Spis treści:
- Biopsja tarczycy – co to za badanie?
- Wskazania do biopsji tarczycy
- Biopsja tarczycy – przebieg badania
- Biopsja tarczycy – jak się przygotować?
- Biopsja tarczycy – interpretacja wyników
- Biopsja tarczycy – przeciwwskazania
- Powikłania po biopsji tarczycy
- Biopsja tarczycy – cena
Biopsja tarczycy – co to za badanie?
Biopsja tarczycy to jedno z najważniejszych badań w diagnostyce zmian ogniskowych tarczycy. Jej celem jest pobranie komórek z guza (lub guzów) w obrębie gruczołu, wykrytych podczas badania przedmiotowego lub USG, a następnie ich ocena pod mikroskopem.
Biopsja cienkoigłowa tarczycy pozwala przede wszystkim dokonać selekcji zmian wymagających zabiegu chirurgicznego z powodu nowotworowego charakteru guza. Dzięki biopsji tarczycy udaje się uniknąć wielu zbędnych i kosztownych operacji, a także zwiększyć wykrywalność nowotworów złośliwych tarczycy.
Wskazania do biopsji tarczycy. Kiedy wykonać badanie?
O biopsji tarczycy decyduje lekarz, gdy u pacjenta wykrył podejrzane zmiany w obrębie tarczycy (przeczytaj: rodzaje guzków tarczycy i ich leczenie). Chociaż większość guzków jest łagodna, jeśli lekarz ma podejrzenia, że w tarczycy doszło do zmian, które mogą być nowotworowe, powinien zlecić biopsję. Najbardziej niepokojące są zwłaszcza zmiany lite, szybko rosnące.
Wskazania do wykonania biopsji cienkoigłowej tarczycy w przypadku pojedynczych guzków to:
- guzek wykryty w USG o średnicy 0,5-1 cm, jeśli występuje zwiększone ryzyko raka tarczycy (np. choroba w rodzinie, nieregularne zarysy zmiany, lita struktura),
- guzek na tarczycy o średnicy większej niż 1 cm w dwóch wymiarach,
- guzek tarczycy, który w badaniu FDG-PET jest gorący,
- guzek tarczycy, gdy występują przerzuty do węzłów chłonnych lub przerzuty odległe,
- stwierdzenie mutacji RET,
- podwyższone stężenie klacytoniny we krwi.
Wykrycie guzów tarczycy nie zawsze wymaga przeprowadzenia biopsji. Gdy lekarz podczas badania USG stwierdzi, że zmiana jest torbielą, albo kiedy co najmniej połowa guzków ma budowę gąbczastą (drobnotorbielowatą), lub kiedy cechy danej zmiany nie wskazują na nowotwór, wówczas nie trzeba przeprowadzać biopsji.
Biopsja tarczycy – przebieg badania
Biopsję tarczycy wykonuje się pod kontrolą USG, co oznacza, że lekarz jednocześnie obserwuje obraz z sondy wykorzystującej ultradźwięki, dzięki czemu dokładnie widzi, z którego miejsca należy pobrać materiał do dalszych badań. Biopsję tarczycy można wykonać w warunkach ambulatoryjnych.
Przebieg biopsji tarczycy
Biopsja polega na nakłuciu guzka tarczycy cienką igłą (o średnicy 0,4-0,6 mm) i aspiracji komórek do strzykawki. Igła stosowana w tego rodzaju biopsji jest cieńsza niż używana rutynowo podczas pobierania krwi do badań, dlatego zabieg nie wymaga znieczulenia.
- Pacjent znajduje się w pozycji leżącej z głową odchyloną lekko do tyłu.
- Lekarz za pomocą aparatu USG odnajduje zmianę do zbadania.
- Nakłuwa guzek (wtedy nie można mówić i przełykać śliny, a gdy zmiana jest umiejscowiona głęboko, to przez chwilę również oddychać).
- Lekarz zasysa materiał do badania.
- Z pobranego materiału następnie jest sporządzany rozmaz na szkiełku.
- Rozmaz jest przesyłany do laboratorium w celu dokładnej oceny pod mikroskopem.
Czy biopsja tarczycy boli?
Samo nakłucie trwa kilka sekund. Nie jest przyjemne, ale nie jest też bardzo bolesne. Po zabiegu na miejsce nakłucia pacjent ma zakładany opatrunek, który można zdjąć po godzinie. W miejscu wkłucia może zrobić się krwiak.
Zalecenia po biopsji tarczycy
Po biopsji pacjent może od razu wrócić do normalnego funkcjonowania - nie musi leżeć, jednak przez dobę powinien się powstrzymać od intensywnego uprawiania sportów i ciężkiej pracy fizycznej.
Biopsja tarczycy – jak się przygotować?
Biopsja tarczycy nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań. Przed badaniem należy podpisać zgodę na jego wykonanie. Co istotne, osoby, które przyjmują leki przeciwzakrzepowe, powinny je odstawić na 3-5 dni przed planowanym zabiegiem. Lek przeciwzakrzepowy jest zastępowany heparyną drobnocząsteczkową, jednak biopsja może być wykonana najwcześniej 8 godzin od wstrzyknięcia heparyny.
Zwykle przed biopsją lekarz zleca USG tarczycy, wtedy warto wziąć wyniki ze sobą na zabieg. Należy też poinformować lekarza, jeśli ma się zaburzenia krzepnięcia krwi.
Biopsja tarczycy często jest przeprowadzana bez znieczulenia. Może być jednak zastosowane miejscowe znieczulenie skóry.
Biopsja tarczycy – interpretacja wyników
Wyniki biopsji tarczycy są zwykle gotowe w ciągu 2-3 tygodni od zabiegu. Zmiany są opisane jedną z sześciu kategorii:
- Zmiana łagodna – o bardzo niskim ryzyku złośliwości. Może oznaczać: wola guzkowego tarczycy, przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto), bakteryjne zapalenie tarczycy, guzek koloidowy, ropne zapalenie tarczycy.
- Zmiana pęcherzykowa bliżej nieokreślona – pobrany materiał nie spełnił kryteriów dla podejrzenia nowotworu pęcherzykowego. Ryzyko złośliwości takiej zmiany wynosi 5–10%. Biopsję trzeba powtórzyć w ciągu 6-24 miesięcy.
- Podejrzenie nowotworu pęcherzykowego – ryzyko raka wynosi 20–30%. Wynik stanowi podstawę do leczenia chirurgicznego. Dokonuje się biopsji wraz z wycięciem zmiany, która wymaga badania histopatologicznego.
- Podejrzenie złośliwości – ryzyko raka tarczycy w tym przypadku wynosi 30–50%. Jeżeli dodatkowo we krwi występuje wysokie stężenie kalcytoniny (≥ 100 pg/ml), to obecność raka tarczycy jest niemal pewna.
- Nowotwór złośliwy – taki wynik oznacza, że badanie histopatologiczne potwierdziło nowotwór złośliwy.
- Biopsja niediagnostyczna – taki wynik biopsji oznacza, że badanie nie spełniło kryteriów, które umożliwiają postawienie diagnozy.
Czasem zlecane jest powtórzenie badania. Pacjent z wynikami powinien zapisać się do endokrynologa, żeby ten dokonał interpretacji wyników i ewentualnie zlecił leczenie.
Biopsja tarczycy – przeciwwskazania
Są sytuacje, w których tego badania nie należy przeprowadzać. Przeciwwskazaniami do biopsji tarczycy są:
- stosowanie leków przeciwzakrzepowych (zalecana przerwa przed biopsją i zmiana na heparynę drobnocząsteczkową),
- widoczne zmiany ropne na skórze szyi,
- ciężka skaza krwotoczna,
- pacjent nie wyraża zgody na badanie.
Powikłania po biopsji tarczycy
Biopsja tarczycy jest badaniem bezpiecznym, lecz w rzadkich przypadkach może powodować powikłania. Od razu zgłoś się do lekarza, jeśli po biopsji wystąpią:
- nadmierne krwawienie,
- ból głowy,
- zawroty głowy,
- omdlenie,
- obrzęk w miejscu wkłucia,
- dolegliwości związane z układem krążenia lub oddechowym.
Na powikłania po biopsji tarczycy są narażone szczególnie osoby chore na:
- cukrzycę,
- HIV,
- gruźlicę,
- atopowe zapalenie skóry.
Biopsja tarczycy – cena
Pacjenci ubezpieczeni ze skierowaniem w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia wykonają biopsję tarczycy bezpłatnie. Prywatnie, w zależności od placówki medycznej, w której wykonywane jest badanie, biopsja cienkoigłowa tarczycy zwykle kosztuje 200-300 zł. Biopsję cienkoigłową tarczycy wykonuje się w poradniach specjalistycznych.
Źródła:
B. Górnicka, Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy, podyplomie.pl,
R. Kordek (red.), Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy, Gdańsk 2013.
Czytaj także:
Brzuch tarczycowy – jak wygląda (zdjęcia) i jak go zlikwidować?
Objawy Hashimoto - jak rozpoznać przewlekłe zapalenie tarczycy?
Zmęczenie, uczucie zimna i sucha skóra to objawy niedoczynności tarczycy. Dowiedz się więcej o tej podstępnej chorobie
TSH w ciąży: norma, postępowanie na podstawie prawdziwej historii
Choroba Gravesa-Basedowa – najczęstsza postać nadczynności tarczycy
Hashimoto a ciąża – jak planować i donosić ciążę z chorobą Hashimoto
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!