wpływem doznań z otoczenia. 

Jak wspierać introweryczne dziecko?

O introwertyzmie dziecka mogą świadczyć cechy, których często nie łączymy z tą cechą osobowości. Według Susan Cain, autorki książki Quiet Power: A Guide for Kids and Teens, są to m.in.:

• wrażliwość na głośne dźwięki, niewygodne ubranie lub skrajne temperatury,
• wyraźne wahanie w kontaktach z nową sytuacją lub nowymi ludźmi,
• intensywna koncentracja na zadaniach i skupienie na szczegółach,
• perfekcjonizm,
• uważne słuchanie,
• marzycielstwo,
• silniejsza więź z nielicznymi wybranymi osobami.

Aby wspierać introwertyczne dziecko, zrozum i zaakceptuj jego cechy osobowości. Warto doceniać mocne strony, zamiast koncentrować się na trudnościach. Bardzo ważne jest zapewnienie dziecku spokojnego miejsca w domu, gdzie będzie mogło wypocząć i zregenerować się. Istotna jest również stabilność w środowisku rodzinnym oraz pomoc w radzeniu sobie w kontaktach z innymi. Pomagaj rozwijać się dziecku w zgodzie z jego temperamentem i możliwościami.

Mity na temat introwertyków

Wokół introwertyzmu narosło wiele nieprawdziwych stwierdzeń, które warto wyjaśnić. Oto kilka z nich:

• Introwertycy nie lubią ludzi – wręcz przeciwnie, introwertycy lubią przebywać z innymi, ale ich przyjaciół można policzyć na palcach jednej ręki. Ważniejsza od ilości jest dla nich jakość relacji.  
• Introwertyzm to nieśmiałość – to dwa różne pojęcia; introwertyk może, ale nie musi być nieśmiały. Nieśmiałość wiąże się z lękiem przed kontaktami społecznymi, a introwertyk może być pewny siebie i nie czuć obawy w kontaktach z innymi. 
• Introwertycy nie potrzebują kontaktu z ludźmi – nic bardziej mylnego. Jak każdy człowiek, również introwertyk potrzebuje kontaktu z innymi ludźmi. Problem stanowi zbyt długie przebywanie w dużej grupie - to go po prostu szybciej męczy i wtedy potrzebuje samotności.
• Introwertycy nie potrafią się bawić – introwertycy bywają radośni, zabawni, pełni energii również w sytuacjach społecznych, jednak dopiero wtedy, gdy czują się komfortowo. Nie należą do poszukiwaczy mocnych wrażeń.
• Introwertyk może się zmienić w ekstrawertyka – oczywiście nie; introwertyzm jest wymiarem osobowości, a więc dotyczy stałych cech. Można jednak nauczyć się lepiej radzić sobie w sytuacjach społecznych.
• Introwertycy nie lubią rozmawiać – osoby o takim typie osobowości rozmawiają chętnie wtedy, jeśli temat jest dla nich istotny, Unikają pogadanek o „niczym”.

Jeżeli czujesz, że twój introwertyzm utrudnia ci kontakty z innymi osobami, rozważ skorzystanie z pomocy psychologa lub psychoterapeuty. Specjalista pomoże ci lepiej siebie zrozumieć, zaakceptować swoje cechy oraz znaleźć sposoby, jak łatwiej z nimi żyć. 

Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 03.10.2012.

Czytaj także:Typy osobowości: flegmatyk, choleryk, sangwinik i melancholikNeurotyk - charakterystyka, cechy, terapia, testCholeryk - kim jest i jakie ma cechy? Jak sobie z nim radzić?

psycholog i psychoterapeuta

Katarzyna Sass-Stańczak

Pracuje w Mokotowskim Centrum Zdrowia Psychicznego Instytutu Psychiatrii i Neurologii Warszawie oraz współpracuje z licznymi organizacjami pozarządowymi w zakresie ochrony zdrowia psychicznego i rozwoju osobistego. Autorka licznych publikacji naukowych oraz popularnonaukowych w dziedzinie psychologii. Współzałożycielka Porozumienia Na Rzecz Wspierania Osób Chorujących Psychicznie.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!