Spis treści:
- Choroba Gravesa-Basedowa
- Objawy choroby Gravesa-Basedowa
- Przyczyny choroby Gravesa-Basedowa
- Leczenie choroby Gravesa-Basedowa
- Czy choroba Gravesa-Basedowa jest uleczalna?
- Jak długo trwa leczenie choroby Gravesa-Basedowa?
- Dieta w chorobie Gravesa-Basedowa
- Choroba Gravesa-Basedowa a ciąża
- Choroba Gravesa-Basedowa a Hashimoto
Choroba Gravesa-Basedowa
Choroba Gravesa-Basedowa to choroba wynikająca z procesu autoimmunologicznego, czyli zaburzenia polegającego na atakowaniu własnych komórek. Powoduje nadczynność tarczycy.
Receptory tarczycy, czyli białka występujące na komórkach tego gruczołu, przypominają antygeny niektórych bakterii, przez co atakowane są przez przeciwciała ludzkie. Dokładnie chodzi o receptor dla hormonu przysadkowego TSH, który daje sygnał dla syntezy hormonów tarczycy. Nadmierne pobudzenie przez przeciwciała staje się sygnałem do nadprodukcji hormonów tarczycy, co skutkuje wystąpieniem objawów choroby.
Objawy choroby Gravesa-Basedowa
Najczęstsze objawy choroby Gravesa-Basedowa są dość niecharakterystyczne. Obejmują one:
- nadciśnienie,
- zaburzenia pracy serca, przejawiające się jako kołatanie,
- wzmożoną potrzebę ruchu,
- nadaktywność przy jednoczesnym szybkim męczeniu się,
- drżenie, a nawet napady padaczkowe,
- szybką utratę wagi mimo nawet zwiększonego apetytu,
- biegunki,
- ciepłą i wilgotną skórę,
- zaburzenia libido i erekcji,
- słabą tolerancję ciepła (kiedy inni chodzą w kurtkach, chory może chodzić z krótkim rękawem),
- podatność kości na złamania,
- nieregularne cykle miesiączkowe,
- objawy natury psychicznej, jak np.: labilność emocjonalna, stany lękowe czy depresja, zaburzenia snu.
Oczywiście u chorego nie muszą występować wszystkie objawy. Najczęstszymi objawami choroby Gravesa-Basedowa są nadciśnienie, kołatanie serca, wzmożona potrzeba ruchu, szybkie męczenie się, chudnięcie, ciepła i wilgotna skóra, nietolerancja ciepła.
Charakterystyczne objawy choroby Gravesa-Basedowa mogą pojawiać się przed wyżej wymienionymi, równolegle lub po nich. Należą do nich:
- wole – wyraźne zgrubienia szyi,
-
oftalmopatia, czyli objawy ze strony oczu, zwłaszcza "wytrzeszcz" gałki ocznej powodowany przez zapalenie mięśni poruszających okiem, tkanki tłuszczowej i łącznej oczodołowej
oraz - obrzęk przedgoleniowy – opuchlizna łydek.
Objawy oczne w chorobie Gravesa-Basedowa
Choroba Gravesa-Basedowa często występuje wraz z objawami ocznymi, określanymi jako oftalmopatia. Oprócz wytrzeszczu należą do nich:
- opuchnięte powieki,
- suche, podrażnione oczy, uczucie piasku pod powiekami,
- podwójne widzenie,
- wrażliwość na światło,
- ucisk lub ból oczu,
- trudności z poruszaniem oczami.
Symptomy te pojawiają się wskutek atakowania tkanek i mięśni wokół oczu przez układ immunologiczny. Rozwija się stan zapalny i nagromadzenie tłuszczu za oczodołem. W rzadkich, najpoważniejszych przypadkach, może dojść do utraty wzroku.
Na łagodne objawy oczne skarży się około 30% pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa - w tych przypadkach symptomy ustępują na ogół samoistnie po 1-2 latach.
Przeczytaj też: Guzki tarczycy
Przyczyny choroby Gravesa-Basedowa
Nie jest znana przyczyna choroby Gravesa-Basedowa. Wiadomo, że jest to stan uwarunkowany genetycznie, w którym dochodzi do nieprawidłowego działania układu immunologicznego. Wytwarza on przeciwciała skierowane przeciwko określonej grupie komórek w tarczycy (przeciwciała receptora tyreotropiny, TRAb). Po połączeniu z receptorami przeciwciała naśladują hormon TSH, powodując nadczynność tarczycy.
Leczenie choroby Gravesa-Basedowa
W leczeniu choroby Gravesa-Basedowa stosowane są leki z dwóch grup: leki przeciwtarczycowe (inaczej tioamidy lub tyreostatyki) oraz jod radioaktywny. Pierwsze mogą dawać zaburzenia obrazu krwi, dlatego niezbędna jest odpowiednia kontrola morfologii. Jod natomiast niszczy tkankę tarczycy, więc w trakcie leczenia należy kontrolować stężenia hormonów. Oczywiście monitorowanie chorego jest wielopłaszczyznowe.
Chirurgiczne usunięcie tarczycy (tyroidektomia) jest stosowane w wyjątkowych przypadkach, np. gdy występują duże wole. Niestety może doprowadzić do powikłań. Po tyroidektomii niezbędna jest dożywotnia suplementacja hormonów tarczycy. Stosuje się również leczenie dodatkowe w zależności od stanu pacjenta.
Wielu lekarzy zaleca przede wszystkim terapię lekami przeciwtarczycowymi. Takie postępowanie może obejmować podawanie małych dawek tyreostatyku przez wiele lat. Dzięki temu udaje się u wielu chorych doprowadzić do wyrównania czynności tarczycy i zahamowania odpowiedzi immunologicznej, bez konieczności niszczenia tkanki tarczycy lub usuwania tarczycy.
Nieleczona choroba Gravesa-Basedowa prowadzi do groźnych powikłań: chorób serca, znacznego osłabienia kości i złamań, przełomu tarczycowego czy utraty ciąży.
Przeczytaj też: USG tarczycy - kiedy zrobić, przygotowanie, cena
Czy choroba Gravesa-Basedowa jest uleczalna?
Choroba Gravesa-Basedowa jest schorzeniem, które można wyleczyć. Wyleczenie należy w tym przypadku rozumieć jako przywrócenie stabilnego prawidłowego poziomu hormonów tarczycy we krwi (TSH, FT4 i FT3) bez stosowania leków na tarczycę. Taki stan można uzyskać poprzez stosowanie przez kilkanaście miesięcy do kilku lat leków przeciwtarczycowych. Niestety u około połowy osób z chorobą Gravesa-Basedowa w ciągu 4 lat dochodzi do nawrotu objawów.
U osób, które mają stabilne stężenie hormonów i nie muszą przyjmować leków, nadal mogą jednak występować przeciwciała tarczycowe. Nie jest znana przyczyna atakowania przeciwciał własnych tkanek oraz nie opracowano dotychczas leku, który neutralizowałby te przeciwciała. Dlatego leczenie choroby Gravesa-Basedowa jest określane jako objawowe, a nie przyczynowe. W tym znaczeniu, choroby nie można wyleczyć.
Jak długo trwa leczenie choroby Gravesa-Basedowa?
Długość leczenia choroby Gravesa-Basedowa zależy od rodzaju postępowania. Początkowe leczenie objawowe trwa średnio 1-2 lata i polega na hamowaniu syntezy hormonów tarczycy lekami przeciwtarczycowymi. Po tym czasie możliwa jest remisja, czyli ustąpienie objawów. Czasem taka terapia trwa wiele lat.
Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi poprawy lub choroba nawraca, możliwe jest leczenie operacyjne, które polega na usunięciu tarczycy. Po usunięciu tarczycy leczenie trwa do końca życia, ponieważ konieczne jest przyjmowanie syntetycznego hormonu tego gruczołu - lewotyroksyny.
Dieta w chorobie Gravesa-Basedowa
Odpowiednia dieta jest jedną z najważniejszych metod wspomagających leczenie chorób tarczycy, w tym choroby Gravesa-Basedowa. Chociaż nie ma specjalnych wytycznych, to jednak istnieje kilka ważnych wskazówek dotyczących żywienia osób z tym schorzeniem:
- Zwiększ ilość wapnia w diecie – choroba Gravesa-Basedowa może sprzyjać utracie masy kostnej, dlatego spożywaj produkty bogate w wapń: mleko, sery o niskiej zawartości tłuszczu, jogurty bez cukru, zielone liściaste warzywa.
- Zwiększ ilość przeciwutleniaczy w diecie – przy chorobach autoimmunologicznych ważne jest wsparcie odporności, dlatego jedz kilka porcji owoców i warzyw dziennie.
- Niektórzy odradzają spożywanie kofeiny (kawy, herbaty), ponieważ zwiększa ona uczucie niepokoju i może przyspieszać tętno.
- Jedz produkty bogate w białko: drób, ryby , jaja, rośliny strączkowe, dzięki czemu usprawnisz mięśnie.
- Posiłki powinny być lekkostrawne, by nie utrudniać pracy układu pokarmowego.
- Ogranicz spożycie tłuszczów nasyconych (zwierzęcych), cukru, potraw smażonych.
- Wybieraj tłuszcze pochodzenia roślinnego: olej lniany, awokado, oliwę, orzechy i pestki.
Choroba Gravesa-Basedowa a ciąża
Nieznacznie podniesione stężenie hormonów tarczycy nie stanowi problemu podczas ciąży. Jeśli jednak występuje istotna nadczynność tarczycy w chorobie Gravesa-Basedowa, może mieć to szkodliwy wpływ na zdrowie ciężarnej i płodu.
Nieleczona choroba Gravesa-Basedowa może prowadzić do komplikacji w ciąży:
- poronienia,
- niskiej wagi urodzeniowej dziecka,
- przedwczesnego porodu,
- stanu przedrzucawkowego,
- zastoinowej niewydolności serca,
- przełomu tarczycowego, nagłego znacznego pogorszenia objawów.
Dlatego jeśli planujesz ciążę, upewnij się, że choroba tarczycy jest dobrze kontrolowana. A jeśli nie, skonsultuj się z lekarzem i rozpocznij leczenie.
Choroba Gravesa-Basedowa a choroba Hashimoto
Zarówno choroba Gravesa-Basedowa jak i choroba Hashimoto są głównymi autoimmunologicznymi chorobami tarczycy. W chorobie Gravesa-Basedowa dochodzi do nadczynności tarczycy. Choroba Hashimoto prowadzi do niedoczynności tarczycy.
W rzadkich przypadkach oba schorzenia mogą istnieć u danej osoby jednocześnie. Według niektórych badań u około 15-20% pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa zauważa się samoistną niedoczynność tarczycy wynikającą z przewlekłego zapalenia tarczycy (choroba Hashimoto). Często niedoczynność pojawia się po wieloletnim leczeniu pierwszego z tych schorzeń, ale czasami stany te występują w tym samym czasie. Generalnie są to jednak rzadkie przypadki.
Źródła:
E. Szczepańska, M. Gietka-Czernel, H. Jastrzębska, Trudności w leczeniu choroby Gravesa-Basedowa, doi: 10.25121/PNM.2017.30.12.683,
J.B. Latkowski (red.), Medycyna Rodzinna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie,
W.M. Wiersinga, Graves' Disease: Can It Be Cured?, doi: 10.3803/EnM.2019.34.1.29,
A. Aguilar, Graves’ disease and nutrition recommendations, Michigan State Univeristy, www.canr.msu.edu,
A.Majumder, D. Sanyal, A case of simultaneous occurrence of Graves’ disease and Hashimoto's thyroiditis, doi: 10.4103/2230-8210.104082.
Czytaj także:
Hashimoto a ciąża – jak planować i donosić ciążę z chorobą Hashimoto
Objawy Hashimoto - jak rozpoznać przewlekłe zapalenie tarczycy?
Jak przebiega ostre zapalenie tarczycy?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
